DUITSERS LIETEN JOODSE
GEVANGENE ONGEMOEID
■I
Bokma
HIJ MOCHT OORLOG OVERLEVEN
1
1
■Wl
ENAULT
OSIER
MOOI WINTERTJE
VOOR JAN CHARISIUS
Witte Kousenbuurt verdwijnt
'T KLEINE KRANTSJE
[Toen de Duitsers in de oorlog de joden achtervolgden en
I Israëlieten van alle leeftijden, mannen vrouwen en kinde-
[ren naar de gaskamers transporteerden, zijn de muren van
1 de gevangenis in Leeuwarden de veiligste beschutting ge-
I bleken voor een joodse lustmoordenaar. Wie de bezetters
ook grepen en naar het oosten sleepten, de dader van een
gruwelijke moord in de Amsterdamse jodenbuurt in 1934
lieten ze ongemoeid: Sally Z. had in onze strafgevangenis
de veiligst denkbare plaats - gezond en wel is hij de oorlog
doorgekomen.
In maart 1935 veroordeelde de
Rechtbank te Amsterdam Sally
Z. overeenkomstig de eis van de
I Officier van Justitie tot een le
venslange gevangenisstraf, welk
I vonnis later door het Gerechts-
J hof bevestigd werd. Daarmee
[werd voor de buitenwacht een
[van de verschrikkelijkste voor
oorlogse criminele tragedies af
gerond - voor Sally Z. zelf is
het doek bij dit drama nog
steeds niet gevallen, want zijn
we goed ingelicht, dan zijn de
deuren naar de vrijheid nog niet
voor hem opengegaan.
Het was in het laatst van de
augustusmaand van 1934, dat de
De laatste dagen van de Wittekousenbuurt zijn geteld. Over
enkele weken zal het enige huis, dat er nog staat, worden
afgebroken en we hebben ons gehaast het pand te vereeuwi
gen met de bewoonster, de weduwe Van der Meulen op de
stoep ervoor. Aan de Oldehove, die z'n kop net boven de
daken uitsteekt, kunt u zien, waar u de Witte Kousenbuurt
kunt vinden, zo u al niet mocht weten, waar ze is: ten zuiden
van het Oldehoofster Kerkhof, waarmee het met een korte
steeg verbonden is. Tot voor enkele jaren stonden er nog
meer van deze onder- en bovenwoningen aan de Witte Kou
senbuurt, maar ze zijn al afgebroken in verband met een
komende uitbreiding van de kantoren van de Algemeene
Friesche, die ook de Garage Minks in de Burmaniastraat
heeft aangekocht en - o.a. - het Veerhuis Van Wijk aan het
Oldehoofster Kerkhof, dat per 10 maart ontruimd moet zijn
en dan wel gauw tegen de grond zal gaan. Er staan ons dus
grote veranderingen te wachten in dit deel van de stad -
over enkele jaren zal de zuidelijke wand van het Oldehoof
ster Kerkhof er wel heel anders uitzien dan nu.
SPANJAA8DSLAAM 163 LI* UWARDIN -TSUU. QSW04004)
ACHTER DE
TRALIES
IN LEEUWARDEN
Tientallen beruchte fi
guren uit de criminele
geschiedenis van Ne
derland hebben in
Leeuwarden achter de
tralies gezeten. Zij zijn
tegen wil en dank onze
stadgenoten geweest,
maar aan de meeste
Leeuwarders is hun
gedwongen verblijf in
de stad voorbijgegaan.
In dit en toekomstige
nummers van 't Kleine
Krantsje zullen wij de
herinnering ophalen
aan de euveldaden, die
zij bedreven hebben. In
de meeste gevallen zul
len wij ons, voor wat
de gevangenen zelf be
treft, van gefingeerde
namen bedienen. We
gaan van start met het
merkwaardige verhaal
van de man, die dank
zij een moord de oorlog
kon overleven - in dit
nummer leest u over
de lustmoordenaar van
het Amsterdamse Wa-
terlooplein, Sally Z.
Amsterdamse jodenbuurt in rep
en roer werd gebracht door het
nieuws van de verdwijning van
de achtjarige Sonja Beugeltas,
een joods meisje, dat om half
twee haar ouderlijke woning
aan de Jodenbreestraat had ver
laten om naar haar schooltje
aan het Waterlooplein te gaan.
Met haar vriendinnetje, Jetty
Brilleslijper, heeft ze nog even
op het schoolplein gespeeld,
maar in haar Idas is Sonja niet
verschenen - Jetty was de laat
ste, die haar had gezien.
Ongerust geworden doorzocht
Sonja's vader uren later het ba-
nanenpakhuis van de Firma
Groenteman en Bolle aan het
Waterlooplein, omdat hij de ge
dachte maar niet van zich kon
afzetten, dat Sonja in het pak
huis was. De speurtocht in alle
hoeken en gaten van het donke
re pand leverde evenwel niets
op.
Toen het meisje de volgende
morgen nog steeds niet was ko
men opdagen, richtte de politie
nog eens alle belangstelling op
het bananenpalchuis; ook al,
omdat men een verdenking
koesterde tegen de knecht Sally
Z., een jongen van een en twin
tig, die nog niet lang daarvoor
veroordeeld was tot een gevan
genisstraf van drie maanden
wegens ontucht met een jongen
van tien jaar in hetzelfde pak
huis. Door de politie aan de
tand gevoeld ontkende Sally
hardnekkig iets van het ver
dwenen meisje te weten. Met
medewerking van het tien man
sterke personeel van de bana-
nenfirma begon de politie nu
nog eens systematisch het hele
pand te doorzoeken en even na
het middaguur kwam men op
de vliering, waar vader Beugel
tas de vorige middag bij zijn
speurtocht niet was geweest.
Gewurgd
Net waren de mannen boven of
ze zagen een kist met daarbo
ven uitstekend de beentjes van
het gezochte meisje: Sonja was
gewurgd en gruwelijk verminkt.
Het droeve bericht van de
vondst bracht duizenden men-
Het heeft in De Telegraaf ge
staan en daarom moest het wel
waar zijn: onze stadgenoot Jan
Charisius is met zijn familie
naar Moskou geweest voor het
bijwonen van de vijflandenwed-
strijd schaatsenrijden: vrijdag
van Schiphol vertrokken, dins
dag weer in ons land gearri
veerd. We hebben hem opge
beld om hem naar zijn indruk
ken te vragen en het heeft
moeite gekost een eind te ma
ken aan het gesprek.
Kortom: de heer Charisius is er
opgetogen vandaan gekomen en
hij niet alleen - ook zijn vrouw
en zijn ouders hebben er onver
getelijke indrukken opgedaan.
Moskou - „enorm groots", zei
Jan, „je moet het gezien heb
ben om er een voorstelling van
te kunnen maken: een hotel
met 29 verdiepingen en 1026
kamers (geen bedden, maar ka
mers Universiteit - 30.000 stu
denten, boulevards met acht
auto's naast elkaar, geen voet
gangersoversteekplaatsen, maar
alles er onderdoor, metro 109
kilometer lang, rondweg om de
stad ook zo'n honderd kilome
ter, Kremlin gezien, Rode Plein,
Cathedraal, musea, allemaal
even indrukwekkend, zeven
miljoen inwoners en vier mil
joen maken dagelijks gebruik
van de ondergrondse, één zee
van mensen elke dag, groots,
groots, groots, maar ik ben geen
communist geworden, dat niet".
Jan Charisius, was privé in Mos
kou, maar in Laihti was hij lei
der (deftig gezegd: Chef d'équi-
pe| van de Nederlandse schaats
ploeg, evenals in Oslo bij de
wereldkampioenschappen.
Donderdag stapt hij weer in
het vliegtuig om naar Inzeil te
gaan: op verzoek van de Duitse
schaatsbond scheidsrechter bij
de internationale wedstrijden
daar. Een mooi wintertje dus
voor stadgenoot-belastingambte
naar Jan Charisius.
sen naar het Waterlooplein en
slechts met de grootste moeite
konden acht man van de bere
den politie met hun paarden de
woedende massa in bedwang
houden - Sally zou gelyncht zijn
wanneer de politie de razende
menigte had laten gaan.
Twee dagen later legde de jonge
verdachte een volledige beken
tenis af: hij had het meisje aan
gerand en gewurgd, toen het
om hulp was gaan roepen. Zo
wel Rechtbank als Gerechtshof
oordeelden, dat Sally niet langer
in onze samenleving kon wor
den geduld en spraken het
zwaarste vonnis uit, dat onze
wetgeving kent.
Sally bleef
Sally Z. werd opgesloten in de
strafgevangenis in Leeuwarden
en hij zat hier nog, toen de
Duitsers vijf jaar later met het
wegslepen van de Nederlandse
joden begonnen. Ook in Leeu
warden moest de hele joodse
bevolking verdwijnen, maar
Sally bleef - de Duitsers lieten
hem ongemoeid: hij mocht de
oorlog overleven
Na de bevrijding is de lustmoor
denaar van het Waterlooplein
nog vele jaren als bewoner van
de gevangenis onze stadgenoot
geweest, tot hij, nog niet zo
lang geleden, werd onderge
bracht in een inrichting, elders
in het land.
MEN ZAL DENKEN
OAJ U persoonlijke
RELAJ'ES ONDERHOUDT
WEJ DE BESJE
Buitenlandse
huizen..!
t
Man oud5 Wigersmo
sinds 1855
DAMES- EN HERENMODE
NaauwB Tel.27984 Leeuwarden
