CÏTAX
KAATS- EN KOLFBANEN VERDWIJNEN
AAN ALLE GROOTHEID KOMT EEN EIND
Losse nummers
'T KLEINE KRANTSJE
4
Ció Jou ïxat
mij pxup
en er zou een krantsje, groot of
klein, een foto van de „kunste
maker plaatsen" het een zeer
pijnlijk treffen zou zijn.
Amsterdam
E. DE VRIEZE-VAN KEULEN
De heei ]ansma schreef dui
delijk over „vroeger jaren"
en over „een bekend beeld
uut de ouwe tied". Tegen
woordig komt het niet meer
voor, dat de politie dagelijks
beschonken mensen op
brengt naar het bureau. Over
deze vooruitgang kunnen wij
ons allemaal slechts verheu
gen. Wie zich ergert aan wat
de krant dag in dag uit aan
verdrietigs meldt heeft geen
leven meer.
Red. 't KI. Kr.
SI L.V.C.
Tot mijn genoegen zag ik dat u
mijn epistel over „De Witte
Beer" in 't laatste nummer van
't Kleine Krantsje hebt opgeno
men. Daarmede is dan ook met
een al aan een wens van de
heer v. Krugten uit de Bilt vol
daan; was blij dat ik zulks als
oud-Leeuwarder kon doen.
Het voorgaande is evenwel niet
het hoofddoel van m'n schrij
ven, maar wel iets over de foto
van de voetballers van L.V.C.
De namen en foto's spreken me
niet aan uitgezonderd één en
dat is die waarbij vermeld staat:
„Met een vraagteken Andries-
sen". De naam doet me sterk
denken aan Frits Treu.
Frits z'n ouders hadden inder
tijd op de Voorstreek of Over de
Kelders (dat weet ik niet precies
meer) een engros handel in
fournituren voor Dameshoeden
zaken en als ik me niet vergis
hadden later twee van z'n zus
ters een Dameshoedenzaak in
de Weerd. Frits en z'n vriendje
Piet de Jong (zoon van wijlen
de poelier uit de St. Jacobsstraat)
waren onze schoolvriendjes
Puckie en Fickie in de eerste en
tweede klas der Lagere School 4
in de Schoolstraat van de heer
Boersma. Juf was juffrouw S.
(Van onze speciale verslaggever Amsterdam, 1881
Lang is het kaatsen een geliefkoosd volksvermaak der Nederlanders geweest. Te Amster
dam stond het zoo hoog in eere, dat er nog altoos de oude speelplaatsen in heugenis zijn
door de namen van Kaatsbaansgang, Kaatsbaansteeg en Kaatsballengang. Ook in Leeu
warden herinnert het straatje de Kaatsbaan bij de Bagijnestraat ons nog altijd aan dit
volksvermaak van vroeger. Zelfs in de Amsterdamse kronieken wordt het spel vermeld,
want toen de stadsbode aan den magistraat Jan Hooft de komst van den graaf van Leices-
ter moest mededelen, vond hij den Schepen en Burgerhopman noch op het Raadhuis, noch
op de loopplaats of te huis, maar in de kaatsbaan.
Lezers klommen in de pen
■SI De Witte Beer
Antwoord aan mevrouw Bou-
man-Propstra te Arnhem.
Simon Wijbren de Vries werd
op 11 januari 1890 in Leeuwar
den geboren. Hij vestigde zich
in Breda op 10 augustus 1910.
Zijn beroep was waterbouwkun
dige.
't Bovenstaande schrijft u aan
de chef van het Bevolkingsre
gister in Breda en vraagt waar
Simon W. gebleven is. In de
zelfde brief verzoekt u te willen
opgeven hoeveel kosten u beta
len moet. Ontvangt u dan de
kostenopgave, dan moet u deze
eerst overmaken, want als u dit
niet doet, krijgt u ook geen ant
woord.
Simon W. zijn ouders n.l. Reg-
nerus de Vries en mevrouw Ca
roline de Roos, zijn in 1914 in
Zwolle gaan wonen.
Amsterdam M. KAASTRA
!SI Opgebracht
Reeds bijna 20 jaar Amsterdam
se te zijn vond ik het een ver
rassing bij een bezoek aan Leeu
warden uw Krantsje in handen
te krijgen en nam spontaan een
abonnement. Na lezing stuur ik
het naar Israel, waar een reeds
80-jarige oud Leeuwardense er
wel heel erg blij mee is.
Maar dat is het niet waarover
ik u wilde schrijven. Ik heb me
verschrikkelijk geërgerd over de
heer J. Jansma (8 febr. '67) die
u zo ontroerend smeekte om te
gaan duiken in 't foto archief
om asjeblieft een mooie foto
van een dronken kerel
De redactie dook en ja, daar
kwam warempel een walchelij-
ke tekening te voorschijn De
redactie die heel erg „in" was,
vult cursief gedrukt aan: „her
kent u de kunstemaker die hier
wordt opgebracht Waar zit
die kunst in dacht ik, bij 't be
kijken van de prent. U kunt
toch ook weten dat er door
mannen die drinken, ontzettend
geleden werd en nog wordt, door
vrouwen en kinderen.
Ik weet dat kinderen een min
derwaardigheids complex heb
ben als ze, na dat wat zich thuis
heeft afgespeeld, ze van kinde
ren moeten horen: jouw vader
was gisteravond weer dronken
hè Wat een verdriet heeft
moeder en vrouw als de man
weer niet op tijd thuis komt.
Het is nog niet eens altijd de
centjes waar aan gedacht wordt,
doch de doffe ellende die ze
meemaken als de man onbe
kwaam het huis binnenzwab-
bert.
Als de heer Jansma zo graag een
hartewens in vervulling ziet
gaan, dan moet hij eens een in
richting bezoeken, waar bekwa
me professoren en doctoren
strijden tegen de ziekte die al
coholisme heet en waar men on
verdroten tracht door weken
lang durende behandeling man
nen, maar ook vrouwen, te ge
nezen van die verschrikkelijke
ziekte. De heer Jansma moet
dan zijn filmtoestel meenemen,
dan mag hij mogelijk de meest
zieligste gevallen op de foto
vastleggen. Hij kan dan een foto
bij zich dragen en dan dapper
aan vrienden en bekenden laten
zien.
Hij zal er denk ik wel bij zeg
gen, 't is gien familie van mij
fansels, och heden nee Maar
wees niet te grootsprakig, in elk
nageslacht kan zich geheel on
gedacht een afwijking openba
ren. Ik denk wel zeer zeker dat,
wanneer 't onverhoopt in het
nageslacht Jansma zou gebeuren,
Gelijk echter aan alle grootheid
een einde komt, zoo ook aan
die der Amsterdamsche kaats
banen. In het laatst der 17e
eeuw taande haar luister. Sedert
werden zij nog alleen door den
kleinen burger bezocht, en om
streeks het midden der 18e eeuw
werd de laatste kaatsbaan afge
broken.
Een zelfde lot heeft voor weini
ge jaren de laatste onzer kolf
banen getroffen. En toch was
Amsterdam, in het begin dezer
eeuw nog rijker aan zoodanige
inrichtingen dan de IJstad ooit
aan kaatsbanen was geweest.
Sic transit gloria
Zoo gaat alle glorie te gronde
Wie weet wat het kolven is, zal
dit betreuren. Niet alleen is de
ze uitspanning een echt vader-
landsch spel, maar een kundig
vreemdeling getuigde te recht,
het „den voorrang te schenken
boven alle andere spelen, die
eene lichaamsbeweging ten oog
merk hebben". Behalve om dit
voordeel, roemt hij het, wijl het
de oogenmaat scherpt, het ge
zicht versterkt en de gezondheid
bevordert. Het kolven toch
wordt meest in de open lucht,
altoos in eene alles behalve
dompige ruimte, gespeeld.
Even als het maliën, is het kol
ven uit het meer eenvoudige
klootslaan geboren, een spel,
dat niet zoo veel oefening, niet
zoo veel berekening vorderde.
Voor het kolven worden, op een
harden en effen vloer van 15 tot
30 of meer meters lengte, nabij
de beide einden, doch op eenige
voeten afstands van daar, twee
palen in den grond geslagen.
Elke speler heeft een of twee
veerkrachtige ballen en, om de
ze voort te slaan, een breeden
en korten steel, die aan het be
nedeneinde voorzien is van eene
holle metalen kolf, welke, onge
veer een palm lang bij ruim
een vierde breedte, met het on
dereinde een stompen hoek
vormt.
In de holte van deze kolf werd
eertijds eenig lood, later hars
gegoten. Soms spelen slechts
twee personen tegelijk, doch
meermalen treden drie, vier of
meer in de baan en naarmate
van dit getal wordt het spel ge
wijzigd. Het wordt moeilijker en
meer ingewikkeld. In de hoofd
zaak geldt het de beide palen -
men noemt hen stukken - door
welaangebrachte slagen (trek
ken) te raken en den bal zoowel
bij den op- als terugslag het
eerst aan het uiteinde (het ra
bat) te brengen.
Edel spel
Het kolven is een edel spel, om
dat geen geldwinnen daarbij op
den voorgrond staat. Men
speelde steeds en speelt nog,
waar het kolven in eere is ge
houden, alleen om het gelag.
Helaas, de Amsterdamsche lief
hebbers kunnen bet eens op zoo
hooge prijs gestelde genot van
te kolven niet meer binnen
hunne vaderstad smaken Na
dat de tuin van Van Solt, op
den hoek van Middenlaan en
Parklaan, in de Plantage, was
verkocht en plaats maakte voor
het café Bellevue, bereikte de
laatste Amsterdamsche kolfbaan
in December 1878 haar einde.
TELEFOON 2 3 4 3 4
STANDPLAATS STATION
Ook telefonisch te ontbieden
voor stads- en buitenrittes
Stoet. Met Piet heb ik menig
maal schaatsgereden op de Nieu-
westad, 't water langs de Waag.
Mijn moeder kwam af en toe
eens kijken en bracht ons dan
een kop anijsmelk.
Mocht u besluiten om dit stuk
je weer op te nemen, dan ben
ik benieuwd of er nog reacties
komen op m'n veronderstelling
dat de naam Frits Treu bij de
foto hoort en ik hoop dat Piet
de Jong (voor zover bekend nog
in leven) dit stukje onder ogen
komt (als hij tenminste abon
nee op 't Kleine Krantsje is, zo
niet dan wordt het tijd dat ie
dat wordt) en ook bij hem
jeugdherinneringen oproept.
Den Haag S. TUINSTRA
Losse nummers van 't Kleine
Krantsje zijn verkrijgbaar op de
volgende adressen, waar ook
abonnementen worden aange
nomen:
Kantoor 't Kleine Krantsje
Telefoon 20302
Vredeman de Vriesstraat 1
Sigarenmag. G. Alberda
B. v. Bolswertstraat 3
Sigarenmag. W. Beimers
Telefoon 26628
Leeuwerikstraat 144
Sigarenmag. De Bleek
Groningerstraatweg 8
Boekh. „Bfj de Put"
Telefoon 20194
Wirdumerdijk
Boekhandel De Voorstreek
Telefoon 28886
Voorstreek 83
Sigarenmag. A. Boekholt
Telefoon 24434
Ged. Keizersgracht 46
Sigarenmag. K. de Boer
Telefoon 27005
Sexbierumerstraat 3
De Boer's Motique
Telefoon 23573
Bleeklaan 145
Sigarenmag. O. Boetje
Telefoon 27126
Swammerdamstraat 29
Sigarenmag. D. Boonstra
Telefoon 28495
Pieterseliestraat 2
Sigarenmag. S. Bottema
Mozartstraat 1
Supermarkt S. Brouwer
Telefoon 28057
Hoek Ant.weg/Marowijnestr.
Sigarenmag. B. Hibma
Telefoon 23102
Kwartelstraat 36 B
Sigarenmag. J. Jager
Telefoon 25403
Schrans 23
Sigarenmag. R. Keegstra
Telefoon 27808
Voorstreek 104
Lectuurhal Over de Kelders
Telefoon 30756
Over de Kelders 10
Lectuurkiosk Station
Telefoon 28256
Drukkerij Mercurius
Telefoon 26475
Nieuwestad 3 a
Sigarenmag. A. Nauta
Telefoon 24692
Stationsweg 8
Sigarenmag. H. H. v. Oosten
Telefoon 23354
d'Hondecoeterstr. 35
Sigarenmag. H. Postma
Cronjéstraat 18
Sigarenmag. H. Postma
Telefoon 21737
Gymnasiumstraat 56
Sigarenmag. J. Pot
Telefoon 24525
Hoek Anemoonstr./
Groningerstraatweg
Supermarkt Rutgers
Telefoon 28060
Dahliastraat 33
Sigarenmag. F. Schaafsma
Telefoon 23030
Hoek Oosterstr./Oosterkade
