Hofplein zonder Us Heit, hoe kan dat nou?
Karst Sakes tot de galg veroordeeld
Dr. Wumkes schreef het op
'T KLEINE KRANTSJE
:n
- 1
lLÏV 5;- 3 jA-Tïj
Het Hofplein zonder het standbeeld van Us Heit - ra ra hoe kan dat nou Wel, heel eenvoudig - deze foto is gemaakt toen Us
Heit er nog niet stond, dus voor 1906, want in dat jaar werd het standbeeld van Graaf WiUem Lodewijk van Nassau plechtig ont
huld. Op de plaats waar de Graaf nu staat lag vroeger een piepklein plantsoentje, zoals we kunnen zien, met een mooie achtkan
tige lantaarn er midden in. Ook rechts en links op de foto kunnen we van die mooie verlichtingsomamenten ontwaren - wel
heel wat minder romantisch zijn de straatlantaarns nu In het midden van de foto zien we de forse spits van de Sint Bonifatius-
kerk, maar het torentje links, wat is dat Wel, dat is het torentje van de Sint Antonius Kerk, die gestaan heeft op de hoek van de
Ëpeelmansstraat en de Bontepapesteeg. Die kerk staat er - zonder dat torentje - nog wel, maar ze is al lang geleden tot pakhuis ge
degradeerd. Let u tenslotte ook nog even op de panden op de hoek van de Sint Jacobs straat en het Gouverneursplein, die we nog
op deze foto kunnen zien. Behalve het vroegere Gouverneurshuis op de hoek van de Grote Hoogstraat is dit hele rijtje huizen al
gesloopt.
In de jaren 1910 tot 1930
heeft de theoloog en biblio
thecaris van de Provinciale
Bibliotheek in Friesland, Dr.
6. A. Wumkes, „memoriën"
verzameld, die hij „ongaarne
aan de vergetelheid zag
prijsgegeven".
Hij zag er het ruwe materi
aal in, dat dienstbaar ge
maakt kon worden, zowel
aan de cultuurgeschiedenis
van Friesland, als aan de
lokale geschiedenis en „Hei-
m at kunde" van Friesland.
In die vergeten nieuwspa
pieren" aldus Dr. Wumkes
zelf, „weerspiegelt zich een
scuk rijk geschakeerd Fries
leven van bijna twee eeu
wen".
Br. Wumkes publiceerde
zijn „memoriën" in De Vrije
Fues en in het Nieuwsblad
van Friesland; later werden
ze door de Uitgeverij W. A.
E sma te Leeuwarden ge
bundeld en in twee dikke
delen uitgegeven als Stads
en Dorpskroniek van Fries
land 1700-1800 en 1800-1900.
Wij zullen een aantal ervan
voor de lezers van 't Kleine
Krantsje overschrijven en
ons daarbij niet beperken tot
Leeuwarden alleen.
Hier komt onze eerste afle
vering.
1700 23 Februari
Botsingen te Bolsward tus-
schen het garnizoen en de
Dijkster buremannen, die
een korporaal, wegens in
subordinatie door den ma
joor gearresteerd, ontzet
ten. Ook had een oploop
der Dijkster buremannen
plaats, toen de korporaal
weer werd gevangen geno
men. Den 28en raakte de
gebeele stad aan het bol
len.
1701 23 April
Karst Sakes uit de Knijpe
tot de galg veroordeeld
wegens brandstichting in
het blokhuis te Leeuwar
den, waar hij zijn hemd
met tonder had aangesto
ken.
1701 9 Juli
Het Hof te Leeuwarden
veroordeelt den tamboer
Joh. Berends tot onthoof
ding. Hij was 22 Mei 1698
in een duel buiten Zwolle
doodelijk gewond, de
krijgsraad had hem in de
gevangenis gezet, waar hij
eenige malen gepoogd had
brand te stichten en uit
te breken.
1701 16 October
Tijdens de godsdienstoefe
ning slaat de bliksem in
den toren te Hindeloopen,
zoodat deze afbrandt en
instort. Ds. Goltzius houdt
daarna in overleg met de
magistraat een kerkdienst,
waarin het feit wordt her
dacht met Nahum x 6-7,
welke predikatie is uitge
geven in zijn geschriften.
1701 19 December
De molenaar Reiner Oe-
lofs uit Staveren tot de
galg veroordeeld. Hij voer
een schip, toebehoorend
aan de moeder van Jan
Benning. Het vaartuig was
verzekerd, men ging scheep
voor Nantes met stukgoe
deren, maar bij Wight
werd het in de grond ge
boord. Reinier ging over
op een ander schip, voer
naar Rouaan, waar hij van
Jan Beuning voor zich en
zijn bootsvolk 100 rijks
daalders ontving en voor
zich een obligatie van 500
car.gl. om het schelmstuk
te verzwijgen verklarende
dat het schip overzeild
was om zoo de assurantie
penningen te krijgen. Het
Schelmstuk werd echter
ontdekt.
1702 15 Juli
Dirkje Dirks te Oosterbie-
rum, die haar beide kinde
ren, weinige dagen oud, in
een regenton verdronk,
wordt te Leeuwarden in
een zak gestoken, in het
diept omtrent de galg ver
dronken en versmoord;
daarna is het lichaam in
de zak op het rad gesteld,
houdende in iedere hand
een gemaakte pop.
1703 15 Januari
Het aantal Hindelooper
zeeschepen wordt geschat
op meer dan 100.
1703 3 December
De Hindelooper Koopvaar
dijvloot treft het zware
verhes, dat 23 schepen
voor de stad liggende van
hun ankers slaan, waar
door ze tusschen Zuriger-
hout en Verwoude op het
strand geraken, waarvan
na het lossen der lading
slechts X4 worden afge
bracht. Deze ramp weer
hield Tjaard van Aylva,
Grietman van Wonsera-
deel niet, om krachtens
strandrecht x/ro der waar
de van de schepen voor
zich op te eischen. De 23
schepen beroepen zich op
het hof van Friesland het
welk beslist dat tegen elk
der schippers afzonderlijk
moest worden geproce
deerd, waardoor de griet
man van zijn eisch afzag.
Sinds komen de schippers
niet meer zo gerust op de
Hindelooper reede, tot
schade van de stad.
1705 5 September
De Groenlandsche vloot
bestaande uit 96 Walvisch-
vaarders, meest gevoerd
door kommandeurs van
Ameland en de andere
eilanden, loopt op hare te
rugreis uit vrees voor de
Franse oorlogsschepen die
in de Noordzee kruisen,
met traan baarden enz.
van rioo walvissen.
1707 22 November
Prins Johan Willem Friso,
20 jaar oud, wordt als
stadhouder en kapitein
generaal van Friesland ge
huldigd.
