Wal stond er in de krant toen
de Rijks vroeger jubileerde?
SLECHTS 5 DIRECTEUREN I
IN HONDERD JAAR
steeds tot uw
dienst
Eerst denke dan doen
LIWADDERS, WAAR IS DIT?
'T KLEINE KRANTSJE
Nieuwestad 133 Leeuwarden
Gemiddelde ambtstermijn: 20 jaar
Uit het jonge
Leeuwarden
li
Bij dit honderdjarig bestaan van de Rijks Hogere Burger School zullen er lange verhalen
in de kranten staan - honderden leerlingen en oud leerlingen en zeker ook vele andere
Leeuwarders leven van harte met de feestelijkheden mee. Maar hoe is dat geweest toen de
RHBS tien, twintig, dertig, veertig jaar bestond Voor de lezers van 't Kleine Krantsje
hebben we er de „grote" kranten op nageslagen om eens te zien wat de Leeuwarders bezig
hield op de dagen, waarop de RHBS reden had de feestvlag uit te steken.
In de volle honderd jaar van haar bestaan heeft de Rijks I
Hogere Burger School slechts vijf directeuren gehad - de|
gemiddelde ambtsperiode van de directeur van de RHBS be
droeg dus precies twintig jaar. Alle directeuren bleven I
minstens achttien jaar, de directeur met de meeste dienst
jaren heeft zijn ambt precies vijf en twintig jaar bekleed.
Op de loe september 1877, toen
de school dus tien jaar bestond,
maakte de Vereniging Nijver
heid bekend, dat zij had beslo
ten „om eenige bekwame hand
werkslieden in de gelegenheid
te stellen een bezoek te brengen
aan de Tentoonstelling van
Kunst, toegepast op Nijverheid,
te Amsterdam" en zekere Jan de
Wit bij het Kollumer Tolhek,
annonceerde, dat hij Twee Bee-
ren hield, waarvan „één echte
Zwolsche".
Bij het twintigjarige bestaan van
de RHBS, in 1887, gingen de ge
dachten van velen minder uit
naar de jubilerende school, dan
naar het Indische Leger: Neder
landers, die daarin dienst na
men voor de tijd van zes jaar
werd een handgeld van driehon
derd gulden in het vooruitzicht
gesteld. De aanbrengpremie be
droeg bovendien een tientje. De
vermaarde palingroker J. Hur-
kuik (bekende naam vroeger
deelde mee binnenkort 25 jaar
met een Palingdis op de
Grouwster kermis te zullen
staan.
In 1897 berichtte de Weduwe
Miedema, Sint Jacobsstraat L r5
de ontvangst van een prachtige
keuze in Najaarsrokken en de
leden van de Schutterij maakten
zich toen enthousiast over een
schietwedstrijd op de gemeente
lijke schietbaan. „Geschoten
werd op roo meter, staande uit
de vrije hand, met Baumontge-
weer".
Kantkoek
In 1907 bestond de RHBS dertig
jaar en toen kostte de Kantkoek
nog een kwartje per vijf pond.
Maar - zo waarschuwde koeke-
bakker Taconis van de Ame-
landspijp - binnenkort zal deze
prijs verhoogd moeten worden
wegens de hoge meelprijzen.
H.B.S.-ers met trek in een schol
letje konden bij Vissers Visch-
handel in de Korfmakersstraat
terecht - Visser adverteerde met
„kookschol en bakschol", maar
ook met „mooie grote schel-
visch, tarbot, kook- en bak-
tong".
Ook telefonische bestellingen
werden aangenomen: Intercom
munaal nummer 2,08. Het ver
melden waard op de jubileum
dag in dit jaar was ook de Pu
blieke Verkoop van de molen
De Jonge Phoenix aan het Vliet.
M. W. Visser te Oosterzee kocht
de molen voor een bedrag van
ruim zesduizend gulden.
In r9i7 vroeg iemand een nette
keukenmeid, „goed kunnende
koken", loon f 260,- per jaar,
extra waschgeld f 40,- per jaar.
Niet allemaal tegelijk - brieven
naar W. Eekhoff en Zoon. Een
ambtenaar vroeg „tegen billijke
vergoeding" honderd gulden te
leen; de heer W. Snijder van de
Romkeslaan daarentegen be
richtte, dat „een blokje eik bij
de turf dezen winter welhaast
onmisbaar zal zijn om voldoen
de warmte te krijgen - eik van
meest gewilde afmeting ruim
voorradig".
Toen de Rijks H.B.S. zestig jaar
bestond was er wel feest in
de stad, maar niet ter ere van
de school - het was het jaar van
de Landbouwtentoonstelling in
Leeuwarden en van de over
dracht door de jonge Winke
liersvereniging Voorstreek Voor
uit aan de gemeente Leeuwar
den van de nieuwe muziektent
in de Arendstuin.
Danslustigen konden in deze
dagen terecht bij Van Stratum,
Dansinstituut aan de Emmaka-
de (nummer 32), „dansles op
eiken gewenschten dag". Min
der plezierig verliep de tiende
september van dit jaar voor de
zwerver S. de J., 63 jaar. Hij
was bedelend in Leeuwarden
aangetroffen en de politierech
ter strafte hem daarvoor met
drie dagen hechtenis en opzen
ding naar een Rijks Werk In
richting voor twee en een half
jaar.
Belangrijker dan het 70-jarig ju
bileum van de Rijks was in 1937
wat er zich op de Harlingersin-
gel afspeelde - we schrijven het
over uit de krant: „Een 75 jarige
juffrouw, die hedenochtend op
den Harlingersingel een gunstig
moment afwachtte om over te
steken, deed zulks toen zij dit
gekomen achtte, op een drafje,
omdat juist weer een auto kwam
aangereden. Voor aanrijding be
stond geen gevaar, maar de
juffrouw maakte zich toch een
beetje angstig, werd daardoor
zenuwachtig en struikelde over
haar eigen benen. Zij kwam te
vallen en brak daardoor haar
rechter bovenbeen. Op advies
van Dr. Eecen werd zij naar het
Diakonessenhuis gebracht. Dit
geschiedde per politiebrancard".
En dan 1947: tachtig jarig be
staan van de Rijks, maar - heel
andere koek - grote sensatie in
het Paleis van Justitie: de be
ruchte landverrader en mensen
jager Lucas Bunt staat terecht.
Uitgejoeld.
„De gehele dag hebben er hon
derden mensen voor het Paleis
staan wachten. Maar omstreeks
zes uur - wanneer er minstens
duizend mensen staan - wordt
het wachten eindelijk beloond.
Bunt komt de hoge trappen af
tussen de dikke rijen mensen
door. Nog voor hij in de getra
liede auto stapt stijgt er een luid
gejoel op, dat doet denken aan
de vijftiende april 1945. Bunt
heeft terecht gestaan, nu de an
dere „grote heren". Op dat mo
ment had de Procureur Fiscaal
Mr. Nubé in een kort doch fel
requisitoir" al de doodstraf te
gen Bunt geëist.
En dan - tenslotte - 1957, wéér
jubileert de Rijks H.B.S., wéér
is er feest in de stad, maar wéér
is er een ander feestvarken; nu
de Vereniging voor Vreemdelin
gen Verkeer, die zestig jaar be
staat. Speciale attractie waar
iedereen over spreekt is het nog
eens op de straat verschijnen
van de Patijntjes, „muziek ma
kend als vanouds". En oud bur
gemeester J. A. N. Patijn stuurt
honderd gulden, „als een kleine
bijdrage in de bus van manser
Van der Zee".
(Vervolg van pag. 3)
verdwijnen was, toch dat woord
nog in de volksmond voortleef
de.
Ze bewoonden nu gewone hui
zen en gedroegen zich blijkbaar
verder als gewone burgers. Ze
hebben hun merendeels onaan
zienlijke woningen tussen de
arbeidersbevolking. Alleen deze,
wier land we passeerden steekt
behoorlijk boven haar collega's
uit.
Niet enkel dit stuk grond doch
ook meerdere percelen in de
stad kan ze tot haar eigendom
rekenen. Daarbij bewoont ze
kennelijk ook zeif een „riante"
woning in Mennema espel. We
zullen niet graag beweren dat
ze niet een echt goede liefdezus
ter zou zijn, doch een „betoeft"
zakenvrouw in elk geval.
Toen de RHBS honderd jaar ge
leden met haar cursussen begon,
stond Prof. Dr. C. P. Burger aan
het hoofd van de school. De na
tuurkundige Combertus Pieter
Burger was geen Leeuwarder
van geboorte. Hij zag in 1825 in
Rotterdam het levenslicht. Van
1864 tot 1867 was hij hoogleraar
aan de Technische Hogeschool
in Delft; daarna volgde zijn be
noeming als eerste directeur aan
de pas gestichte Rijks HBS in
Leeuwarden.
De heer Burger was een uitste
kend pedagoog en een man met
gezag in onderwijskringen. Hij
heeft zijn functie in Leeuwar
den precies vijf en twintig jaar
bekleed.
In r892 werd Dr. Burger als di
recteur opgevolgd door Dr. J.
Ariens Kappers, die tot i9ro aan
het hoofd van de school bleef
staan; hij bleef dus achttien
jaar. Zijn opvolger, Dr. H. F.
Huisken, heeft het gemiddelde
van twintig jaar precies volge-
maakt: hij bleef van 1910 tot
1930, in welk jaar Dr. G. H.
ten Bruggencate als opvolger van
Dr. Huisken tot directeur werd
benoemd.
Ook Dr. Ten Bruggencate heeft
honderden leerlingen zien ko
men en gaan; hij was achttien
jaar aan de RHBS als directeur
verbonden geweest toen hij in
september r948 afscheid nam.
In dat jaar nam Dr. H. Ferwer-
da de directie van de school van
hem over, maar het waren niet
de eerste voetstappen, die de
heer Ferwerda in die september
maand in de school heeft gezet:
als oud leerling van de RHES
kende hij de school immers al
van binnen en van buiten, toen
hij zich in de directiekamer in
stalleerde. Ook de heer Ferwer
da heeft de functie van direc
teur dus alweer achttien jaar
bekleed.
Slechts vijf directeuren in hon
derd jaar: dat wijst op een ge
zonde stabiliteit in de leiding
van de school.
Die simpele woodsjes - se klage ons aan -
Waar an men goed andacht mut schenke.
Ut wudt deur ons meensen vaak anders daan,
't Is meestal eerst doen en dan denke.
Reeds Adam en Eva, het eerste bewies,
Van dit altied weer menselijk falen.
Ut welk wij tot heden, vanaf 't Paradies,
As erf'lijk belasten herhalen.
Deur 't overhaast doen van un handeling of daad,
In ons werk, in ut dagelijks leven:
Wudt menig keer 't onherroepelijk „te laat"
In ons eigenste grootboek skreven.
S. 1. V. I.
Er is een stroom van inzendingen binnengekomen op onze vraag
Liwadders, waar is dit 1 - naar aanleiding van de in 't vorige
Krantsje gepubliceerde foto van een romantisch laantje in het
oude Leeuwarden. In het volgend nummer zullen we bekend
maken wie de winnaar werd van de boekenbon - de inzending
stond en staat nog open tot en met 18 september.
Aan 't Kleine Krantsje
Naam
Vredeman de Vriesstraat 1
Leeuwarden
Adres
Noteer mij als abonnee op
't Kleine Krantsje ad f 2,90 per
half jaar.
Woonplaats