OUDSTE LEEUWARDER SCHIETVERENIGING
KAN ER NOG WEL WAT LEDEN BIJ HEBBEN
WILHELMINA HOUDT VAN INTIMITEIT EN GEZELLIGHEID
PIETER DANIELS DESERTEERDE IN DRONKENSCHAP
'T KLEINE KRANTSJE
buitenland door deel te nemen
aan internationale wedstrijden.
De vereniging tracht dit doel
o.a. te bereiken door het op
wekken van liefde voor vader
land en vorstenhuis.
Maar wie zijn nu lid van deze
oudste Leeuwarder schietver
eniging, die als „burger-schiet
vereniging" is opgericht Wel,
middenstanders, een deurwaar
der, een advocaat, een bioscoop
directeur, een handelaar in fo
toartikelen, misschien ook wel
een onderwijzer of een rusten
de boer.
Namen noemen
En wanneer we beginnen met
het noemen van namen, dan
mogen we niet overslaan de
heren H. Zondervan, S. Berg
huis, A. Hiemstra, T. Haisma en
E. Boontje, want die zijn op dit
moment de matadors van het
Corps A, de beste schutters van
de vereniging dus, die afgevaar
digd worden voor krachtmetin
gen met zusterverenigingen. De
heer D. Ebbens, in jonger jaren
een schutter van formaat, is al
vijf en veertig jaar lid van de
vereniging en de heren H. Zon
dervan en T. Haisma schieten
al dertig jaar mee. Ook het lid
maatschap van (Omke) Jan
Deelstra dateert van 1937, maar
hij schiet nu niet meer - daar
entegen is hij het enige erelid
dat Wilhelmina rijk is.
In de goeie ouwe tijd hebben
vooral de heren H. Swart en W.
Visser een belangrijke rol in de
vereniging gespeeld. De heer
Swart was de initiatiefnemer
tot het oprichten van Wilhel
mina en daarna lange jaren
voorzitter, de heer Visser was
van de oprichting af tot r903
secretaris en van 1903 tot 1921
voorzitter. Maar er zullen wel
niet veel Leeuwarders meer zijn,
die zich deze heren als sport-
schutters nog kunnen heiinne-
ren.
Liefhebbers
Mochten er onder de lezers van
't Kleine Krantsje heren zijn,
die er wellicht iets voor voelen
zich bij een schietvereniging
aan te sluiten, dan zouden ze
een balletje of beter gezegd een
kogeltje kunnen opgooien bij de
heer T. Severein, Engelsestraat
49 - hij is Wilhelmina's huidige
voorzitter. Maar, zoals gezegd,
het ledental zal beperkt blijven:
het blijft altijd „onder ons".
Drie tientsjes.
Had Wilhelmina na de eerste
wereldoorlog twee jaren nodig
om weer tot schieten te gera
ken, ook na de laatste oorlog
duurde het twee jaar, vóór in
vredestijd weer het eerste schot
viel. Nu schiet de vereniging
's winters iedere donderdag
avond op de speciale schietbaan
boven Tivoli in de Huizumer-
laan en 's zomers op de vlieg
basis en het buksje van drie
tientjes van 1894 is intussen
uitgegroeid tot een prachtig stel
wapens, eigendom van de ver
eniging. Wie dus lid zou willen
worden hoeft geen wapen in te
brengen, de geweren liggen bij
De eerste aanschaf van de ver
eniging was een buks, gekocht
van een van de leden voor drie
tientjes en af te betalen in vier
termijnen binnen een jaar.
Waar Wilhelmina in die eerste
jaren schoot weten we niet,
maar wanneer het schieten on
verhoopt geen doorgang kon
vinden, konden de leden dat
zien aan een vlaggetje, uitge
stoken bij het Blauwhuis bij de
Kiepeloop en bij Café Neuf aan
de Voorstreek.
Overigens werd later De Pauw
aan de Stationsweg in de win
termaanden het schietterrein en
Er is een tak van sport, waar nooit een kip naar komt kijken, waar niemand ooit voor in
de handen klapt en waar de publiciteit zelden haar licht op laat vallen, maar die de trouwe
beoefenaars toch op een bijzondere manier boeit. Dat is het schieten, aanvankelijk uitslui
tend een belangrijk onderdeel van de militaire opleiding, nu ook al lang een sport van het
zuiverste water. Ook in Leeuwarden knallen geregeld de schoten uit de geweren van de
sportschutters: er zijn vier verenigingen - de Politiesportvereniging, Hertog Hendrik, De
Vrijheid en Wilhelmina - en van dit viertal is Wilhelmina de oudste. Op de zeventiende
oktober 1969 zal deze vereniging bij leven en welzijn haar vijf en zeventig jarig bestaan
kunnen vieren.
den er meer dan veertig namen
op de lijst.
Beide wereldoorlogen brachten
een onderbreking van de activi
teiten van Wilhelmina met zich
mee, zowel in WO I als in WO
II moesten geweren en munitie
worden ingeleverd en onder de
Duitsers raakte de vereniging
haar naam zelfs kwijt, want
Wilhelmina was in de ogen van
ders niet.
Toen er dus niet meer gescho
ten kon worden, werd er wel
gekaart en ook het biljarten
kreeg bij de vereniging een po
pulariteit, die later soms zelfs
zo groot werd, dat het bestuur
de leden wel eens tot de orde
moest roepen: Wilhelmina was
tenslotte een schiet- en geen
kaart- of biljartvereniging
wijze van spreken schietklaar.
Wilhelmina is aangesloten bij
de in 1890 opgerichte Koninklij
ke Vereniging van Nederlandse
Scherpschutters en deze vereni
ging stelt zich volgens haar sta
tuten ten doel het bevorderen
van de oefening in het schieten
in het belang van 's lands weer
baarheid en de Nederlandse
vlag hoog te houden in het
Wie hier op straat honderd
mensen vraagt wat Cambuur is
zal ook wel honderd goede ant
woorden krijgen, wie dezelfde
honderd vraagt wat voor een
vereniging Wilhelmina is, zal
met vijf juiste antwoorden wel
blij mogen zijn. Dat komt niet
alleen door de voor de sport
wereld merkwaardige omstan
digheid, dat de schietsport en
dus ook Wilhelmina geen pu
blieke belangstelling kent, het
komt ook door het zeer beperk
te aantal leden van deze ver
eniging: er staan nu nog een
twintigtal namen op de leden
lijst en dat zouden er eigenlijk
vier- of vijfentwintig moeten
zijn - ook weer niet meer, want
de begrippen intimiteit en ge
zelligheid wegen bij een vereni
ging als Wilhelmina buitenge
woon zwaar.
Wilhelmina is dus in 1894 op
gericht en wel in De Klanderij
en de heren, die de oprichtings
vergadering bijwoonden konden
een keus maken uit vijf namen,
die men als toepasselijk voor de
jonggeborene had voorgesteld.
Met de keus van Wilhelmina
het prinsesje was toen veertien
jaar) verdwenen de andere ter
tafel gebrachte namen (Excelsi
or, Honderd schoten op een
stuivertje, Voor Koningin en
Vaderland en Willem Teil) in
de prullebak.
Een uiterste concentratie: dat is bij de schietsport van het grootste belang. We zien hier Wilhelmina's
huidige topschutter in actie, de heer S. Berghuis. Op de achtergrond de heer Tj. Haisma.
de bezetters gewoon een vloek.
Het werd toen officieel De Vijf
Rozen, maar gebloeid hebben
die bloemen nooit, want voor
alle leden zou het altijd blijven
wat het was: Wilhelmina en an-
's zomers liet Wilhelmina de
schoten knallen op de schiet
baan bij het Kalverdijkje. Het
aantal leden was vroeger nog al
wat groter dan nu: nog voor
het begin van deze eeuw ston-
In nummer 69 van 't Kleine
Krantsje brachten wij het
bericht van een vreemde
vondst in de lade van een
oude kast: de heer J. Algra
van het Noordvliet, vond bij
het opruimen van deze la
een met de hand gescshre-
ven document, waarvan hij
zich niet kon herinneren,
hoe het in zijn bezit geko
men was. Het was een von
nis van de Krijgsraad te
Groningen van 15 december
1817, „in naam des Konings"
uitgesproken over de deser
tie van een zekere Pieter
Daniels, „volgens opgave 27
aren oud", geboren te Nij
megen, fuselier bij het Ba
taljon Infanterie van Linie,
„maar thans gedetineerd bij
den Militairen Provoost te
Groningen".
Ben onzer abonnee's, de
heer W. Wierstra Th. zn,
welbekend als rustend direc
teur van de Leeuwarder
Griezelkelder, is door dit be
richt zo nieuwsgierig gewor
den, dat hij het eenvoudig
niet kon laten om precies uit
te zoeken, wie deze Pieter
Daniëls is geweest. Het doet
ons veel genoegen hem over
het resultaat van zijn na
speuringen hier aan het
woord te kunnen laten.
Pieter Daniëls werd geboren te
Nijmegen op 4 april Z791 en
gedoopt in de Statie van de
Augustijnen met als doopnamen
Petrus Theodoras, zoon van Pe
tras Daniëls en Jacoba Dove
mans. Deze beide echtelieden
zijn te Nijmegen ondertrouwd
op 12, februari 1786; de roep
naam van Petras Theodoras was
Pieter. De 9e november 1814
trad hij in dienst als fuselier
van de 9e Bat. Infanterie van
Linie. In 1815 krijgsverrichtin
gen in (Belgisch) Brabant en
Frankrijk en op 28 november
z8i6 werd hij als deserteur af
gevoerd.
Pieter Daniëls bevond zich 21
oktober 1817 in de militaire ge
vangenis in Bergen (Henegou
wen) en werd op transport ge
steld naar Nijmegen, waar hij
arriveerde op 15 november 1817.
Valse naam
Om aan straf te ontkomen had
hij een valse naam opgegeven,
n.l. Francois, en dat bleek zijn
broer te zijn,- bij confrontatie
in Nijmegen viel hij als Pieter
Daniëls door de mand
Van Nijmegen werd hij op
transport gesteld naar Coevor-
den, waar zijn bataljon in gar
nizoen lag en vandaar doorge
zonden naar de Groninger
Krijgsraad. Dan verschijnt Pie
ter Daniëls voor de Krijgsraad
en de commandant verklaart
dat hij bij zijn desertie heeft
meegenomen de kledingstukken,
bajonet, bajonetkoppel en sche
de.
Pieter Daniëls bekende dat hij
op 28 november 1816 was gede
serteerd te Gent, in de augus
tusmaand van 1817 was gear
resteerd tussen Antwerpen en
Brussel. Het motief van deze
desertie was, dat hij in dron
kenschap had gehandeld, maar
hij had niemand benadeeld. En
dan volgt de straf: het afnemen
van de kokarde voor de tijd van
zes maanden, 25 rietslagen en
gedurende acht dagen in een
gewone gevangenis.
Na deze straf was Pieter Daniëls
weer vrij man en deze desertie
van hem betekende geen ontslag
uit de militaire dienst, want
met ingang van 22 november
1819 genoot hij als fuselier een
jaarlijks pensioen van 91 gulden.
Dit pensioen werd hem toege
kend bij Koninklijk Besluit van
24 oktober 1819; verder werd in
het K. B. medegedeeld: Verlies
van het linkeroog en verminde
ring van het rechteroog. Hij was
woonachtig te Nijmegen maar
overleed te Weert op 5 novem
ber 1871, dus 80 jaren oud.
Groot geheim
Of hij gehuwd is geweest en
kinderen heeft gehad is niet be
kend. Ondanks de desertie heeft
Pieter Daniëls later toch nog
een prachtige staat van dienst
gehad. Nu nog het grote ge
heim hoe dit krijgsdocument
terecht is gekomen in de oude
ladenkast van de heer Algra; ik
hoop dat mijn naspeuringen ook
in deze succes mogen hebben
W. WIERSTRA Th. Zn
