IEKSE TEMPEL
[DEN IBEETSTERZWAAG
noorden
Justitie:
WEEK OP
'Jiumfaje
'T KLEINE KRANTSJE
54 hoofdstraat 19
-21565 I telefoon 05126-1288
ubilering
er indertijd nodig geweest, voor men
kon besluiten het Paleis van Justitie
te bouwen op de plaats, waar het
nu staat.
OUDEGRACHT GEDEMPT
De Oudegracht, de vroegere stads
gracht, die van het Schavernek mid
den door het (huidige) Wilhelmina-
plein naar de Zuidergracht naast
hotel Amicitia liep, moest ervoor
worden gedempt, waardoor men
dus niet alleen tussen Ruiterskwar-
tier en Zaailand een royaal bouw
terrein kreeg, maar waardoor toen
ook het unieke plein ontstond, dat
iedere Leeuwarder met een stugge
hardnekkigheid het Zaailand blijft
noemen, hoewel het officieel Wil-
helminaplein heet.
Ter verkrijging van voldoende grond
om de gracht te dempen werd de
hoge wal tussen Zuider- en Verlaats-
dwinger afgegraven, terwijl er ook
karrevrachten grond van de stads
wal tussen de Tuinsterpoort en het
Blokhuis naar de Oudegracht wer-
de getransporteerd.
In juni 1846 waren de werkzaam
heden zover gevorderd, dat het
bouwen van het Paleis kon worden
aanbesteed. Voor de in onze ogen
luttele som van f 174.500 nam de
timmerman en metselaar D.M. Post-
ma het werk aan en weinige weken
later werden de eerste van ruim
duizend palen de grond ingeheid.
Bijna een jaar zou het leggen van de
funderingen duren en pas in de late
lente van 1847 kon men beginnen
met het bouwen van het Paleis zelf.
PUBLIEKE
VERMAKELIJKHEID
Het optrekken van het reusachtige
gebouw vormde een ware publieke
vermakelijkheid en dagelijks wan
delden vele nieuwsgierigen door de
toen nog schilderachtige lanen van
Ruiterskwartier en Zaailand om te
zien, hoe het veelbesproken werk
hier vorderde. Toen het Paleis ein
delijk voltooid was, trokken niet
alleen de Arrondissementsrechtbank
en het Gerechtshof, maar ook de
Provinciale Staten van Friesland er
in. Want ook voor het huisvesten
van de Staten had de provincie het
nieuwe gebouw bestemd. Eerst in
1875, toen de rechterlijke macht
aanzienlijk werd uitgebreid, verhuis
den de Staten naar het nu nog be
staande Provinciehuis aan de Twee-
baksmarkt.
FRIES KABINET
Intussen had nog een heel ander
lichaam van de lokaliteiten van het
Paleis van Justitie geprofiteerd. Dat
was het in 1853 opgerichte Friese
kabinet van oudheden, dat zijn oud
heidkundige voorwerpen in bruik
leen aan de provincie afstond om ze
in een van de bovenzalen van het
Paleis te exposeren. Zolang ze er
werden tentoongesteld was het dus
niet uitsluitend een onplezierige
wijze, waarop vele provinciegenoten
met het inwendige van het gerechts-
bouw kennis maakten.
Op een bitter koude februaridag in
1919 kwam het Paleis van Justitie
op een wel zeer bijzondere manier
in de belangstelling van de Leeuwar
ders te staan, toen er aan de voor
zijde een felle uitslaande brand uit
brak. De stadgenoten, die zich op
het alom opklinkende alarmgeroep
van „brand! - brand! naar het
Wilhelminaplein spoedden, zagen
tot hun schrik geweldige rookko
lommen opstijgen en grote vlam
men uit het dak slaan, „als uit een
smidshaard, waarvan de blaasbalg
werkt" zoals de krant het de vol
gende dag zei.
Het leek er veel op, dat het vuur
het hele gebouw in de as zou leggen
en de brandweer, die nog niet ge
motoriseerd was in die tijd, stond
voor een uitermate zware taak.
Terwijl de spuitgasten onverschrok
ken poogden tot op de vuurhaard
door te dringen, zwoegde het grif-
fiepersoneel om alles in veiligheid
te brengen, wat voor het grijpen lag.
Wat niet op een normale manier
via de trappen naar buiten kon wor
den gebracht, werd door de geopen
de ramen op straat gekwakt en in
de kamer van de moeder van con-
gierge Stelstra, waar de brand waar
schijnlijk was ontstaan, gingen de
redders in hun ijver zover, dat ze
ook enkele vazen en borden door
de ramen naar buiten smeten. De
pantoffels van de congierge werden
overigens door twee stoere blussers
behoedzaam naar beneden gebracht.
MYSTERIE
Ook is er later, in de familiekring
van de Stelstra's, nog vaak gespro
ken over het mysterie van een kistje
met honderd sigaren, dat onmoge
lijk verbrand kon zijn, maar niette
min nimmer teruggevonden is
Van meer belang was het trouwens,
dat de blussers tenslotte toch kans
zagen de brand onder de knie te
krijgen en na' het optrekken van de
rook bleek de schade nog mee te
vallen. De hoop van velen, dat de
ruine van de aardbodem zou ver
dwijnen, kon althans niet in vervul
ling gaan: het Paleis werd weer op
geknapt en nu is er niets meer, dat
nog herinnert aan die brand van
toen.
Ook tegen de gevolgen van een
brandstichting door de vluchtende
Duitsers, een kwarteeuw later, bleek
het Paleis wel bestand te zijn en
net als de eerste maal bleef het voor
een algehele verwoesting bespaard.
Zodat het er nu - afgezien van de
nieuwbouw, die er een paar jaar
geleden achter tegen aan is geplakt -
nu nog altijd precies zo staat, als
het werd gebouwd: een logge steen
kolos, die toch niet weg te denken
is uit het beeld van onze stad.
-
LEEST IEDEREEN
Voor kwaliteitsgereedschap,
boor- en hobbymachines, ijzerwaren
hang- en sluitwerk, etc.,
kunt U goed slagen, ook ZATERDAGS, bij
Th. H.v.d.MEULEN'S IJZERHANDEL n.v.
EEWAL 50 52
LEEUWARDEN - TELEFOON 32115
De raak met parkeerruimte pal voor de deur 1
voor al uw
Tel. 23073 - 23061
Willem Loréstraat 59
FRIESLANDS OUDSTE EN MEEST
BEKENDE ADRES SINDS 1912
Muziekcassettes
Muziekbanden
Stereo 8 banden
ENORME SORTERING
IN:
Grammofoonplaten
