A
DE DOKKUMER
MODERNE TIJD
n
u
01
Eens verzamelplaats
voor vreemde bedelaars
En hoe kwam men
aan de naam
BEETSTERZWAAG
Uit de stads-
kroniek van
en dorps-
Dr. Wumkes
hoofdstraat 19
telefoon 05126-1288
t Vileine 3^.rant&je leeet iedereen
ubilering
Zo ziet men dat er genoeg fanta
sieën over de naam Vierhuis moge
lijk zijn. Een wel eens geuite, maar
moeilijk waar te maken, veronder
stelling is ook nog dat men zich bij
dat huis op vier passen afstand van
de „klokslag" van de stad zou be
vinden.
SPOOKHUIS
Het moet vroeger in het Vierhuis
ook gespookt hebben. Waling Dijk
stra schreef hierover in zijn boek
„Uit Frieslands Volksleven" (1895)
het volgende: „In sommige boeren
huizen hoort men 's nachts of
's avonds de karnmolen gaan. Dit
komt meest voor in zeer oude hui
zen, waar gedurende misschien wel
meer dan anderhalve eeuw honderd
duizenden ponden boter met behulp
van de karnmolen zijn gemaakt.
Onversaagde lieden hebben 't wel
gewaagd op zoiets los te gaan om
het te onderzoeken. Maar dan von
den zij alles stil en op zijn plaats.
Waren zij echter in het woonvertrek
teruggekeerd, dan begon het werk
opnieuw. Het is niet raadzaam zulk
een onderzoek te doen zonder licht,
wie dit waagde, zou veel kans heb
ben een slag of stoot te ontvangen
die raak was, zonder te weten waar
of van wie hij deze begroeting kreeg.
In het Vierhuis, een knappe boerde
rij onder de klokslag van Leeuwar
den, placht het ook schrikbarend
toe te gaan. Daar was vroeger een
kamertje, door de bewoners het
blauwe kamertje genoemd, omdat
het blauw geschilderd was. De deur
van dit kamertje kon men nooit
gesloten houden; men mocht haar
sluiten zo men wilde, men vond
haar na verloop van wat korter of
langer poos altijd weer open. Ik
geloof dat er zulke kamerdeuren
meer zijn; maar hier begreep men
nooit wie het gedaan kon hebben,
dit was het vreemde van de zaak.
In de koestal dezer boerderij was
het ook niet pluis. Iemand die
daar als knecht had gediend, vertel
de later, dat hij er vreselijke nachten
had doorgebracht. Wanneer hij soms
moest waken bij een koe, die op
kalven stond, dan werd er in het
boveneinde van de stal gevloekt en
geketterd dat het was om van te
ijzen, terwijl er met stukken hout
en andere voorwerpen werd rond-
geworpen als ware er een razende
aan het werk. Hij zag dan wel niets,
maar kon het toch zo benauwd
krijgen, dat hij te bed kroop, waar
hij lag te zweten van angst."
GEVELSTENEN
Het Vierhuis is, blijkens twee gevel
stenen die zich in de zuidelijke zij
muur van het woongedeelte bevin
den, in de achttiende eeuw her
bouwd en ook nog eens in het eind
van de vorige eeuw.
In de bovenste gevelsteen staat het
volgende rijmpje gebeiteld:
Den grondsteen van dit huis lag
Izabella's hand;
't Herbouwde Vierhuis wagt van
God den milden zegen,
In 't kweeken van het vee, en 't
bloeyen van het land:
Hierin is 's landsmans steun, en
's landheers heil gelegen.
Den 26 May 1758.
Onder dit fraaie stukje poëzie staat
1771 22 Juni
Bokke Dooitses, gardenier op
Mariënburg achter de Hooven
te Leeuwarden laat op afbraak
verkoopen een gedeelte der
groote huizinge en voorts de
geheele keuken, stallinge en
koetshuis aldaar met een groote
partij broeiramen.
op de andere gevelsteen slechts kort
en bondig vermeld: „Herbouwd in
1890". Izabella, naar men zegt de
dochter van een adellijke landheer,
zal tijdens haar leven nooit vermoed
hebben dat men op de door haar
gelegde grondsteen de boel nog eens
zo veranderen zou. Want het Vier
huis is er bij die laatste herbouw
niet mooier op geworden. Het was
een kop-hals-romp boerderij, met
een fraai voorhuis, dat een slotachtig
indruk gaf.
REPORTAGE
DOOR
HARRY DROST
Dat voorhuis is verdwenen en daar
mee het deftige karakter van het
gebouw, dat veranderd is in een
grote stelpboerderij.
VERGADERBOOM
Ook de eens zo prachtige meidoorn
voor het woonhuis is nu nog slechts
een stukje vergane glorie. De blik-
sum heeft eens de boom gespleten
en door stormgeweld is er later een
stuk afgewaaid.
Omstreeks 1923 heeft de boom de
functie gehad van „vergaderboom"
voor de acht zonen van de toenma
lige pachter van het Vierhuis, de
heer De Vries. De jongens zaten
geregeld in de boom (waar ieder
zijn eigen plaatsje had) en broedden
daar allerlei plannen uit. Er werd
blijkbaar wel inspiratie voor het
latere leven opgedaan, want de jong
ste broer was later de stichter van
1771 9 Juli
Burgemeester van Leeuwarden
verbieden na het slaan der tap
toe 's avonds 10 uur, bier of
sterke drank te verkoopen aan
ruiters en soldaten of andere
burgerlijke of militaire personen,
vergelijk of publikatie van 2
december 1749.
de bekende fabriek van landbouw
machines „Hermes".
Als er nu nog vergaderd zou worden
in de meidoorn bij het Vierhuis dan
zouden de gesprekken ongetwijfeld
vaak gaan over al de veranderingen
die er rond het oude gebouw heb
ben plaats gevonden en nog staan
te wachten. De stad is dichtbij ge
komen. Vanaf de Meenthe is men
langs het éénpersoonspaadje langs
de Dokkumer Ee al spoedig bij het
erf van de boerderij. Men passeert
dan een aantal kassen van kweke
rijen die zich nog tussen de stad en
het Vierhuis bevinden en men moet
over twee „trappetje op - trappetje
af bruggetjes" heen. De boerderij
die in 1957 door de gemeente werd
aangekocht, is nog helemaal een
agrarisch bedrijf, met ca. honderd
pondemaat land en zestig koeien.
Nog wel. Maar over enige tijd zal
ook het beeld aan de andere kant
van het Vierhuis totaal veranderen.
NIEUWE RIJKSWEG
Enkele honderden meters ten noor
den van het gebouw zal de nieuwe
rijksweg naar Groningen dwars door
het goede oude land van de boerde
rij snijden. Hij komt vanaf Marssum,
tussen het vliegveld en de nieuwe
begraafplaats door, over de spoor
lijn naar stiens en de Troelstraweg
heen, met een flauwe bocht achter
Lekkum langs, op de Groninger
straatweg uit.
De tegenwoordige bewoner van het
Vierhuis, de heer H. van der Werf,
zal er dan geen aardigheid meer aan
hebben. „Als het zover is, moet de
gemeente er maar een recreatieplaats
van maken. Als boerderij is de zaak
dan toch verloren" zegt hij. En met
een hoofdknikje in de richting van
de flats op de Meenthe: „Die men
sen daar hebben wel wat recreatie
gebied nodig. Ze hebben immers
niets dan steen."
1771 14 Juli
Jelte Eises, koopman op Dron-
rijp, presenteert uit de hand te
verkoopen een extra curieuze
zonnewijzer op een pedestal met
60 schaduw geevers zijnde verti
cale, declineerend en inclineren-
de en reclinerende en een hori
zontaal, met de 12 sodiaxlinen
en teikens en 5 windwaaiers en
andere fraaijigheden.
1771 26 Juli
Boelgoed bij douairière van
Camminga op de Eewal te Leeu
warden.
