FA. ALEX COPINI
de bekoring van het oude friesland
13
JUWELIER a«i
OUD LEEUWADDEN EN OUD LEEUWADDERS
t kleine 3^Crantóje leeót iedereen
Brillant
Zilver
Charmante herinneringen aan
Gero Cassettes
e Uurwerken
e Omega dealer
SCHOONHEID IN VROEOSR EEUWEN - DE OOSTERPOORT TE SNEER
PEPERSTRAAT 11 - TELEFOON 26880 - LEEUWARDEN
Eerst even 'n ekskuus an de heer
Vossenberg uut Utrecht. Hij het
mie in Kl.Kr. 22-8-'70 heel wat
verteld over mien ouwe skoalkam-
meraat Gerben van Driessum en
mie daar een groat genoegen met
daan. Daar had ik hem wel us wat
eerder foor bedanke maggen. Mar
'n mins het ut teugenworig druk
tot het end van sien leven.
En dan „Neen Nooit" (Kl.Kr. 126)
III. Mevr. Bokma-Metz is van 1890.
Ik bin 'n paar jaarkes ouder. Er was
in die tied 'n onthoudersvereniging
met as voorzitster Hendrika van der
Meulen. Zij en har vader, P. v.d.
Meulen woanden Achter de Hoven.
Ut waren soawat de eerste geheel
onthouders in Luwadden en se de
den bisonder feul voor dizze be
weging. Har broer, Piet v.d. Meulen,
besteedde er sien hele lange leven
an, tot sien doad op ruum 90 jarige
leeftied.
WAT DE VROUW VERMAG
Nou was die juffrouw van der Meu
len oek striedber foor Vrouwen
kiesrecht. Ze skreef daarover 'n
brosjure: „Wat de vrouw vermag",
onder de naam Hendrika van Leeu
warden. Mar die juffrouw was niet
alleen striedber mar oek bazig en
striederig en se wude de leden as
'n kiep har kukens onder har Heu
gels houwe. De jongere leden wuden
seis oek wel us kakele. Dat kon ze
niet kere. Ze liep met har aanhang
fut en vormde 'n afdeling Leeuwar
den II. „Neen Nooit" was de sang-
vereniging van de afd. Leeuwarden
II, onder leiding van meester de
Jong. „De Blauwe Vaan" van afd.
I had as direkteur o.a. meester
Ringma. Dizze rippeteerde sundag-
avens, eerst in de vroegere Gaar
keuken in 'e Bagienestraat en later
in 'n lokaaltsje in 'e Haniesteeg.
Exploitant was ,,'n zekere broeder
Maas", 'k Hef as „amateur" oek nog
'n tiedlang metsongen. D'r was oek
'n jeugdafdeling an verbonden, die
bijmekaar kwammen in 'n gymna
stieklokaal in 't Nieuwstraatje. Juf
Oosterling fan 'e skoal in 'e Arends-
tuun las daar de jonges en meiskes
foor o.a. uut „Afkes Tiental" en
song met hun.
Toen juffrouw v.d. Meulen, niet soa
jong meer, trouwde en uut Luwad
den weggong, is an die onsin van
twee afdelingen in één plak gauw
een end maakt en gongen oek de
beide sangvereningen bij mekaar
onder de naam „Excelsior", soa 't
Mevr. Bokma al skreef. 'k Hoop, dat
se nog lang „Fleurig op" singe mag
in 't bejaardenkoor.
D'r waren in die tied nog wel 'n
paar voorstandsters fan vrouwen
kiesrecht. Sommigen kon je 't fan
buten an sien. Juf Oosterling had
kortgeknipte haren en Mevr. Stel-
lingwerf-Jentink, die 't verslaggeef
ster was foor de Leeuwarder Cou
rant, was oek als so'n kortharig
nieuwlichtster. „Mut je dat sien,
buvre, 't binne krek manskerels",
seiden de bufrouwtsjes. Mar met
dat al kreeg Luwadden al in 1919
sien eerste frouwelijk raadslid: Mevr.
Buisman-Blok Wybrandi, die in 1938
de eerste vrouwelijke wethoudster
(van onderwijs) in Friesland werd
en later de eerste ere-burgeres van
Leeuwarden, 't Kan verkere, zei
Brederode.
De heer Van Hespen skrieft over 'n
barometermaker, Arzoni (Kl.Kr.
126). Dit brengt mie oek wat in 't
sin. Om 1895 heen ston an 'e sied-
gevel van Beeling sien klokkewinkel,
an 'e kant van 't Perkswaltsje, met
groate letters skilderd: Arzoni,
Weerglasmaker. Er Woonde daar
dichtbij, op 'e Groeneweg sowat
teugenover de ingang van 't Sint
Anthonie gasthuus op 'n bovenhuus
oek 'n Arzoni en as 'k mie niet
vergis ston daar op 'n siedmuur 't
selfde.
LANG RELAAS
Over de foto van de Schoolstraat-
school (Kl.Kr. 126), in der tied
algemeen bekend as skoal 4, su 'k
een lang relaas skrieve kanne, want
dat was mien dagelijks onderdak,
twaalf jaren lang, van 1890 tot
1903. Het was een skoal met hol
le, hoge lokalen, die tot op mans
hoogte swart teerd waren. An 'e
straatkant lag een speulplaats met
een rijplat'snoeide lindebomen
dicht teugen de ramen, waardeur
in 'e lokalen an die kant seumers
donker en somber was. De speul
plaats an 'e achterkant wudde in
mien tied nooit bruukt. Die grensde
an 'e steegjes van 't Aantsjekloaster.
Daar hadden, tot ons groat vermaak,
de buvrouwkes af en toe hooggaan
de ruzie: en mar skelle en ragge en
raze. Se skrieuwden nog hadder as
meneer Bikbergen, een van de on-
derwiezers en die kon het, as-ie
kwaad wudde, de ruten rinkelden
er van bij wieze van spreken. Dat
was 't gebouw. Het „onderwijzend
personeel" van dizze „middenstands-
school" was geen meester of juf
meer, maar meneer en juffrouw.
Mien eerste onderwiezeres was juf
frouw Stoett; mien latere leraar
meneer Boersma, die, behalve
„hoofd der school", oek directeur
van de Normaalschool was, die oek
v.n.l. in dit gebouw gevestigd was.
An beide hef ik heel plezierige her
inneringen. Trouwens an al „het
onderwijzend personeel". - Dan nou
nog wat over de klas kienders. Er
staat onder die foto, dat-ie uut
1899 is, en dat klopt, dunkt mie
niet. Want 't is 'n tweede klas. En
Piet de Jong staat d'r op. Né, niet
de minister-president. Dizze Piet
socht ut later oek wel hoog op;
want hij handelde in eendfeugels,
talingen, smienten, snippen, krek as
sien vader, in de saak in de St. Ja-
cobsstraat. Mar hier sit ie bij juf
frouw Stoett in 'e 2e klas en is dus
soawat 8 jaar. 'k Herken 'em nog
best. Hij is wel wat jonger as ik, mar
is speulde toch wel us met 'em. 't
Was 'n arig, frolik fentsje. Laat-ie
twee jaar jonger weze as ik, mar
meer niet. Want 'n jonge uur de
5e klas was 't feuls te min, om him
met één uut 'e 2e te bemoeien.
Goed! Ik sat dan in 'e 4e bij me
neer Mollema en was doe 10 jaar
en dan mut die kiek van 1893 weze.
En dan herken ik oek Eke Schaap.
Har vader, Herman Schaap, had 'n
stalhouderij an 'e Spanjaardslaan,
vlak bij de Noorderbrug. Eerder
hield-ie 'n herberg an 'e Eebuurt,
teugenover de manega. Vrijdags
spanden daar nogal wat boeren uut
en de peerden wudden brocht in 'n
stukje weide, tussen de latere stal
houderij en de boerderij van Wes-
bonk an 'e Spanjaardslaan. De Span
jaardsstraat met de siedstraten binne
op dat grasland bouwd en nou oek
alweer afbroken. Oek de riedtugen
van 'e stalhouderij binne jaren leden
al verkocht en waar de peerden
hinnikten puffe nou de auto's van
'e garage. „Niets bestendig hier
beneen"
Bij de namen onder de foto binne
soa feul bekenden, dat 'k er niet an
beginne kan fan allemaal het doop
ceel te lichten. Mar 'n paar. Albert
Struiksma sien broer, Egbert (Eppie)
was 'n klassegenoot. Ze woonden
in 'e Singelstraat. Hij had later 'n
slachterij (in 'e Breedstraat?met
'n seun van Schaap. Jaren later
leverde hij mie brandstof in Den
Haag. „Liek as 'n biljartbol oer it
griene kleed rolt, sa rolt 'n minske-
libben oer de ierde" sei Tjibbe
Geerts van der Meulen. - Gerrit
Aalbers sien broer, Albert sat oek
in dieselde klas. 'k Was niet 'n
bitsje jaloers op him, omdat sien
vader so'n mooie bloemkwekerij
had Achter de Hoven, Hak bij de
tweede spoorovergang. - Nog één en
dan stop ik. Alida Krediet haar
broer hoorde oek al tot mien skoal-
kennissen. Har vader maakte en
drukte de dobbelprent of ganze-
brief „De reis door Friesland", tot
groat genoegen van jong en oud, die
d'r de dobbelstenen over rolle lieten.
Daar was in die jaren nog tied voor
en arigheid an in 'e gesinnen.
Om 1895 heen was tussen de Noor-
derweg en Reijndersbuurt 'n „bos"
van dikke iepen, dat deurliep nar
de andere kant, rondom de „infan
terie". D'r is niet feul meer van over.
In dat plantsoen is ut gymnastiek
lokaal fan 't gymnasium bouwd; de
storm en de iepziekte hewwe d'r in
huushouden en de plantsoendienst
is er de laatste jaren oek niet bar
sunig op weest.
JACK DE RIPPER
In die tied sat in Londen Jack de
Ripper met sien mes achter de
frouwen an en de verhalen daarover
deden in 'e krant en oek onder de
skoalkienders de ronde, 'n Paar
jonges saggen d'r een versetsje in.
Ze lijen onder de bomen van het
bos, waar in 'e herfst de wien soa
angstig deur roeze kon, een briefke
neer, waar op ston: „We sijne met
sien sessen.We drage skerpe messen,
We binne 's avons op de baan, Dan
fallen we frouwen en meisjes aan.
De meiskes, die avons uut 'e her
halingsschool kwammen, saggen op
dit donkere stuk fan 'e Noorderweg
foor de brugge benauwd om harren
heen. En waarachtig, één d'r fan
foelde, dat d'r wat teugen har rok
ken gooid wudde. Sij poater nar de
lantaerns fan 'e brugge. Mar nou
fiel d'r in enen nog meer om har
hene. Doe 't se helemaal overstuur
bij har moeke tuus kwam, vroeg die
nar de krentepofkes, die 't se bij
bakker Meindersma op 'e Put met
nimme su uut skoal. Uut 'e doek,
waarin die beknoopt satten, kwam
men d'r fan de acht, die 't se kocht
hadde, mar drie meer te foorskien.
Die Jack de Ripper, hè?
Den Haag K.
WE SIJNE MET SIEN SESSEN - WE DRAGE SKERPE MESSEN
WE BINNE 'S AVONS OP DE BAAN
DAN FALLEN WE FROUWEN EN MEISJES AAN
