Openhattige herinneringen
van een jongen nut de binnenstad
8
3ileine 3-ircmtóje leeót iedereen
'T IS TEUGESWOORDIG ALLEMAAL SEX
MAR WAS'T IN OUD LU WADDEN ANDES?
Dat „Oud Luwadden" mut men niet
al te nau nimme: wat ik beleefd
hew is nou su'n 40 jaren leden.
Maar in ons Kleine Krantsje het
an't nou toe sufeul staan dat soet
en lief en aerdich waer, dat ik wu
oek maar ris wat hore late hoe't wij
as kienders oek al in dy tyd doende
waren met saken daer 't nou hele
boeken fan skreven wurde: de sex.
It begon fanself al op' bewaerskoal,
achter de Prinsentün. It waer ge-
woanwech in rel en alle juwen
kwammen der an te pas doe 't der
it praetsje gong, dat wy an it achter
ste fan in juf ruke konnen, wat se
dy dachs eten had! Ja, supenbrij
waer it weest. Enjuf sei oek
noch dat it su weest waer. Maer it
meiske dat de skuld kreech must
fan skoal ófIt waer anders oek
su, dat op dy skoal noch pleen wa
ren, daer 't je naest mekaer op sitte
musten. Der kwam in spesiale juf-
frou foar om de kynders te helpen:
frou Poepstra seiden wij
NA SKOALTYD
Foar sufeer ik weet hewwe de juv-
van noait inne gaten hat waer't de
jonges en meiskes bleven na skoal-
tyd, as se te'nminste niet ophaeld
wurdden deur de moekes. Maer wij
binne faken deur in gat inne muur
knipt fan it ouwe joadse begraef-
plaetske dat dêr waer. En it doel
waer dan allenich maer om de
meiskes, die 't dat wel wuden, na
kend achterna te sitten tussen al it
wilde gras en onkrüud dat dêr
groeide. En fanself as de meiskes de
jonges te pakken krije konnen, dan
waren dy de aep en musten se de
klearen oek üttrekke. Achteróf hew
ik noait begrepen, dat de bewoaners
fan de Groenewech ons noait inne
gaten had hewwe.
De Butterhoeke dêr dicht bij waer
fanself genoech bekend as in „ge-
faerlike buert". „A't se je daer te
pakken krije, mut je sonder klearen
naer hüs", maekten wij mekaer
bang. Maer it waer ons niet düdlik
dat je noait in nakene man of frou
saggen
FURSKILLEN
Op'e lagere skoal groeide oek it be
sef fan furskillen tussen jonges en
meiskes. We musten (it waer achter
de Harmonie) ommers oek in aparte
rijen sitte! Op dy skoal wurdden
we - it mut su inne 2de of 3de klas
weest hewwe - al gau gewaer waer-
om it su fijn was as je fanne juf,
dy't dêr opsicht over hadde, inne
tün water geve mochten: de jonges
fan de hogere klassen hewwe it ons
leard. Want as je inne tün waren -
en dat waren altiden 2 jonges en 2
meiskes - dan konnen je üt it sicht
blive fan alle juwen en meesters.
En a't je su met water bij de kraen
grieme musten om de giters fol te
krijen, dan waren je fanself su maer
nat. Nou, dan musten de klearen üt
om se üt te knipen en te drogen.
En hoe kon it su: it waren altiden
de klearen fan één jonge en één
meiske, terwyl't de andere twee
deurgongen met watergeven. En dêr
binne dan oek de earste tütsjes ge-
van, fanself niet allenich op it ge-
sicht. Want der waren andere plak
jes dêr't in heel ander gefoel gaf,
dat de moeite wel waerdich waer,
Ik weet wel, dat wij as jonges it
altiten met mekaer ófpraatten, fan:
„nou is it dyn beurt en su". Oft de
meiskes dat oek deden weet ik niet
fanself. Mar ik had wel it gefoel dat
ik altiten de beurt had met it
aerdichste meiske fan'e klas!
It skoalswemmen, inne hogere klas
sen, gaf wear in feardere sensasie.
Met de bus gongen wij naer de
Groate Wielen. En dan waer der in
groat hok, dêr't je je ütklede mus
ten met mekaer. Maer a't der niet
feul andere swemmers waren, moch
ten je oek wel inne kleine hokjes.
kwam dan niet su feul, oek al ble
ven wij de hele saterdachmiddach
en de woensdachmiddach en de
sundach fut. It waer in echt ferken-
nen fan de ferskillende sexen en
wat dat foar „fijns" opleverde.
Der is in end an kommen. In boer
het ons na een paer jaer inne gaten
kregen en de andere kear waer der
in plysje oppe fyts. Wij spookbang
en wechkrupe, want de swempak-
jes en de klearen waren daer niet
dicht bij. Maer doe gebeurde der
wat onferwachts: dy plysje kleedde
It draeide al in bitsje anders üt as
dat de bedoeling waer: wij hewwe
it bij mekaer oek noch ris nakeken
en ondersocht en befoeld. En mees
ter het su nou en dan es in jonge en
meiske met naer hüs nomen om dy
üt te tekenen. De tekeningen dêr-
fan hewwe wij noait sien. En se
wuden der oek niet over prate hoe't
dat bij meester weest hadde. Ik fon
it maer spitich dat ik niet moai ge
noech waer om tekend te wurden....
Nou en su groeiden wij oek op dat
gebiet op naer de middelbare skoa-
Anne overkant vanne Wielen waren je helemaal frij. Dan de kleren uut en
bloemkes plukke. Nou, onskuldiger kon 't oek al niet, is 't wel?
Achteróf hew ik noait begrepen, dat
Groenewech in ouwe glorie - nou leit
En dan fanself 3 of 4 jonges tege-
liek. Fan alle kanten konnen je
mekaer dan bekike en dêr gong
mear tyd in sitten as in it hele üt-
en ankleden. Fan homosexualiteit
waer doe noch gien praet, maer der
gebeurden wel dingen, dy't nou dêr
met in ferband brocht wurde.
Self hadden je oek in abonnement
op de Groate Wielen. En dan waer
der gien meester bij. Nou doe't
foar't earst in flotsje op de Wielen
kwam te driven dêr't je hene swem-
me konnen, fan de „mannekant" en
fan de „dameskant", waer dat de
attraksy fan jewelste. Want dêrwech
konnen je oek noch feerder swem-
me, naer de kant in it riet (arme
westkant). En dêr sach gynien je, al
musten je wel oppasse dat de
boatsjefurhuurder it niet inne gaten
hadde. Al te lang bleven de „hoog
gesloten" badpakjes niet aan, soms
hadden wij de meiskes al te grazen
a't se noch an't swemmen waren in
it water! Wat der feader gebeurde,
is wel in extenso te fïnen bij Jan
Cremer in syn boeken.
HELEMAAL FRIJ
En wij gongen doe't wij beter swem-
me konnen oek wel naer de overkant
Dat waer op en near in kilometer
en daer konnen je in diploma foar
krije. Dat diploma haelden wij fan
self sumaer, want hoe faek wij der
al over swommen waren, steekt niet
su nau. An dy overkant waren je
helemaal „frij". Op warme dagen
waer it dêr dan oek in echt dorado,
dêr't in „natuurvriendenkamp" fan
teugeswoardich niks bij is. Wij had
den onze spesiale plakjes, daer't oek
de meiskes fan wisten. En om it wat
eenfoudiger te maken fytsten wij
der oek wel regelrecht hene, langs
de Kanterlansdyk. Fan swemmen
de bewoners fan de Groenewech ons noait inne gaten had hewwe. Dit is de
ie plat.
hem oek üt en gong swemmen. Het
it in goeije pedagooch weest? Of
waer it wat anders? Wij dusten nou
oek wel weer te foarskyn te kom
men, djoeiden noch wat om, gon
gen oek swemmen, hewwe ons an
kleed en binne der, te'nminste wat
myn kennissen angaet, noait weer
heen gaen
Eigelik mut dit oek noch bij mien
ferhaal:
Op dy lagere skoal hadden wij oek
in meester dy't o su moai tekene
kon. Op in dach kwam hij met
tekeningen dy't hij thüs maekt had.
Dat waren allemaal bloate jonges en
foaral meiskes. Wij gnize fanself.
Maer doe fortelde meester ons hoe't
de mensen in mekaer sitte en hoe't
dy ferskillen der waren tussen man
nen en frouwen en waerom dat su
waer. En hoe't de kleine kynders
geboaren wudde. Dat waer miskien
wel de earste meester dy't sexuele
foarlichting op skoal geven het
len toe, nadat wij noch inne 7de
klas in fijne meester had hadden,
dy't it allemael wear wat besust het
deur gewoan de jonges en de meis
kes dy't mekaer aerdich fonnen toe
te staen dat se inne klas naest mekaer
sitte mochten. En doe waer der niet
su feul mear an!
SELF HERKENNE
Omdat de feerdere sex-belevenissen
al fan latere datum binne, sil ik dêr
maer niet mear over skrive. Dan
suden der es jonges en meiskes weze
kenne dy't hur self herkenne. En
om dyselde reden sal ik myn naem
hier oek maer niet onder sette. It
ken dan wel modern weze om over
dy saken te skriven, wij binne noch
üt in tyd, dat dit allemaal taboe
waer. Maer dat it waer is, daer staen
ik wel foar in en mut nou oek maer
es te boek steld wurde.
LUWADDER
BINNENSTADSJONGE
GETROUWD EN VERDRONKEN
Een paar dagen geleden werd bij St. Peter aan de Holsteinsche Noordzee
kust een flesch gevonden, waarin een visitekaartje van den toneelspeler
Max D. en een briefje uit Helgoland, 26 Juni gedateerd, waarop met pot
loodschrift te lezen stond: wij zijn zooeven getrouwd, maar houden het
leven voor een zeepbel en storten ons daarom in zee om samen ons leven te
eindigen.
Men hield de zaak eerst voor een flauwe grap. Helaas blijkt dit niet het
geval te zijn. De in Hamburg wonende moeder der jonge vrouw bevestigt
het treurige feit met de opmerking, dat zij het onverklaarbaar acht, hoe het
levenslustige jonge echtpaar tot zoo'n stap heeft kunnen besluiten.
(19 juli 1895)
