TOEN DE DRUKKE SCHRANS NOG
GEEN KOOPSTRAAT WAS
14
VJ
DE KAR VAN DE KAASBOER
'f Vileine 3£rantt>je leeót iedereen
Heeft het Wilhelminaplein met z'n
omgeving de laatste jaren, wat ver
keersdrukte en levendigheid betreft,
een grote verandering ondergaan,
niet minder is dit het geval met de
Schrans en de Verlengde Schrans.
In mijn jeugd was dit een betrekke
lijk stil stadsgedeelte. Door de uit
breiding echter ten zuiden van de
spoorlijn Groningen-Harlingen is
hier het stadsbeeld geheel veranderd.
Nieuwe wijken met fraaie, brede
straten, mooie huizen en hoge flat
gebouwen zijn hier verrezen. Ook
het tuinkundig aangelegde Juliana-
park met vijver mag hier genoemd
worden als een sieraad van de stad.
De Schrans, voorheen een stilte
straat met weinig winkels, is nu
veranderd in een drukke loop- en
koopstraat. Net als in de stad zijn
hier -nu grote winkelbedrijven ge
vestigd.
Hoewel geen geboren „Schranser",
maar een echte ouwe „Lüwarder"
kan ik mij de Schrans, zo rond de
eeuwwisseling, nog helder voor de
geest brengen.
STILLE STRAAT
I
Noemde ik zo juist de Schrans als
een stille straat dan was deze be
titeling niet van toepassing op de
vrijdag, de Leeuwarder marktdag.
Dan trokken door de straat de kar
rijders, met hun door honden ge
trokken karren, uit dorpen ten Zui
den van Leeuwarden, dan zag men
hele kudden schapen en ook wel
kudden jonge koeien - „hokkelin-
gen" - door drijvers gedreven naar
de veemarkt gaan. Dan was het in
de straat een geblaf, geblèr en geloei
van je welste. Dan was er voorgoed
leven in de brouwerij.
De Schrans had in de tijd, waarover
ik iets wil vertellen, maar weinig
winkels. Het waren meest burger
woonhuizen. Wel herinner ik mij
de zaak in lederwaren van de heer
Meyer. Deze was, dadelijk, vanuit
de stad, de spoorbaan overweg over,
rechts. Zijn zaak was wel gesorteerd.
Ook kon men er terecht voor alles.
wat tot de uitrusting van het paard
behoort. Dit edele dier was in die
jaren nog niet door de motor ver
drongen maar voerde nog het op
pergezag. Wat mij aantrok in deze
winkel te kijken was het opgezette
paard, dat er stond. Het leek als
stond het paard in levende lijf voor
je.
Tegenover de zaak van Meyer stond
de herberg, zo ik mij niet vergis, van
Witteveen. Doorreed en stalling
stond op de schuurdeur. Hier heeft
zich later gevestigd het auto-bedrijf,
annex taxi-verhuur van de heer
Wiersma. (Kortgeleden op hoge
leeftijd overleden).
Stak men van deze garage de straat
over dan had men daar de barbiers
zaak van de heer Kindermans. Hij
was een toneelkapper. Zijn rechter
hand was de heer Koos Douma,
bij iedere Schranser welbekend.
z"-
DOOR
J. C. VAN DAM
Op z'n borst sierde een medaille,
vanwege het feit, dat hij Prins
Hendrik, die eens een paar dagen
in Leeuwarden was, had geschoren.
Verder herinner ik mij in dc Schrans
de herberg en stalling van de heer
Wiebenga. Deze stond zo ongeveer
waar nu dc Raadhuisstraat is aange
legd. Vooral op vrijdag was het
hier een drukte van belang.
In rijtuigen of op sjezen kwamen
de boeren in deze herberg hun
inkwartiering nemen.
De paarden werden zomers los
gelaten en in het stuk weiland naasl
de herberg.
CIRCUS
Op dit stuk grasland heeft ook eens
een circus gestaan. Dit was wel niet
zo groot als dat van „Barnum en
Baily" maar zo'n echt ouderwets
klein circus, waar nog de paard-
dressuur de hoofdrol speelde, afge
wisseld door wat acrobatiek en
kunsten van wilde dieren, zoals b.v.
een leeuw die door een brandende
hoepel sprong. Men was in die jaren
nog niet zo veeleisend, vond alles
gauw mooi.
Mijn geheugen scherpend, herinner
ik mij, en zeker tal van leeftijdge
noten met mij, dat er nóg eens een
soort circus in de Schrans gestaan
heeft Dit stond op een stuk wei
land tegenover de toen nog prach
tige Huizumerlaan. Het was niet
zo zeer een „peêdespul" maar meer
een „Show tent".
Hier kreeg men te zien tal van
verschillende mensenrassen, zoals
negers, chinezen, inidanen, toen
veelal roodhuiden geheten, eskimo's
en in vele kleuren getatoueerde
blanken.
GROTE BELANGSTELLING
De kleurlingen waren uitgedost in
nationale klederdracht. Daar men
toen in Leeuwarden nog maar wei
nig met-blanke mensen had gezien
was de belangstelling, voor deze
„show" groot. Hun tijdelijk woon
verblijf was in een café in de Baljé-
straat. Trok de stoet na afloop van
de voorstelling in de tent de stad
door. dan volgde een hele schare
mensen deze gekleurde broeders.
Nog iets vermeldenswaard in dit
deel van de Schrans, begin Verleng
de Schrans zijn de harddraverijen
hier jaarlijks gehouden. Men reed
wat men noemde „onder de man".
De pikeur Abc Siderius behaalde
wel triomfen. Hij was dc vader van
de latere pikeur Johannes.
Ik heb in dit schrijven iets over de
vroegere Schrans uit mijn geheugen
opgediept. Zeer zeker zulien echte
ouwe Schransers wel het een of
ander kunnen corrigeren. Zij zullen
naar ik aanneem, wel hartelijk wel
kom zijn in de rubriek van 'I
Kleine Krantsje, „Lezers klommen
in de pen".
DE LIEVE JEUGD VAN NU ZOU RAAR OPKIJKEN, WANNEER
ER NOG EENS ZO'N MOOI PEERDEWAGENTSJE IN DE
STRAAT VERSCHEEN, MAAR DERTIG, VEERTIG JAAR
GELEDEN VERMOCHT ZO'N TAFREELTJE GEEN OPZIEN
TE BAREN. WAT WE HIER ZIEN IS DE KAR VAN DE KAAS
BOER, DE HEER KRUIZE VAN DE WORTELHAVEN EN DE
FOTO IS GEMAAKT IN DE SCHAPESTRAAT; NOG NIET EENS
ZO VERSCHRIKKELIJK LANG GELEDEN TROUWENS, WANT
AAN HET HOEKHUIS LINKS KUNNEN WE ZIEN, DAT HET
LAND TEGENOVER DE VEULENSTRAAT AL IS BEBOUWD
EN DAT WAS VEERTIG JAAR GELEDEN NOG NIET HET
GEVAL. DE HEER KRUIZE ZELF IS OP DEZE FOTO NIET
TE ZIEN; HIJ ZAL WEL MET EEN MOOI ROND KEESKE BIJ
EEN VAN Z'N KLANTEN STAAN, TERWIJL EEN PAAR KIN
DEREN UIT DE STRAAT HET PAARD IN TOOM MOETEN
HOUDEN - GEEN MOEILIJK KARWEI WAARSCHIJNLIJK,
WANT HET IS ALLEMAAL RUST, WAT ER UITSTRAALT
VAN DEZE PLAAT.
Toen de Schrans nog geen drukke loop- en koopstraat was... Een foto uit opa's tijd met op de achtergrond de helaas gesloopte molen aan de Hollanderdijk.
