ODE AAN FRIESLAND DOOR DUISTERNIS MISLEID... IN ME MOR!AM JAN ELSINGA 9 •t 3£l eine 3ircmtd/e leei>t iedereen Ach man ik hè mie doch lacht vroeger IK BEN IN FRIESLAND GEBOREN IN 'T MIDDEN VAN HET FRIESE LAND DE WIND BLAAS DAAR RECHT OM JE OREN ER IS WEINIG BOS EN GEEN STRAND. JE VINDT DAAR HET LAND VAN DE MEREN VAN VEETEELT, VAN ZUIVEL EN MEST IK KAN DAAR EEN WINTER ONTBEREN WANT HET IS DAAR ZO KOUD ALS DE PEST. MAAR WAAR VIND JE DIE WEIDEN VOL KOEIEN NOG HUIZEN GEBOUWD OP EEN TERP WAAR VIND JE DIE ZEILSPORT ZO BLOEIEN EN WAAR ZIJN DE SCHAATSEN ZO SCHERP. DAT VIND JE IN 'T LAND DER ELF STEDEN DAAR SPREEKT MEN ZIJN EIGENE TAAL DAAR HEEFT MEN NOG FUT IN DE LEDEN DAAR SCHAATST MEN VAAK MAGISTRAAL. HOE KON IK DAN FRIESLAND VERLATEN WAAROM TROK DAN HOLLAND MIJ AAN MISSCHIEN WEL DE KANS OP MEER BATEN MISSCHIEN WAS HET... DE BETERE BAAN. i TOCH WAS DE MOOISTE TIJD VAN VREUGD DIE MIJ AAN 'T LEVEN BOND DAT GOUDEN TIJDPERK UIT MIJN JEUGD OP FRIESLAND'S KOUDE GROND. GENOEG VAN FRIESLAND IS UIT DE PEN GEKOMEN DE FRIESE AARD UIT ZICH NIET LICHT MAAR DE SMART NAAR HET LAND MIJNER DROMEN WORDT GELOUTERD DOOR DIT KLEINE GEDICHT. AMSTERDAM, februari 1972 L.H. VAN DAM NAAR MEN VERNEEMT, IS GISTERENAVOND EEN OPPAS SEND MAN UIT DEZE STAD DOOR DE DUISTERNIS MIS LEID BIJ DEN POTMARGEWAL IN HET WATER GELOOPEN EN VERDRONKEN. OFSCHOON ZIJN HULPGEROEP DOOR EEN PAAR SCHIPPERS, DIE IN DE NABIJHEID MET HUN VAARTUIGEN LAGEN, WERD GEHOORD EN DEZE MET EEN BOOTJE NAAR DE PLAATS VANWAAR HET GEROEP KWAM ZICH SPOEDDEN, VERDWEEN DE DRENKELING IN DE DIEPTE. ONMIDDELLIJKE OPSPORING VAN HET LIJK GAF ZELFS TOT HEDENMIDDAG GEEN RESULTAAT. TIEN GULDEN BELOONING VOOR HEM, DIE AANWIJZING KAN DOEN VAN HET LIJK VAN H. HOEKSTRA, OP EENE NOODLOTTIGE WIJZE VERDRONKEN IN DE POTMARGE ALHIER. LEEUWARDEN, 14 JAN. 1885, W. LOOT, HEERESTRAAT. Anneke, mien nichtje, had het laatst oek mooi. Ze is winkeljuffrouw in die zaak van herenmode-artikelen oppe Nij- stad. Nou kwam der laast zaterdag morgen een heer binnen en die vroeg hur: „Juffrouw, ik wou die mooie das wel kope. Die daar in de etalage - voor f 5.- staat er op. Ja, die mooie rooie, met groene stippen. Die vind ik toch zoo mooi he". Natuurlijk kan dat, meneer" zei. Anneke en ze haalt die das uut de etalage, pakt disse netsjes in en seit Asjeblieft meneer; vijf gulden". (Disse das kostte inkoop vier gulden). Meneer betaalde met een briefke van tien, maar 't was nog vroeg, Anneke had niet terug en meneer kon het beslist niet anders make. „Geen bezwaar" zei ze, „ik wissel het wel even hiernaast bij de banketbakker. Kunt u even wachten?" Anneke ging der hene en zei teugen de juffrouw die achter de toonbank ston van die banketzaak: „Zeg Lieske, kanne je mie even dit briefke wissele voor tien guldens?" Nou dat kon, vansels. Ze kwam terug, gaf die meneer sien vijf gulden en dee de andere vijf gulden inne kassa. Die meneer fut. Een paar uur later komt Lieske inne winkel met een bezorgd gezicht en zegt: „Mutje es kiekeAnneke; dit briefke van tien dat jou bij mie wisselde, dat is vals". De andere winkelmeiskes komme toelopen, de baas kwam der oek bij te pas. En ja, héél dudelijk bleek, dit briefke is vals en waardeloos. ,Jn ieder geval, Lieske kan der gien schade van lije. Wij salie disse strop wel drage mutte". En Lieske kreeg uut de kassa tien zilveren guldens. 1. „Dat is een strop van twintig gulden", zei een van de meiskes, „n.l. die vijf gulden wisselgeld, plus dat waardeloze briefke van tien gulden, plus de das van vijf gulden. 2. „Jawel, maar jou vergete die tien gulden, die Lieske zoonet met kreeg. Dus dertig gulden". 3. ,Nee, negenentwintig gulden, want die strik kostte ommes vier gulden inkoop". 4. ,Maarre, die tien gulden, die Lieske met kreeg, hadden jou van morgen oek al kregen. Volgens mij dus negentien gulden". 5. ,Nee, de schade is alleen dat valse briefke, plus de strik van vijf gulden. Dus vijftien gulden. 6. „Maar die das kostte maar vier gulden, zei de baas. Dus veertien gulden en meer niet". 7. „Jawel, maar die tien gulden, die Lieske zonet kreeg, kwamen uut de kassa. Dus tien gulden, plus de strik vier gulden, plus dat waarde loze briefke van tien gulden, ergo vierentwintig gulden". 8. Volgens mij" zei weer een an der, „is de strop: waardeloze briefke tien gulden, strik vijf gulden en die tien guldens van zonet, samen dus vijfentwintig gulden". Afijn, hier te lang en daar te breed, ze konhen het met mekaar niet eens wudde. En was der al een, die het bij toeval goed had, dan wudde zij weer inne war brocht deur een andere. En daarom vrage wij an de lezers van ons Krantsje, hoe groot was nou werkelijk de financiële schade van die winkelman?" De juste oplossing viene jou in het volgende nummer van 't Kleine Krantsje. LIWADDER Op een keer, za 'k je vetelle, zaten we in 't circus en daar hadden ze een woest peerd, waar gien mèens op sitten blieve kon. Wie er wel op sitten blieve kon, kon vijf en twintig gulden vediene. Gien meens, die 't andurfde, behalve Jochum, Gekke Jochum, je wete wel, „Jochum voor dubbeltsje oppe kop". Nou jong, Jochum wudde op het peerd holpen en hij kreeg een touw omme middel bonnen. Dat wuud ie eerst niet, mar 't is voor de veiligheid, zeiden ze. Toen dat peerd steigere en woeste sprongen make, je hewwe nog nooit sowat zien. Mar Jochum had lange benen en die haakte hij onder het peerd deur en de hakken in mekaar, dat je kanne het love of niet, mar Jochum bleef op 't peerd zitten! Tot... die smeerlappen van 't circus an dat touw begonnen te trekken en daar ging Jochum de hoogte in, och, och, hij vloog tot de nok toe, terwiel het hele circus oppe kop stond van 't juichen en schreeuwen, man, man, man, we hewwe ons doad lachen... EEN PAAR MAANDEN GELEDEN HEBBEN WE ZIJN FOTO NOG IN DE KRANT GEHAD EN NU IS HIJ ER AL NIET MEER: IN HET TRIOTEL, WAAR HIJ DE LAATSTE TIJD WERD VERPLEEGD, OVERLEED OP DE HOGE LEEFTIJD VAN VIER EN NEGENTIG JAAR DE HEER JAN ELSINGA, EEN VAN DE LAATSTE, MISSCHIEN WEL DE LAATSTE NOG LEVENDE LANTAARNOPSTEKER, DIE DE GEMEENTE IN VROEGER JAREN HEEFT GEHAD. JAN ELSINGA WAS „EEN ECHTE OUWE GLEISTER", DIE BIJNA ZEVENTIG JAAR AAN HÉT OLDEGALILEEN IN HETZELFDE HUISJE HEEFT GEWOOND: OP DE HOEK VAN HET PANBAKKERSPOORTJE, OFWEL „HET POORTSJE", ZOALS DE BEWONERS UIT DEZE HOEK VAN DE STAD HET ZELF PLEGEN TE ZEGGEN. IN AUGUSTUS 1903 TROK HIJ MET ZIJN JONGE VROUW IN DIT PAND EN DAARNA HEEFT HIJ HET NIMMER MEER VERLATEN. IN Z'N PRILLE JEUGD WERKTE JAN ELSINGA OP DE DAKPANNEN- FABRIEK, DIE EENS TUSSEN HET OLDEGALILEEN EN DE DOKKU MER EE HEEFT GESTAAN, DAARNA KWAM HIJ BIJ DE GASFABRIEK, WAAR HIJ BUNA TWEE EN DERTIG JAAR BLEEF. ALS „MAN VAN 'T GAS" GENOOT JAN ELSINGA EEN GROTE PO PULARITEIT, WANT HIJ WAS EEN VAN DE LAMPLIGHTERS, EEN VAN DE LANTAARNOPSTEKERS, DIE DE STAD TOEN NOG IN DIENST MOEST HEBBEN OM DE GEMEENTELIJKE STRAATVER LICHTING TE VERZORGEN. IEDERE AVOND TROK JAN ELSINGA ER MET ZIJN LADDERTJE OP UIT OM DE LANTAARNS TE ONTSTEKEN, IEDERE OCHTEND LIEP HIJ DEZELFDE ROUTE OM DE LANTAARNS TE DOVEN VOOR DE HELE STAD WAS ONTWAAKT. EN DAT WAREN DAN WANDE LINGEN, DIE ER NIET OM LOGEN, WANT IN DE GOEIE OUWE TUD VAN DE GASVERLICHTING STONDEN DE LICHTPUNTEN NOG OP EEN GROTE AFSTAND VAN ELKAAR. NA HET OVERLIJDEN VAN ZIJN VROUW WERD HET GEHOOR VAN DEZE BEMINNELIJKE FIGUUR ER NIET BETER OP EN WIE MET HEM AAN DE PRAAT RAAKTE OVER HET LEEUWARDEN-VAN- TOEN MOEST ER MAAR OP REKENEN, DAT DE BUREN KONDEN MEELUISTEREN! AAN DE GEZELLIGHEID VAN HET OLDEGALILEEN VAN fiEEL VROEGER DACHT DE HEER ELSINGA NIET ZONDER WEEMOED TERUG EN WAT KON HIJ EEN HERINNERINGEN OPHALEN AAN DE TIJD, DAT HIJ MET ZIJN KAMERADEN ZAT TE MUSICEREN OP STRAAT OF DE HARMONICA BESPEELDE IN DE ROEIBOOTJES, DIE DE VROLIJKE JONGELUI UIT DEZE BUURT NAAR SNAKKER- BUREN VOEREN. OOK PRAATTE JAN ELSINGA NOG VAAK OVER ZIJN „REGELENDE ROL" BIJ HET TRADITIONELE CENTEN-UITDELEN VAN DE HEER TER HORST VAN DE CICHOREIFABRIEK - OP IEDERE NIEUW JAARSMORGEN PLACHT DE LIEVE JEUGD ZICH TE VERDRINGEN VOOR HET HUIS VAN DEZE WELDOENDE HEER TOT HET HEER LIJKE MOMENT, WAAROP TER HORST TEN GERIEVE VAN DEZE JONGE HEIL- EN ZEGENWENSERS IN EEN ENORME PUDE MET CENTEN BEGON TE GRAAIEN...

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1972 | | pagina 9