IhSnhI
leine rantnje Leent iedereen
MOLENS VAN FRIESLANE
MOLENS ZIJN IN TIJDEN, DAT ER NOG GEEN ANDERE ENERGIEBRONNEN BESTONDEN DAN WINDKRACHT, IN BEPAALDE OPZICHTEN VAN EMINENT
BELANG GEWEEST VOOR DE SAMENLEVING. MET NAME IN EEN WATERRIJKE PROVINCIE ALS FRIESLAND VORMDEN ZIJ EEN ONMISBAAR ELEMENT
BIJ DE REGELING VAN DE WATERHUISHOUDING. NOG GEEN 150 JAAR GELEDEN STONDEN ER IN DEZE PROVINCIE CA. 2500 MOLENS (WATER- EN
INDUSTRIEMOLENS), WAARMEDE TOT UITDRUKKING GEBRACHT WORDT VAN WELK EEN BETEKENIS DEZE UIT HOUT OPGETROKKEN MAALWERK-
TUIGEN WAREN IN HET DAGELIJKS BESTAAN VAN ONZE VOORVADEREN.
ZORGDE DE WATERMOLEN VOOR DE REGELING VAN DE WATERHUISHOUDING, DE INDUSTRIEMOLEN WAS EEN TENMINSTE EVEN BELANGRIJKE
STEUNPILAAR VAN 'S LANDS ECONOMISCHE ONTPLOOIING. WAT HAD MEN IN VROEGER JAREN MOETEN BEGINNEN ZONDER B.V. DE KORENMOLEN,
DIE HET MOGELIJK MAAKTE HET DAGELIJKS BROOD TE BEREIDEN EN ZONDER DE HOUTZAAGMOLEN, WAARMEDE DE BELANGEN VAN ZOVELE
AMBACHTSLIEDEN WAREN GEMOEID? DE MOLENAAR („MULDER") WAS ECHTER ALTIJD AANGEWEZEN OP DIE ENE ENERGIEBRON: DE WIND.
DE OPKOMST VAN ANDERE ENERGIEBRONNEN BRACHT MET ZICH MEDE, DAT VOOR DE BEMALING VAN POLDERS, HET MALEN VAN GRAAN EN
HET ZAGEN VAN HOUT, DE MET WINDKRACHT AANGEDREVEN MOLEN IN ONBRUIK GERAAKTE. NIET LANGER WAS MEN OP DIE ENERGIEBRON
AANGEWEZEN. DE ONTWIKKELING VAN MOTOREN VAN VELERLEI AARD LUIDDE OP EEN GROOT TERREIN EEN NIEUW TIJDPERK IN: HET TIJDPERK
VAN DE MECHANISATIE. DE WINDMOLEN PASTE NIET MEER IN DEZE ONTWIKKELING.
HELAAS ZIJN ALS GEVOLG DAARVAN GROTE AANTALLEN MOLENS DOOR MENSENHANDEN AFGEBROKEN OF, AAN HUN LOT OVERGELATEN,
DOOR DE TAND DES TIJDS AANGETAST EN VERDWENEN.
DE GERINGE BELANGSTELLING VOOR HUN ESTHETISCHE WAARDE HEEFT ER IN EEN LANGE REEKS VAN JAREN TOE BIJGEDRAGEN, DAT OOK IN
FRIESLAND MOLENBEZIT OP BETREURENSWAARDIGE WIJZE IS AFGENOMEN.
HET IS MEDE DAAROM VERHEUGEND, DAT ER EEN ALGEMENE TENDENS BESTAAT TOT BEHOUD VAN WAT ER NOG AAN MOLENBEZIT AANWEZIG IS.
OVERHEID EN PARTICULIEREN WERKEN NAUW SAMEN OM VAN DIT CULTUURBEZIT TE REDDEN WAT ER VOOR HET NAGESLACHT TE REDDEN IS.
Aldus de Commissaris van
de Koningin in de Provincie
Friesland, Mr. H. Rijpstra
in zijn voorwoord voor het
kort geleden verschenen
boek „Molens van Fries
land", een fantastische uit
gave, met foto's en be
schrijvingen van alle (125)
nog bestaande molens in
dit gewest.
Het boek is samengesteld
in opdracht van Gedepu
teerde Staten van Friesland
in samenwerking met de
Fryske Akademy te Leeu
warden en de Vereniging
„De Hollandsche Molen"
te Amsterdam en uitge
geven door Miedema Pers
Leeuwarden.
Voor wie van molens houdt,
en wie met enige gevoel
voor de schoonheid van het
verleden doet dat eigenlijk
niet, is dit boek „Molens
van Friesland" inderdaad
een prachtig werk, een vol
ledige inventaris van ons
helaas nog maar schaarse
molenbezit.
Het boek is samengesteld
door de heren A.J. de Ko
ning van de vereniging De
Hollandsche Molen, die
schreef over Molentypen,
S.J. van der Molen, „Molen
geschiedenis van Friesland
tot 1900", „Volkskunde
van de Molen" en „Molen
namen en namen met mo
len" en A. Bokma, die het
hoofdstuk „Molenbestand
in de twintigste eeuw" voor
zijn rekening nam. Voorts
schreef Ir. K.A. Rienks over
„Het Molenbestand op 1
juli 1968". Ook desamen-
vatting, in het Engels voor
Engelstaligen en in het
Fries, kennelijk voor Frie
zen, die het Nederlands
niet machtig zijn, is van de
hand van de heer Rienks.
Van alle ongeschonden,
maar ook van alle helaas
reeds of nog gehavende
molens van Friesland wordt
een beschrijving gegeven
(gemeente, ligging, kada
straal, eigenaar, bouwjaar,
type, functie, bedrijfsvaar-
digheid, al of niet in be
drijf, constructie onder
bouw romp, al of niet
aanwezigheid van stelling,
kap, staart en wiekenkruis,
toestand, windbelemme-
ring en landschappelijke
functie), terwijl van een
aantal molens veelal inte
ressante historische bijzon
derheden gegeven worden.
En dan - niet te vergeten! -
de foto's van de uit Leeu
warden afkomstige, maar
nu in Heerenveen wonende
Johan Witteveen; van elke
molen een afbeelding, waar
van wij slechts kunnen be
treuren, dat ze alle in een
betrekkelijk klein formaat
(8x12 cm) zijn afgedrukt.
Door het vele wit op de
pagina's is zo wel een
„luchtig" boek gecreëerd,
maar deze foto's hadden,
wat ons betreft, gerust wat
forser naar voren mogen
komen. Twee foto's, van
de Dokkumer molens en
de molen De Kievit onder
Berlikum, zijn, in een iets
Dit is de (gerestaureerde) monniksmolen aan het Kalverdijkje, een van de zes molens, die er nu nog in de gemeente Leeuwarden zijn.
