Lubbert gong in Dokhum met
bees jes lungs de deur
BEZOEK AAN DE FOTOGRAAF
f
De gouden
eeuw
9
LEZERS KLOMMEN IN DE PEN (vervolg van pagina 4)
t ^iCleine 3^rantöje leeet iedereen
Vandaag in 't Kleine Krantsje
een verhaal van een prachtige
figuur van de straat, die niet in
Leeuwarden, maar in Dokkum
heeft geleefd - heel lang geleden
al, want toen deze eeuw begon
was hij al dood. Het verhaal
- geschreven in de taal van de
Dokkumers - is van de hand
van de uit Dokkum afkomstige
Professor Go dart Gosses 1877-
1955) en het heeft in 1936 in
„De Fries om utens" gestaan:
lubbert, die met beesjes langs
de deuren gong".
Dêr skoffelt 'n wat himpen mantsje
met 'n bak onder 'e arm bij ons de
stoep op, skelt an, mar doet toege-
liek de foo'deur open en skuuft na
binnen. Ik hew al sien, wie 't is en
ik kin ok al suwat bigripe, wat de
man in sien bakje hewwe mut:
negoasje is it teminsen niet. Ik nim
fut-in-ienen it ganglichje mar met
en gaa'n na de man, die't op 'e mat
te staat te wachten. „Soa Lubbert,
wat he-je nou weer for 'n wonder
dier?" Lubbert nimt de smerige lap,
die't over it kistje hangt, der aa' en
ik hou it ganglichje derboven. Der-
in sit 'n wit-weiten piek met streken
fan roadbrune ferf over 'e flerken
en over 'e bealg en met likense stip
pels bij 'e hals.
EEN PILEKAAN
,,'n Pilekaa'n", seit Lubbert. „Su,
iddat nou 'n pilekaan?... hea! ik
docht anders dat 'n pilekaa'n sü'n
lange bek had, Lubbert." „Disse
niet", krij ik da'lik werom. „Wat
freet er?" - „Fisken; die haa'l ik bij
de Poorte of bij Stavorinus - dat
binne twie soetwa'terfiskers." Hie'
met wil Lubbert dinklik sègge, dat
'n pilekaa'n mooi prizig in 't onder
houd is. Hij krijt dus diskeer gien
drie sinten, mar 'n grouwe stuver.
De lap wud der weer overhene
hangen en Lubbert sjouwt feerder,
de deuren bij-lans. Mar fe'skeidene
deuren slaa't er over.
Der binne meer in Dokkum die't
Lubbert hiete, mar dizze Lubbert is
Lubbert. Sien fan hè'k nooit weten,
likemin as die fan 'e meeste Stiene-
damsters. De lui dêrre hewwe 'n
foo'naam en meestentieds ok 'n
skelnaa'm. Fan 'e fan krijt men
allienig de foo'letter te lezen, at se
in 'e krante komme te staan om't
se de bok an 't tou had en pr'ses
kregen hewwe. Mar skeef hew ik
Lubbert nooit sien, ik weet dus ok
de foo'letter niet. Arrebeiden dat
hè'k 'm ok nooit doen sien; de man
is ok sün fieftig, sestig jaa'r, het
nooit in de feerste feerte sien gerak
had en kin niet feul meer uut'e weg
sette. Men siet 'm bij 't seumer al
gauris op 'e trappen fan 't stadhuus;
hij skeukt noflik in 't sontsje en
slaapt deur. Mooi goedlik is er.
GRIMITIG
Mar inekeer hè'k 'm doch grimitig
sien en ik war het seis, die 't be-
durven had. Hij ston doe op it
hoekje fan 'e diek en 'e Flasstraat
met 'n kloft jonges om him hene.
Der war weer wat te sien, 'n nuver
beest, diskeer 'n barremotsje, mar
opferfd fansels; it skiende in 'e
groenens. „Hoe hiet dat beest, Lub
bert?" - „Dat is 'n see-barg". - „Kin
er ok swimme?" - „Omraa'k, krek
'n waterrot". - „In seebarg", dust
ik der doe teugen in te léggen, „der
he'k einliks nooit fan hoord." Doe
wudde Lubbert fals en hij graude:
„Wat nou? Hè jou dêr nooit fan
hoord? Nou, ik krek nog, doe't ik
de Hoogstraa't delkwam". Dat it
dus an mien te ko't in kinnis lei,
war dudlik en ik hè doe mien
onkunde mar gau met 'n sintminnig
aakocht.
Al sien beesten ferft Lubbert niet
op; mar se mutte in 't liek weze met
sien ideeën fan mooi en raa'r. - Op
'n skimeravend kwam er is bij ons
ansetten met 'n bakfol witte muzen,
allegar sonder stu't. Wij saggen wat
fehee'd nar al die skanseerde beesjes.
„De steerten, mut minheer rekene,
die hè'k der aa'deen", sei Lubbert.
„Wêrom, Lubbert?" „Die ma'k 'nt
lije". Hoe 't er de steerten der aa'
deen had, dat wudden wij niet
gewaa'r, mar sü botte fe'sichtig sil
it niet toegaa'n weze, bin 'k bang.
SPESLALE BRANCHE
Mar Lubbert mut'm bij sien spesiale
branche houde, anders pakt de boel
welris fe'keerd uut. It war teugen
Dokkumer merke. Lubbert sjoude
na de Waa'g, dêr't doedestieds-mo-
gelyk no' wel-it honnegat war en
dêr't de pliesjes de orgels keure
musten. Lubbert had ok 'n orgeltsje
an 'n tou, over 't skouder, 'n benaud
dinkje, sü'n platten ien. En begon
te draaien. It loed dat dêr-uut
kwam, kin ik niet beskrive; krek
as hannefol grauotten over 'n sou
der smeten wudden, alles kletterde
en piepte deur elkar hene.
Lubbert sei met onfe'steurb're liek-
moedigens: „Dat is: O, frienden-
skaa'r, singt met elkaa'r". De plies
jes stormen der-bij te gnizen en ien
sei: „Ik docht dat it Hup-mar Janne-
ke war". En de andere: „Nee Lub
bert, dat kin niet. Ik docht, jou
musten die kofjemuilen mar an
Auke Asbak metgeve".
Dat war te slim. Lubbert sei niks,
slingerde sien orgeltsje over 'e rug
en liet de pliesjes de hakken sien.
Na 'n paar stappen keerde er 'm om
en riep: „It kin mij niks skele. Ik
hew ok nog 'n kalf met fijf poaten".
Dat is allegar al sü'n fieftig jaar
fe'leden, Lubbert is fansels al lang
na de fa'deren.
NIET TE RUUM
Al te ruum en breed het de man it
in sien leven wetachtig niet had.
Wat wonder dat er ris 'n inkelde
keer besocht met 'n pilekaan of 'n
seebarg 'n feegje margarine te krijen
over sien broad of 'n stukje potfet
in sien eerappels of 'n onske Ameri
kaans spek in sien boantsjes.
Hij woande in 't Hantsjerit of bij 't
Hooghuus om, in alle gefalle in 'n
woaning dêr 't ik de skurvens fan
allienig mar fanhooren en sèggen
weet. Kwaad het Lubbert fan sien
leven niet bedreven; liege kon de
man, 'n merakel. Mar hij loog met
sun eerlikens, dat it einliks 'n skan-
daal war om 'm niet te loven. Onze
Lieve Heer het it 'm grif niet kwalik
nomen. Die het wel begrepen, dat,
at de stumper sei: „Dat is 'n pile
kaan", dat dat einliks beduudde:
„Ik hè sin an 'n boltsje met butter".
de oudste inwoonster van Zuid-
Holland. Zij zegt: „Ik slaap als een
roos, ik eet als een leeuw, ik kaart
als de beste, waarom zou ik dood
willen?" Van haar 11e jaar af heeft
ze altijd hard moeten werken. Bij
haar kleinkinderen is ze de tel kwijt
geraakt, maar ze moet meer dan
20 achter-achter kleinkinderen heb
ben. In het Noord-Limburgse Hel
den woont de 102 jarige Th. Hen-
drix bij zijn zoon. Zijn recept: Hard
werken, goed eten, af en toe een
glaasje, niet jachten. Tot zijn 90e
ander weer huistoe. „Het glaasje
op, laat je rijden!" is van latere
datum.
Stapt men over van het vroegere
caféleven naar het leven op straat,
dan bespeurde men ook daar vro
lijke gezelligheid. Vooral 's avonds
op de Nieuwestad heerste er een
prettige drukte. Daar was het schar
rel-centrum. Rijen gearmde jonge
meisjes lonkten naar hun mannelijke
leeftijdgenoten. Vooral de soldaten
van het Negende Rngimtrn wnrr-n
in smaak. Menige verbintenis, soms
slechts voor één avondje - een beetje
los vast - of ook wel voor het hele
leven vond op de Nieuwestad zijn
oorsprong. Zij, die een afspraakje
hadden bij 't Klokje tegenover de
nauwe Peperstraat, en daar teleur
gesteld werden door het niet op
dagen van hun liefje gingen wat
mistroostig heen, vaak prevelend:
„verrek dan maar, om mien part!"
Het op en neer wandelend jong
volk nam de hele brode zijde Nimi
westad, van huizenrij tot gracht, in
beslag. Rijverkeer was er weinig,
jaar spitte hij nog in de grond. Hij
is zijn leven lang boer en turfgraver
geweest. Ook mevrouw Afke Rosier-
van Hijum in een tehuis in Leeuwar
den is met haar 103 jaar een vrolijke
Frans. Zij heeft 6 kinderen en een
niet meer te tellen aantal klein- en
achterkleinkinderen.
Misschien vindt U dit nog wel
interessant om te weten, dat weet
ik natuurlijk niet, maar ik wilde u
dit zomaar eens even schrijven.
Leeuwarden F. v.d. Wal-Schoppen
Vervolg van pagina 5
zo 's avonds. Alleen voor een enkele
vigilante van een deftige Leeuwar
der familie moest je opzij gaan.
Van de wandelaars vormden de
jonge mensen groepjes. Je had het
over de dingen van de dag of over
voetbal.
De kleding van de mensen was
eenvoudig. Verstellingen door een
lap in de broek of op een schoen
was heel gewoon. Als het maar heel
was, was het motto. Kleurrijkdom
in de kleren was er niet bij.
In alle opzichten is het leven veel
veranderd. Wat een rijkdom in alles,
vergeleken bij de tijd van vroeger.
De welvaart is nu meer verdeeld.
Ook de gewone, eenvoudige burger
krijgt nu zijn deel.
Als we als „ruim tachtigjarige" de
tijd van vroeger vergelijken met die
van nu, dan kunnen we de periode
waarin we nu leven een „Gouden
Tijd" noemen, waaraan zeer zeker
de „Gouden Eeuw" niet kan tippen.
J.C. VAN DAM
WAT EEN FEEST VROEGER, WANNEER DE FOTOGRAAF KWAM OM ALLE KINDEREN UIT DE BUURT TE VEREEUWIGEN!
OP DEZE PLAAT TELLEN WE WEL EEN ZESTIG, ZEVENTIG KINDEREN UIT DE KROOSTRIJKE BUURT VAN DE ROM-
KESLAAN EN TULPENBURG - DE FOTO IS ACHTER IN DE ROMKESLAAN GEMAAKT; RECHTS OP DE ACHTERGROND
ZIEN WE DE MAGAZIJNEN VAN HARTELUST. DE PLAAT DATEERT VAN PLUSMINUS 1914 EN DEZELFDE (NIET IN
LEEUWARDEN WONENDE?) FOTOGRAAF MOET TOEN OP VERSCHEIDENE PUNTEN IN DE STAD DERGELIJKE FOTO'S
HEBBEN GEMAAKT. MEER DAN EENS HEBBEN WE AL VAN DEZE FOTO'S IN HANDEN GEHAD, WAARBIJ DE KINDEREN
ALLEN VRIJWEL GELIJK ZIJN GEKLEED - WAARSCHIJNLIJK ZIJN DE FOTO'S OF IN HET VROEGE VOORJAAR, OF IN DE
HERFST GEMAAKT; MISSCHIEN DAT SOMMIGE LEZERS ONS DAAROVER NADER KUNNEN INLICHTEN. DEZE PLAAT IS
ONS TOEGEZONDEN DOOR MEVROUW J.H. DE RUITER-STERNSDÖRFF UIT HILVERSUM, DIE INDERTIJD ZELF ACHTER
TULPENBURG WOONDE, OP DE HOEK VAN HET GROOT VIERKANT, ZOALS ZE DAT TOEN NOEMDEN. HELAAS KOMT
HET NOOIT VOOR, DAT WE BIJ ZULKE KIEKJES ALLE GEPORTRETTEERDEN BIJ NAME KUNNEN NOEMEN. OOK ME
VROUW DE RUITER KON ZICH MAAR ENKELE NAMEN HERINNEREN: DE DAMES VAN DER HEIDE EN DRIJFHOUT,
MARIE EN TRUUS STERNSDORFF EN DE BRIEFSCHRIJFSTER ZELF, KINDEREN VAN DAMKAT EN VAN KUIK, DIE EEN
KRUIDENIERSWINKELTJE HAD, VLAK BIJ DE POTMARGE. DE ENIGE VOLWASSEN MAN OP DE FOTO MOET EEN VAN
DER VELDE ZIJN EN DIE HANDELDE WAARSCHIJNLIJK IN VEE.