8
DOOR
J.C. VAN DAM
Met z'n allen naar 't bos van Ypey
LIWADDES
ONDER
MEKAAR
;3£/emc rantóje leeót iedereen
DE FIETS WERD SNEL POPULAIR
EEN LAF MEENS EN EEN MOE
DIG MEENS HEWWE ALLEBEIDE
ANGST, MAR DE EERSTE IS DE
KNECHT, DE TWEEDE DE MEES
TER VANNE ANGST
JE MUTTE DE VREUGDE VAN
VANDAAG NIET BEDERVE DEUR
DE DRIEGING VAN MORGEN
JE KANNE OP DIT ONDERMAAN
SE NIET OOGSTE DEUR NIET
TE ZAAIEN
WILLE JE MEER WUDDE? DAN
MUTTE JE MEER DOEN!
DEUR ALTIED MAR VOL TE
HOUWEN HET DE SLAK DE ARK
BERIEKT
REKLAME IS VOOR DE HAN-
NEL, WAT DE GIST IS VOOR'T
DEEG
WIE BEGINT MET MOEITE EIN
DIGT MET GEMAK
NIET ALLIENIG VOOR WAT JE
DOENE, MAR OEK VOOR WAT
JE NIET DOENE BINNE JE AAN-
SPRAKELUK
DE SKIPPEN, DIE'T HET BEST
BOUWD BINNE, GAAN SOMS OP-
PE KLEINSTE KLIP NAAR DE
KELDER
MET MEENSEN, DIE'T GIEN KEN
NIS HEWWE, HOEVE JE GIEN
MEDELIEDEN TE HEWWEN
EEN MEENS LEEFT MAR EEN
KEER, DAAROM IS'T ZAAK EL
KE GOEIE DAAD, DIE'T JE VER
RICHTE KANNE, METEEN TE
DOEN
SONDER PLAN WUDT HET MAK
KELIJKE MOEILIJK, MET EEN
PLAN WUDT HET MOEILIJKE
MAKKELIJK
LEZEN IS VOOR DE GEEST, WAT
OEFENING IS VOOR 'T LIEF
VWAMMWMUVWMAMW
„Seg Gerrit, hest stou et oek hoord?
Een pakje shag met vloei plus een
dooske sigaretten... stel je voor...
samen voor mar één gulden... Tiede-
lijke anbieding...
Welverdorie, seg, dat is niet duur.
Waar?
Tjaaa... jonge jaaa... as ik dat adres-
ke wist gong ik der oek direkt hene...
Maar ik sei „stel je voor'"..
IWWWWWWXWWW
Ons land leent zich bij uitstek voor het gebruik maken van de
fiets. „De lage landen aan de zee" zijn immers tamelijk vlak,
vooral hier in 't Noorden. Van klimpartijen tegen heuvels op,
weten we hier niet. Wel veroorzaakt de wind als je er fietsend
tegen op moet tomen soms wat hinder, maar het moet en kan in
't leven niet altijd voor het japke" gaan. Door wat tegenslag zo
nu en dan, worden we versterkt in de strijd om 't bestaan en
wordt het overwinnen meer gewaardeerd.
naar het „Bos van Ypey". Zwarte-
wegsend. Doordat het sluitingsuur
voor winkels en bedrijven om acht
uur 's avonds was bepaald, maakten
heel wat jonge Leeuwarders van
die extra vrije uren gebruik om zich
in de natuur te ontspannen. Naar
het bos van Ypey was dan veler
leuze. Dan was het langs de Zwarte-
weg een drukte van belang. Hele
vermaak in het bos, kon beginnen.
Aan de bezienswaardigheden, zoals
de prachtige volière met kleuren
rijke vogels, de rijk voorziene broei
kasten waar tropische en sub-tro
pische bloemen en planten gedij
den, werd door het jongvolk geen
aandacht geschonken. De grot,
waarin het natuurlijk stikdonker
was, en waarin zich een paar zit-
De fiets heeft zich, in betrekkelijk
korte tijd, erg populair gemaakt.
Hierdoor is het wandelen wat ver
drongen. Door tussen de wielen
plaats te nemen, kunnen we ons
wat verder van huis bewegen, uit
stapjes maken in de omgeving en
daar van de natuur genieten, waar
we lopende niet zo gemakkelijk
komen.
In de loop der jaren heeft de fiets
nogal wat verandering ondergaan.
Alleen de oudsten onder ons oudjes
zullen zich misschien het eerste
rijwiel en hoe dit bereden werd
herinneren. Het was een grotendeels
van hout gebouwde loopfiets. Door
het beurtelings afstoten van de voe
ten op de grond bewogen de fietsers
zich voort.
Een stap vooruit was de vélocipède.
Hier kon men meer spreken van
rijwiel. Ze bestond uit een groot
voorwiel, zeker zo'n anderhalve me
ter in doorsnee. Het achterwiel was
klein. Wielen en frame waren van
hout. Dikke houten spaken ver
stevigden het wiel dat door een ijze
ren hoepel was versterkt. De trap
pers, de pedalen, waren aangebracht
om de as van het grote wiel, zodat
men zich trappende kon voortbe
wegen.
Ik herinner mij als kind nog wel
eens zo'n trapmachine gezien te
hebben. Het waren echte acrobaten
die zich er op waagden. Daar de
bestrating in die tijd ook nog niet zo
perfect was, vond iedereen zo'n
vertoning levensgevaarlijk. Ze kom-
me in 't ziekenhüs met stukkene
pöten terecht, beweerden oudjes
van dagen.
Toen de Dunlop buiten- en binnen
band van rubber was uitgevonden
met het ventiel dat de ingepompte
lucht niet weer uitliet, kwam al
spoedig een moderner rijwiel op de
markt. Voor velen was het fietsen-
leren echter een echt probleem.
Vooral wat oudere mensen hadden
die kunst zo dadeüjk niet te pakken.
NIET EERBAAR
Niet eerbaar vond men het, in de
begindagen van de fiets, dat dames
zich op het rijwiel lieten zien.
„Dolle Mina's" waren nog niet ten
tonele verschenen.
Verkocht een rijwielhandelaar, de
heer Gerritsen (hoek Weerd-Nieuwe-
stad) of de heer Anema (hoek
Bargesteeg-Oude Veemarkt) een
fiets, dan kreeg de koper van hem
gratis les in het leren deze te be
rijden. Het ruime Zaailand werd dan
het oefenterrein, wanneer hier ten
minste geen soldaten bezig waren
het rechts-om en links-om te leren.
Dit leren rijden gaf vaak rare ca
priolen te zien. Vooral als er een
flinke wind stond hadden dames,
met hun lange rokken, het zwaar te
verduren en ondervonden zij maar
al te dikwijls de aantrekkingskracht
van de aarde.
Ook de „hüdemarkt" het pleintje
bij de veemarkt werd vaak als oefen
terrein benut.
Van kunstrijden op de fiets kon ook
al gesproken worden. Daar toen
„freewheel" nog niet bestond kon
men ook achteruit rijden. Al spoe
dig toonden enkele jongens zich
hierin ware meesters, zoals Henny
Nolet, zijn vader had een winkel
in gouden sieraden tegenover de
oude Waag, op de Nieuwestad en
Rein Romer, de latere Mr. Römer
Kamerheer in Buitengewone dienst.
HEERLIJKE HERINNERING
Als een heerlijke herinnering denk
ik aan de fietstochtjes in de zomer
stoeten jongens cn meisjes trokken
fietsend naar dit ontspanningsoord.
De hele breedte van de straatweg
werd dan door de wielrijders inge
nomen. Fietspaden waren er nog
niet aangelegd en toen het eerste
pad, langs de Bonkevaart er kwam,
waren het weer de ouderen, die
voorspelden „straks de hele mikmak
oppe kop het maai-um in!"
De ingang tot het bos was aan de
Groningerstraatweg. Hier stond een
loketje, waar de bosbeheerder, de
heer Teunissen, of een van zijn
parkwerklieden een dubbeltje kwam
innen, dat het recht gaf het lusthof
te betreden. Dan de fietsen in het
fietsrek en het feest, een avondje
banken bevonden, had wel iets aan
trekkelijks. Ook de prieeltjes waren
in trek. Verder vergenoegden vrijen
de paartjes zich met een rustig
plaatsje, 't liefst in 't kreupelhout.
Wel kwam rijkspolitie Visser wel
eens rond om te zien of alles wel
volgens de wet verliep, maar hij kon
in de grote ontspanningsplaats niet
overal zijn ogen hebben.
ZINGEND NAAR HUIS
Wanneer de avond viel werd een
belgeluid ten teken dat de pret uit
was. De fietsen werden weer ter
hand genomen en zingende trok de
hele stoet naar huis.
JA MENSEN, ZO HEBBEN ONZE POPULAIRE TWEEWIELERS ER EENS UITGEZIEN, MET
EEN KLEIN, VRIJ NORMAAL WIEL EN EEN REUZENRAD, DAT BIJNA TOT DE SCHOUDERS
VAN DE BESTUURDERS REIKTE. HET MOET EEN HELE KUNST ZIJN GEWEEST OM NIET
VAN ZO'N GEVAARTE AF TE VALLEN EN WIE HET WIELRIJDEN ZO GOED VERSTOND,
DAT HIJ ER, ZOALS DEZE HEER, ZELFS EEN MEDAILLE MEE KON VERDIENEN, WEL,
DIE MOCHT ZICH MET Z'N MACHINE BEST LATEN VEREEUWIGEN BIJ EEN FOTOGRAAF.
EN DAN MAAR ZO SPORTIEF MOGELIJK, MET EEN SPORTIEF PETJE OP EN PANTOFFELS
AAN!
