VREEMDE NATUURFESKYNSELS
IN T OUWE LEEUWADDEN
ZOMAAR EEN MOOI PLAATJE
HERH ALINGS
OEFENINGEN
5
Zomaar een plaatje van het begin van de Bleeklaan aan het eind van de
twintiger jaren. Op de hoek het café De Bleek, rechts de garage van Sietze Keu-
ning met een voor die dagen indrukwekkende automobiel voor de deur. Op de
achtergrond de jeneverstokerij van Tak, ook een bekende naam in het oude
Leeuwarden.
't 3Cleine 3^.rantóje Leent iedereen
As stadsjonge hewwe jou in ut
algemeen lang niet soafeul
weet fan ut weer as dat je
buten woane. Ut mut al heel
butengewoan weze as je der
om denke. Wat we hier un
storm fyne is ine stad meast
"hadde wyn" en un echte
onweersbui dy't fan gyn
ophouen weet, skynt altvd
krekt om'e stad hene te
trekken. Ut sal dan oek wel
bar weest hewwe, dy paer
keren dy't ik onthouden hew.
Waarfan hier feslag.
As ik my niet fegis was ut in
1929. In yder gefal, wij satten
bij Meester H.Y. de Jong in 'e
achste fan de "Fraanse 7de en
8e klas" an 'e Keizersgraeht-
skoal. Ut was op un saterdag
morgen.
EEKFLESSEKLEUR
We waren nog mar nauweliks
uut skoal met frijketier of
meester Fokkema klapte oans
al weer der in: hij fetroude de
lucht niet en daar had'y gelyk
an, want dy was echt gemeen,
soa tussen geel, groen en swat
in, su'n soort eekflessekleur.
We satten krekt weer in'e
banken, sonder al te feul
gemopper selfs, want dy lucht
drukte de stemming merk
baar, doe't de eerste druppels
al delkwammen: fan dy echte
lette, soas meastal by un
onweersbui op komst. De
lucht wurdde na un poaske
weer wat lichter - geelachtig
oranje met gryze Hekken.
Deur de skoalruten hene leek
ut wel wat op dy mederne
jurkestaaltsjes fan de meiskes
Un paar keer klonk un
flinke donderslag, waarbij de
meiskes wat skrikgeluudsjes
maakten en meester, dy't 'm
goed hyld. wat spottend naar
hur prebeerde te kyken, wat
him heiendal nog niet soa flot
afgong, want hij was un
gefoelstype en sal de druk fan
dit weer oek wel sterk beleefd
hewwe.
GELIGE LUCHT
Ut regende flink deur en de
lucht bleef dat hele laaste
morgenuur gelig. De ramen
an 'e regenkant wurdden
helemaal goor
Teugen kwat foor twaalf was
ut ergste weest. Doe't we uut
skoal kwammen was ut droog,
mar wat stonnen we gek om
oans hene te kyken! Op 'e
middenstraat hadden de au
to's al weer swatte sporen
maakt, mar op 'e stoepen en
op 'e skeve fênsterbanken fan
'e huzen lag un roadachtig
laagje: ut leek wel nat kryt. En
doe wij naar hu us toe lypen,
saggen wij overal waar der
nog niet weer overhene reden
was. dat rooie laagje legen.
Ut dienstmeiske fan dokter
Uffelie op 'e Tweebaksmarkt
skriemde der suver om: se
hadde krekt met de groate
glazesptiit de ruten deen en
kon opnij beginne en dat op
saterdag, as ut toch al soa
druk was
Moeke tuus nam ut wat mak-
keliker. "Laat dou de emmers
even follope.dan sal ik metien
mar even ut straatsje skrob-
be", was ut eerste dat se sei,
doe 't ik myn boekeswilkje
neergooid hadde. "Ut lykt wel
of der sand uut'e woestijn
neerfallen is. En dy rommel
wil der oek nog niet eens soa
makkelik af!" Dat was waar:
ut sat der flink stevig op en je
musten Hink boene foor oans
straatsje foor de deur weer
mooi helder geel was.
De Ouwe Leewadder gaf 's
aves Moeke gelyk. Ut was fyn
fedeeld woestijnsand dat met
un sandstorm daar in 'e
Sahara opwaaid en boven ut
noarden fan Frysland as rooie
regen delkomen was.
STERREREGEN
Fan un andere bysondere
datum bin ik aardig sekerder.
Ut was 16 november 1938.
Foar myn ge foei was ut un
woensdagavend, want om un
uur of seven gong ik naar de
Leeszaal op 'e Tweebaks
markt om daar de nije
tydskriften even deur te
kyken en onderdehan wat stof
op te doen foor un klub-
krantsje met seven redaksiele-
den en dettig lezers.
Op'e heenreis ntiende ik hier
en daar al un fallende ster te
sien, mar dat was niks
bisonders, want soa half
augustus en half november
hewwe jou dat wel feul faker.
Mar teugen un uur of acht
kwammen we der selfs in'e
studysaal achter dat der toch
wel wat te reden was. Nou, ut
was de moeite weerd: de hele
hemel was as besaaid met
bewegende lichtpuntsjes. Un
sterreregen in optima forma.
Su'n fuurwerk kon selfs
Schuurmans niet teugen op
yderien ston omhoog te kyken
en te beweren, dat-ie suksoa-
wat nog noait sien had.
Overal stonnen de meensen in
groepkes bijelkaar te kyken
en te praten, de hele stad
deur. Bij oans in'e straat ston
büman Hamstra krekt an un
twintig toehoorders ut feskyn-
sel te feklaren. "Der binne wel
meensen", sei dy tenslotte, "dy
't gelove dat soayts ernstige
gebeurtenissen foarspelt, mar
dat mutte we dan mar af-
wachte.
Ik hew wel us docht, na dy
meimorgen van '40: Sü
büman Hamstra gelyk had
hewwe?
Zwiggelte L. Monderman
Ik kwam laast es op bezoek in
een bejaarden-tehuis. Verzor
gingshuis. Rusthuis, afijn, hoe je
't teugenwoordig oek maar
noeme wille. Vroeger hiette dit
Gasthuus. Armhuus. Afijn, ik
gong dus daarhene naar een
ouwe tante van mij, Moike Jitske.
't Minske loopt al aardig naar de
negentig, maar nog fit en helder
van geest. Trouwens, 't waren
daar allemaal nogal vitale
oudsjes. De jongste was 83 jaar.
En toen ik daar su zat. met hun
te klasineren, docht ik bij mie
seis. wat kanne de tieden toch
verandere. Want sun 40 jaar
terug was ik oek es in sun verzor-
gingshuus by mien ouwe pake
saliger. Maar 't was toen een heul
andere anpak. Mien moike het
een aardig eigen kamerke met
keukentsje, klein slaapkamerke
met eigen W.C. enz. Maar toen
was 't veul eenvoudiger en primi
tiever. Overdag saten die oudsjes
bijmekaar in een kleine bedomp
te zaal. De wiefkes wat breide en
kwebbele. de mansjes wat
damme. dominere en wat an 't
piepke te lurken. Bij ouwe Geert,
weet ik nog. liep de flieber by de
piep del. Nee, 't leek meer een
soort militaire cantine. Overi
gens, 't was daar oek nogal wat
diciplinair. Morrens acht uur
opstaan, brood ete. 's-middags
half één middag-ete. An lange
tafels. Oek weer sun kazerne
idee. De vrouwen apart vansels.
En 's-avons half negen was het.
om bv 't beeld te blieven, taptoe.
Kwam de „vader" waarschou
wen. „meensen. 't is hóóóógste
tied". Ergo. naar bed. naar bed.
seit Duimelot. De mannen naar
de mannenslaapzaal. de wiefkes
naar hun afdeling. Half tien
kwam „vader" nog even sien. sei
„welterusten", licht uut. deur
dicht. Su was 't toen. Temeensen,
in dat rusthuus.
En die aparte slaapzalen? Nou
ja, as t niet su was, wudde het
miskien oek een gekke boél.
Deur disse maatregel was in
ieder geval de zedelijkheid
gewaarborgd. Dacht ik oek, 't
Bestuur oek, de „vader" oek.
Maar. vergeet dat mar rustig, 't
Bloéd kruupt nou eenmaal waar
het niet gaan kan. segge se welles.
En het „huus" was destieds bijna
in opspraak, 'k Zal jum oek
vertelle waarom.
't Was op een winteravond.
„Vader" had de kindertjes te
bedde brocht, om negen uur, half
tien nog even „goeienacht en wel
terusten wenst en der bleek, zo
ogenschijnlijk gien vuiltje anne
lucht. Niks anne hand. Nadat ie
in sien huuskamer terugkeerd
was. sien krantsje lezen had. wat
administraasje deen had. keek ie
oppe klok en sag, dat het oek
voor hem tied wudde rislewaas-
jes te maken. Hij dee nog even de
gebruikelijke ronde deur 't
gebouw, voordeur goed dicht.
Centrale verwarming funksio-
neert goéd. enz. en toen nog even,
wat hij nooit versuumde, héél
voorzichtig, om de slapers niet
wakker te maken, de slaapzaal
deur open. om te siên of daar
alles nog O.K. was. 't Was
nderdaad rustig, stil en vredig
Vervolg op pagina 8
