Het gezellige Leeuwarden van rond
de eeuwwisseling
2
fa. VIS-DIRKSEN
in onroerende goederen
VJ
TROMP Technisch bedrijf - leeuwarden
GASHAARDEN nieuwste m odellen
Carel v. Manderstraat 1 - Telefoon 29714
Spanjaardslaan 31Leeuwarden Tel. osioo 3 55 55*
STEENHOUWERIJ D. ARENDS
t Sileine ^ICrantejz leeet iedereen
Rond de eeuwwisseling kon het,
vooral op zaterdagavond, erg ge
zellig zijn in de Leeuwar
der binnenstad. De win
kels waren tot tien of elf uur
open, de etalages verlicht en
overal en zeker onder het jong
volk heerste vrolijkheid. Met
name de jongens van 't Negende
regiment brachten leven in de
brouwerij. Ze waren gewild bij de
meisjes. De uniform heeft de
vrouw altijd geïmponeerd, zodat
het zwakke geslacht zich tot de
Soldaat voelde aangetrokken.
Gearmd in rijen flaneerden de
Leeuwarder schonen langs de
brede kant Nieuwestad, knipoog
jes gevend naar hun mannelijke
leeftijdgenoten. Vrolijkheid
straalde uit hun ogen. Afspraak
jes, voor een avondje uit werden
overal gemaakt. Vooral bij het
vermaarde klokje, vóóraan op de
Nieuwestad - tegenover de smalle
Peperstraat. Maar met zo'n
ontmoeting daar, werd wel eens
een verliefde jongen, door een
meisje, in 't ootje genomen. Zo'n
geval kon zich als volgt afspelen:
in afwachting van de komst van
zijn liefje, liep zo'n minnaar
wat ongeduldig heen en weer,
prevelend „Kwam die lekkere
pop nou maar". En dook dan die
pop niet op, dan veranderde zijn
stemming en zei hij tegen zich
zelf: „Laat die rot meid om mien
pad maar naar de hel lopen,
zonder hur kom ik er oek wel!"
GEZELLIGE DRUKTE
Op de Nieuwestad heerste altijd
een gezellige drukte. Vrienden
zochten hier elkaar op. Men
sprak over dagelijkse gebeurte
nissen en vooral over voetbal. In
het begin van de week over de
wedstrijd die gespeeld was en aan
het eind van de week over de
strijd, die gespeeld moest wor
den. Groepjes opgeschoten jon
gens zongen liedjes van de
Boerenoorlog: „de Boeren heb
ben het overwonnen, hiep - hiep
hoera!" of van: „Generaal De
Wet, hier zijn uw mannen, naar
Sint Helena willen wij. We zullen
daar de Engelsen verbannen en
J.C. VAN DAM.
maken dan Gronjé weer vrij!"
Ook vértoonde zich wel op de
Nieuwestad een wat opzichtig
gekleed heerschap, op sandalen
lopend en wat nonchalant in
verschijning. Hij verkocht een
nogal revolutionair blaadje "De
Vampier". Zijn uitroep was:,
„Koop en lees de Vampier,
waarin voorkomt, het portret van
je baas!". Het voorblad gaf te
zien: een dikke, weldoorvoede
heer, zittend op grote buidels
geld.
De Nieuwestad, Voorstreek en
Wirdumerdijk waren, zoals nu
ook nog, de voornaamste winkel
straten. Men had aan de brede
kant Nieuwestad de manufac
turenwinkel van Tombrock, „De
Zon", later overgegaan in C A.
Ook vond men er de deftige
modezaak van Van der Linden
met de aardige caissière Emie
Westerhof. De Roode winkel was
bij de Peperstraat tegenover de
Nieuwestad. De Winkel van
Sinkel, hoek Bargestraat
Nieuwstad, heb ik niet gekend,
maar wel herinner ik mij het
liedje: In de winkel van Sinkel is
alles te koop, potten en pannen
groene otten en stroop!
Als kruidenierswinkels had men
Dieters achteraan de Nieuwe
stad, schuin daar tegenover
Brünger en bij het oude
Waaggebouw Van der Goot.
Deze zaken hadden het, vooral 's
avonds, druk. Dan kwamen daar
de dienstmeisjes, dienstmeiden
noemde men ze toen, levensmid
delen halen voor hun mevrouwen
SLUTKORF
Ze hadden een vierkante "slüt-
kort" die door twee deksels,
boven aangebracht, werd afge
sloten namen ze met de
"slütkorfook hun geliefde mee.
Was de korf vol en zwaar dan
was hun aanstaande echtvriend
wel zo vriendelijk deze voor haar
te dragen. Zwaar gearmd ging
het dan naar haar dienst terug.
Behalve de binnenstad waren
ook De Put en de omliggende
straten een waarkoopcentrum.
Dit deel van de stad gold als een
buurt waar goedkope winkels wa
ren. Men noemde het De Jode-
buurt, omdat hier veel Joden
woonden die graag rond hun sy
nagoge huisden.
Toen de Put en omgeving nog in
volle glorie waren, kon men er
prettig en voordelig winkelen.
Hoort men nu door de radio: „Op
de markt is een gulden een
daalder waard, toen in de
Jodebuurt was een gulden een
rijksdaalder waard!"
Als het weer het toeliet stonden
de Joodse kooplui 's morgens
graag op de stoep van hun
winkel. Een calotje op, de
duimen in de vestgaten én een
lange, kalken Goudse pijp aan.
Hun winkels warén vaak wat-
rommelig. Aan het maken van
mooie étalages hadden velen een
hekel. Toch lokten deze, vaak
wat slordige uitstallingen -\met
duidelijk aangegeven goedkope
prijzen tot kopen uit.
Behalve het voordelige winkelen
kon men in de Jodebuurt ook
genieten van lach en vrolijkheid.
Kwam het Schelviskorps van
Sinnema og het stadsorgel van
Blanc bekende liedjes geven, dan
werd er mee gezongen en
gedanst. Dan ging het „hoepla
daar gaat ie weer voor niks,
Moeder ziet het toch niet!"
Terugkomend op winkels van
toen komtnatuurlijk ook de
kruidenierswinkel, Putto, van
mijn Vader, mij weer voor de
geest. Ik sta er, in gedachten,
weer midden in.
OUDERWETSE WINKEL
Een ouderwetse winkel, toon
bank, met blad van zink, in 't
midden, koffiemolen aan 't eind. t
Boven de toonbank hingen de
koperen schalen, alles keurig
gepoetst. Ook was hier een staaf
aangebracht waaraan de, met
naam bedrukte papieren zakken
en hingen, waarin de gekochte
kruidenierwaren werden verpakt.
Rond de toonbank grote houten
bakken met peulvruchten en aan
de winkelwanden, geletterde
dozen met allerlei eetwaren.
Alles moest gewogen en in maten
uitgemeten worden. Stroop
kwam in de strooppot en zeep in
de zeepkop. Van het "fnort mei
de sjipkop" hoorde men nog niet.
Het grootwinkelbedrijf, waar
alles verpakt is en waar men zich
zelf bedient en dan naar de kassa
gaat voor afrekening, tenminste
als men deze kassa niet
ongemerkt passeert wat in deze
tijd van haast, nog wel voorkomt,
lag nog in de verre toekomst. Een
zelfbediening is gemakkelijk
maar heeft dit tegen dat, men het
contact met de winkelier verliest.
In de ouderwetse kruideniers
winkel kan je, over het gekochte
artikel - van de verkoper
inlichtingen krijgen of hem
daarover vragen stellen.
Wat boodschappen - doen met de
"slütkorf bestaat niet meer. Die
korf is vervangen door mooie
leren tassen of door zakken van
plastic. Zo ook heeft het veger en
blik en het strooien van
theebladen om het tapijt te
reinigen zijn tijd gehad. Even
eens ziet men niet meer de
koperen waterspuit, in een
emmer water geplaatst om de
ruiten buitenshuis schoon te
spoelen.
GRAPPIG STAALTJE
Over de ouderwetse boodschap-
korf "de slütkorf' dient hier een
grappig, staaltje zeer zeker
minder grappig voor de kruide
nier te worden verteld. Een
eenvoudig gekledevrouw in lange
tot op de grond hangende rokken
met een even lange geruiten
boezelaar voor, - zoals vroeger
veel werd gedragen - kwam als
klant een kruidenierswinkel bin
nen. Zij had haar lange schort,
van onderen op, hlaf opgevouwen
en deze op haar rug vastge
knoopt. Die vormde dus een
(Verder lezen op pagina 8)
NIEUWE OOSTERSTRAAT 8
NIEUWE HOLLANDERDIJK 1
BILGAARDPASSAGE 11
TELEFOON 3 74 00
TELEFOON 2 74 70
TELEFOON 3 6102
LEEUWARDEN
HARLINGEN
LEEUWARDEN: VOORSTREEK 90 TELEFOON 05100 25067
Het oude vertrouwde adres voor Uw
GRAFWERK en ALLE NATUURSTEENWERKEN.
Werkplaatsen: James Wattstraat, telefoon 05100 - 26805
Harlingen - Fabriekstraat 7 Telefoon 05178 2895
