HERBERG DE WAAG: LETTERLDK
HET CENTRUM VAN DE STAD
EEUWEN GELEDEN
STOND MONUMENT
NIET CENTRAAL
t kleine ^Crantfije leeet iedereen
Leuk gezelschapsspelletje: hang
een grote kaart van het huidige
Leeuwarden aan de wand en laat
alle aanwezigen met pijltjes mik
ken op het hart van de stad. Alle
deelnemers, die de Nieuwestad
raken, krijgen een prijs, maar de
hoofdprijs gaat naar de man of
de vrouw met het enig mogelijke
schot in de roos: een treffer op
het oude Waaggebouw. Want
waar u misschien nooit bij hebt
stilgestaan is dit: ons prachtige
winkelcentrum de Nieuwestad
ligt precies in het hart van het
Leeuwarden, zoals het nu, anno
1974, is en de Waag ligt uitge
rekend in het midden van de
stad. Neem maar eens een passer,
zet de punt in het Waaggebouw
en meet het na: de cirkel zal net
alle nieuwbouwwijken aan de
randen van de stedelijke gemeen
te omvatten.
En dat is toch wel een opmerke
lijke zaak, want eeuwenlang is
het anders geweest en lagen
Nieuwestad en Waaggebouw
juist niet centraal. Pas in deze
eeuw is de stad zo gegroeid, dat
Nieuwestad en Waag precies in
het midden kwamen te liggen.
LINKS IN T BEELD
Wie oude stadsplattegronden be
kijkt uit de tijd, toen Leeuwarden
behoudens enkele buitenbuurten
als het Vliet en Snakkerburen,
nog geheel door grachten om
sloten was, ziet de Nieuwestad
ergens links onder in het beeld.
De zuidelijke stadsgracht lag
toen nog op de plaats, waar nu
het Wilhelminaplein ligt, de
noordelijke stadsgracht liep in
een rechte lijn van even beoorden
de Oldehove naar de Hoekster-
poort aan het eind van wat nu de
Voorstreek is.
Het midden van deze veel
kleinere stad lag op een plaats,
die merkwaardigerwijs op een
andere manier nu ook nog als
centrum fungeert, want dat was
toen het huidige Raadhuisplein
waaraan nu nog altijd het
/stadhuis.
Het Waaggebouw vinden we op
die oude kaarten getekend op
een punt, vlak bij de Tontjepijp
op de grens van de Wirdumer-
dijk en de Sint Jacobsstraat en
dat klopt, want de oude Stads
Boter en Zout Waag stond inder
daad een dertig meter oostelijker
dan het huidige fraaie gebouw,
dat in de jaren 1595 tot 1598
ontstond.
In 1786 kreeg de Waag een
bredere luifel, die door twintig
houten kolommen gedragen
werd en deze luifel zien we op de
hierbij afgedrukte oude prent.
Bij een restauratie in de jaren
tussen 1884 en 1890 werden de
pilaren verwijderd en sindsdien
heeft het gebouw het schilder
achtige aanzien van nu.
Tot 1884 heeft De Waag zijn
bestemming als boterwaag be
houden; toen werd de beneden
ruimte een wachtlokaal voor de
brandweer en een bergplaats
voor brandblusmiddelen; het
bovenlokaal, waarin al eerder de
Stedelijke Muziekschool geves
tigd was geweest, werd nu
bestemd voor de zitting van de
Militieraad, terwijl ook het Ste
delijke Muziekcorps er z'n repe
tities hield.
Weer veel later werd een deel van
de benedenruimte van de Waag
onteerd, doordat de gemeente
dames en heren stadgenoten in
de gelegenheid stelde er datgene
te doen, wat anders in het kleinste
vertrek van ieder huis wordt ge
daan.
De bovenzaal verleende achter
eenvolgens nog gastvrijheid aan
het Fries Natuurhistorisch Mu
seum en aan de Vrije Katholieke
kerk.
VLOEDGOLF
Uit een vloedgolf van ingezonden
stukken, een aantal jaren geleden
in de plaatselijk kranten, bleek
wel heel duidelijk, dat de bevol
king van Leeuwarden de Oude
Waag graag een bestemming
gunde, die beter paste bij het
karakter van dit unieke monu
ment. Welnu, die betere bestem
ming is er intussen gekomen. De
Rabobank heeft beslag gelegd op
de benedenverdieping en op de
bovenverdieping is nu het speci
aliteiten-restaurant „Herberg De
Waag". En met name met deze
laatste voorziening hebben heel
velen hun zin gekregen - het idee
het Waaggebouw als een gezellig
trefpunt te bestemmen werd lang
geleden al heel vaak gehoord.
Exploitatie van deze Herberg De
Waag in het absolute middel
punt van de stad is de heer Jan
Dirk Haantjes, die ook de hierbij
afgedrukte kaart met het oude
gebouw heeft uitgegeven. Deze
plaat geeft dus de vroegere
situatie weer; een heel andere en
modernere kijk op de Waag
vinden we op de beide volgende
pagina's.
