VROEGERE LEEUWARDER KERMIS
HEEFT OP VELEN INDRUK GEMAAKT
ALLEMAAL TENTJE -
ALLEMAAL ATTRAKTIES
8
Herinnering* aan Leeuwarder Kermis. Glijdbaan.
3£/eine 3Crantóje leeót iedereen
De Leeuwarder kermis van vroeger heeft op sommige oudere stadgenoten zoveel
indruk gemaakt, dat zij nu, tientallen jaren later, nog precies kunnen vertellen
welke attracties er vroeger waren en op welke plaatsen de verschillende kramen
en tenten stonden. Verschillende abonnees van onze krant hebben de laatste
weken hun herinneringen aan de kermis van toen op schrift gesteld, anderen
kwamen ons op de redactie vertellen, hoe fantastisch de kermis vroeger was in
tegenstelling tot nu. Zoals ook de heer S. Kalverboer te Leeuwarden, die zijn
herinneringen aan de kermis van veertig, vijftig jaar terug bijzonder vlot uit de
mouw wist te schudden en daarbij veel interessante bijzonderheden kon
vertellen. Graag reconstrueren wij voor onze abonnees zijn enthousiaste verhaal
aan de hand van enkele notities, die wij maakten.
Een /eer bekende naam op de
kermissen door alle jaren heen
was die van Willem Stuvé van de
nogatkraam. Er ging van deze
Stuvé een geweldige reputatie uit
en hij ging er prat op, dat hij „de
echte" nougat verkocht. Er hing
dan ook een bord met deze veel
zeggende tekst: „Ziet ge de naam
op een andere kraam, dan is het
een gekochte naam".
VIRTUOOS
Virtuoos in z'n werk was de man
met de weegschaal, een witte
stoel, die in een soort klok was
opgehangen. Schatte hij je ge
wicht binnen een aantal ponden
(wie weet nog hoeveel ponden het
verschil mocht zijn?), dan moest
je drie centen betalen, was hij et-
verder naast, dan kostte het de
klanten niets. Elke kandidaat
werd eerst figuurlijk even gewikt
en gewogen, zat ie in de stoel, dan
bleek meestal, dat de man het
juiste of bijna het juiste gewicht
had geschat.
Van de tentjes met „zuur" was
die van stadgenoot Hartog Cohen
uit de Speelmansstraat erg
bekend: voor een haltje een grote,
voor een cent een oester van een
zure bom. Niet ten onrechte werd
Hartog „de Zuurkoning" ge
noemd.
De Veenstra's (de „Pinkjes"
zeiden de mensen) stonden met
sigaren; eerst hadden ze een kar
met dubbele ramen, later zaten
ze in een tentje.
Bij „de deftige" poffertjeskraam
van Victor Conseil hing een
bordje „denk om de kwartjesvin
ders en de zakkenrollers". De
eenvoudige jongens met weinig
centen gingen natuurlijk poffer
tjes halen bij Bosch: een cent het
stuk en als ze oud waren kreeg je
twee voor een cent.
Anton Ni/et en een van Hubert
Wolfs of van Janvier, die later erg
bekend geworden is. Ook was er
wel eens een hypodroom met
mooie paarden, een speciale at
tractie voor het boerenvolk.
Bij een vrouw met parkieten
werd de waarheid gezegd over
„het heden, het verleden en de
toekomst en het vogeltje trekt
voor u". Zodra de klant betaalde
opende de vrouw, die altijd een
klein bamboestokje in de hand
had, een laatje en het vogeltje
pikte er dan een kaartje uit. De
tekst op het briefje veroorzaakte
water wie weet hoe ver. „Caro-
'ientje valt in 't water" heette die
tent.
„Wij zijn echte Russen" beweer
den de mannen, met wie je tegen
een kleine vergoeding kon scher
men en die heren waren inder
daad als Russen gekleed met
rode laarzen en witte broeken
aan. Buiten dit tentje kon je de
sabels vervaarlijk horen klet
teren.
ECHTER RUSSEN
Indrukwekkend was de figuur,
die zich Homofoto noemde:
„mens, pop of maschien?" Het
was een jongeman met een hoge
hoed op, die zogenaamd in hyp
nose was. Ze sjouwden hem als
een stijve pop naar binnen, waar
hij met angstaanjagende schok
kende armbewegingen langzaam
„ontdooide". Daarvoor staken ze
hem breinaalden door de keel en
de armen, maar het deed hem
niets. Homofoto was ongevoelig.
Tegenover de hoofdingang van
het Old Burger Weeshuis stond
Erg populair bij de jongste
kermisbezoekers waren de man
nen met de grote bakken voor
hun buik - die verkochten fluitjes
en hadden balonnen in alle
kleuren van'de regenboog. Twee
of drie keer blies de jeugd zo'n
balonnetje op; dan was het vaak
al gebeurd en knapte het ding.
Soms stonden er twee stoomca-
rousels naast elkaar, een van
dikwijls grote hilariteit.
Griezelig in de ogen van velen
was de man met de „sierratten",
roodwit gekleurde ratten, die
hem over de schouders liepen.
Meer gelachen werd er bij de
tent, waarbij je voor een duppie
drie balonnen op een cirkel
mocht gooien. Was het raak,,dan
stortte er een meisje van een balk
in een enorm vat en spatte het
wel eens een panopticum met
wassen beelden, maar sensatio
neler was het spultjsje, waarin je
met „een wilde" kon boksen. Die
wilde was gevangen in Afrika en
het wezen met z'n zwarte gezicht
stiet onverstaanbare kreten uit,
zodra het luikje voor z'n kooi ge
opend werd: „kjellala!" Als
voedsel werd hem eerst een wit
etensbord met tabak voorgezet.
daarna een bord met rijst. Wie
het waagde met deze wilde te
gaan boksen, kon wel eens een
beste optater krijgen, maar de
stakker zal zelf ook wel eens een
oplawaai hebben gehad.
Hoempa, later vermaard in Leeu-
warden als straatmuzikant,
stond in z'n jonge jaren als
boeienkoning, die je mocht vast
binden: „ach, buurman" hoorde
ze hem eens zeggen, „niet te stief,
niet te stief, ik leg hier voor mien
broad
Wat vroeger ook bij de kermis
hoorde en volkomen gratis was,
was de waterpomp tegenover het
café van Buis - die zette de
gemeente er neer en daar kon je
je handen wassen en elkaar nat
spuiten natuurlijk.
KLEINE JAPPIE
Kleine Jappie was de ster van een
variétetent, waarvoor vier dames
voor elke voorstelling stonden te
dansen, Jappie was een dwerg,
nauwelijks een paar voeten hoog.
Allemaal attracties dus op de
kermis van toen en nu hebben we
het nog niet eens gehad over de
luchtschommels (het personeel
hielp er met matrozenpakjes
aan), de onmisbare draai- en
zweefmolens en de autootjes van
Sipkema (of waren ze van
Kooistra uit Dokkum?), die aan
elkaar vastgeklonken waren en
voortdurend in de rondte draai
den, als een voorloper van de
rups. Af en toe ging er een kleed
overheen en schreeuwde de baas
van 't spui „Vijf minuten voor de
jongelui!"
Enfin, de ouderen onder ons
weten het allemaal nog best - de
Leeuwarder kermis-oude-stijl
heeft onuitwisbare indrukken
achter gelaten.
