OUDE LEEUWARDER STADSGRACHT
VOOR VDANDEN VEEL TE BREED
m\nn
9
BABBELTJES
OP DE BRUG
t 3^.leine 3£rantóje leeót iedereen
IN ONS VORIGE BABBELTJE-OP-DE-BRUG WAREN WE, GRAVEND
IN DE GESCHIEDENIS VAN DE LEEUWARDER STADSGRACHTEN,
GEVORDERD TOT HET JAAR 1483, TOEN DE STAD GETROFFEN
WERD DOOR EEN GEWELDIGE BRAND, DIE HONDERDEN HUIZEN
VERWOESTTE. DE VERVELENDE FINANCIËLE CONSEQUENTIES
VAN DIE RAMP WERKTEN WEL VERTRAGEND OP HET
AANLEGGEN VAN DE NIEUWE VERDEDIGINGSGRACHT OM DE
STAD, MAAR TOCH GINGEN DIE WERKZAAMHEDEN DOOR: VAN
HET PUNT, WAAR NU DE NIEUWE SCHAVERNEKSBRUG LIGT,
WERD - NADAT HET TRAJECT VAN HIER VIA HET HUIDIGE WIL-
HELMINAPLEIN TOT DE HUIZUMERBRUG OVER DE WEAZE DUS
AL WAS VOLTOOID - IN NOORDELIJKE RICHTING VERDER
GEGRAVEN TOT EVEN VOORBU DE KERK VAN OLDEHOVE.
HHSi
Daar kreeg de gracht een bocht
en in een vrijwel rechte lijn trok
men het water nu door tot de Ee,
die hier iets moest worden
verlegd: het stuk van deze rivier,
dat ongeveer gelegen moet heb
ben, waar nu de Breedstraat is,
werd daarom gedempt en door
het graven van een grachtje van
de Dubbele Pijp bij de Nieuwe-
buren tot de plaats, waar de
nieuwe Hoeksterpoort zou wor
den gebouwd, en van het
grachtje, dat later Wortelhaven
zou heten, kwam de nieuwe ver
binding met de binnengracht tot
stand.
digingsgracht zover gevorderd
was, dat alleen de oostkant van
de stad nog niet door een water
kering was beschermd, trof
Leeuwarden een nieuwe ramp.
Na een vechtpartij tussen enkele
plattelanders en een aantal
bierbrouwers uit de stad, kwa
men er onder de bezielde leiding
van de vuurvreter Worp Lieuwes
Juckema niet minder dan acht
duizend Schieringers uit Ooster-
goo en Westergoo op de been om
het nog altijd gehate Vetkopers-
gezinde Leeuwarden aan deze
onbeschermde oostkant aan te
vallen.
Toen het graafwerk aan de verde- Met Pieter Sijbrands Auckema
De oude Hoeksterpoort, gezien vanaf een molen, die gestaan moet hebben op de plaats, waar nu het
gebouw van de Energiebedrijven staat.
De vroegere Tuinsterpoort, in 1935 door de Leeuwarders nagemaakt
van karton.
als aanvoerder stelden de-burgers
van de stad zich tot het uiterst
teweer, maar na twee vruchteloze
aanvalspogingen kreeg Juckema
de stedelingen toch onderde knie
en plunderend en moordend
trokken de Schieringers door de
stad.
PANIEK
Terwijl talloze burgers in paniek
vluchtten en vele anderen op de
stinsen van de edelen werden
gevangen gezet, schonden de
overwinnaars de wallen en sloe
gen het gesehut van de stad kort
en klein.
Na een nieuwe aanval van de
haatdragende Schieringers.die de
Leeuwarders - vijf jaar later - bij
Barrahuis konden afslaan, werd
het de hoogste tijd om de verde
digingsgracht te voltooien en pre
cies dertien jaar, nadat de eerste
schep aarde ervoor was ver
plaatst, kwam de hele gracht ge
reed.
Hoe belangrijk dat was bleek al
in 1495, toen Leeuwarden alweer
een vijandelijke aanval moest
doorstaan. Nu waren het de
Hopman Fox en Goslik Juwinga,
die met kwade bedoelingen op
rukten tot de gracht; ditmaal
bleek het water voor de vijand
veel te breed te zijn.
Door het aanleggen van deze
nieuwe verdedigingsgracht kwa
men de versterkte uitgangen van
miden in de stad te liggen, zodat
er nieuwe poonen moesten
worden gebouwd. De poort bij
het begin van de Sint Jacobs-
straat (bij het Naauw) werd daar
om afgebroken en (groter) her
bouwd aan het eind van de Wir-
dumerdijk, waar nu hotel Amici-
tia staat en Onze Lieve Vrouwen
poort in de Grote Kerkstraat (bij
de Sint Anthonystraat) werd ver
vangen door een nieuwe poort
aan het eind van de- Nieuwestad.
Verder kwam er een nieuwe
Hoekster- of Catharinapoort aan
het eind van de Voorstreek.
:W
NIEUWE WATERPOORTEN
Ook moesten er weer nieuwe
waterpoorten worden gebouwd
en wel vier in totaal: een poort
aan het eind van de Weaze, die
de Huizumer Waterpoort werd
genoemd, een over de Nieuw-
landsvaart bij het Schavernek,
die Onze Lieve Vrouwen Water
poort zou heten, een naast de
Hoeksterpoort en een aan het
eind van de Tuinen, die de naam
kreeg van Vlietster- of Tuinster
Waterpoort.
FENNO. L. SCHOUSTRA
Er is heel wat te zien op deze, ietwat uit zhi verband getrokken tekening. Rechts Vrouwenpoort, de molen De Leeuw, waarvan het molenaarshuisje, gerestaureerd en
vooraan de Hooge Berg met (niet in het beeld) de korenmolen de Hoop, dan natuurlijk wel, nog altijd bestaat, en links een wiek van de molen De Arend, die achter het
de Oldehove, de poort op de plaats van de overkluizing over het Schavernek, Onze Lieve restaurant De Plantage heeft gestaan.