"DE GROOTE MANCHET"
KLEINE STEENDRUKKERD WERD
DRUKBEKLANTE MODEZAAK
„DE GROOTE MANCHET",
Doelmatige ST. NICOLAAS-GESCHENKEN.
ZELF- TENNIS- HlSm GLACÉ
WOLLEN
MODE
MAGAZIJN
NIEUWESTAD 142,
bij de Oude Waag.
10
SJAALS en
MUTSEN,
ZIJDEN
SJAALS.
Enorme keuze.
BINDERS
HEEREN
DASSEN.
Prachtcollectie.
HEMDEN
In Flanel en Zephir.
Nieuwste strepen.
Handschoenen
NAPPA-
Handschoenen.
WILDLEÜER
Handschoenen.
TELEF. NO. 1118.
3^.leine 3d-rantóje leeet iedereen
Wie op het Gouverneursplein gaat staan met het gezicht naar het rijtje panden tussen de Kleine Hoog-
en de Beyerstraat, zal tussen de huizen met de nummers 35 en 39 de gevel ontdekken van wat misschien
ooit het kleinste huisje van Leeuwarden is geweest. Het dak van dit pandje-in-zakformaat maakt deel uit
van de grote overkapping van de vroegere meubelzaak van Bearda, waarin nu het Gemeentelijke
Bevolkingsregister gevestigd is en waarvan het nu trouwens ook deel uitmaakt. Maar heel vroeger leidde
dit huisje zijn eigen zelfstandige leventje en herbergde het een piepkleine drukkerij, de steendrukkerij
van Sybrandus Ferdinandus Ter Horst. Van dit steendrukkerijtje uit is de geschiedenis begonnen van
een zaak, die de ouderen onder ons zich zonder twijfel zullen herinneren en die de Leeuwarders in opa's
tijd hebben gekend onder de mooie naam "De Groote Manchet".
Vader en zoon Ter Horst.
Hierboven Sybrandus Ferdinan
dus, hiernaast Suibertus Anto-
nius Marcellis.
marcheerden de zaken,-dat de
naastliggende panden 39 en 41
aan het Gouverneursplein kon
den worden aangekocht.
In nummer 39 vestigde Ter
Horst toen zijn boekhandel,
nummer 41 werd een herenmo
dezaak. Met het drukken hield
de heer Ter Horst toen op en
nog later gingen ook alle boeken
er uit en werd het een hele zaak
in herenmodeartikelen, dassen,
handschoenen, overhemden, en
fin, noem maar op.
DE MANCHET
De zaak had toen al de naam
gekregen van "De Groote Man
chet", want dat zeiden de
mensen, wanneer ze nog even bij
Ter Horst een papieren boordje
of een paar manchetten kwamen
halen: "we mutte nog even naar
de manchet".
Op zondagmorgen kon het
De steendrukkerij van de oude
heer Ter Horst moet omstreeks
1860 zijn opgericht en het zal
een aantal jaren later zijn
geweest, dat een Duitse firma
een nieuw artikel introduceerde,
namelijk boorden van papier.
De heer Ter Horst, die immers
veel met papier te maken had,
zag daar wel wat in en begon
deze boordjes, dubbele staande
en half liggende, te verkopen in
zijn drukkerij.
Het duurde toen niet lang of de
actieve verkoper ontdekte, dat er
met een boord alleen nog niet
veel te beginnen is - daar hoort
een overhemd bij en zo raakte
de heer Ter Horst ook thuis in
de handel in overhemden.
En zoals het vaker gaat, van het
een kwam het ander en van het
ander nog veel meer en zo goed
gebeuren, dat mevrouw Ter
Horst 's morgens om zeven uur
al achter de toonbank stond,
omdat de vroege bezoekers van
het kerkje in de Speelmans
straat, zoals het hoorde, met"een
skone boord" ter kerke wilden
gaan. Nog even later stonden de
mensen er bij wijze van spreken
voor in de rij.
Voor deze hele vroege klanten
was er een speciale bel aange
bracht, zodat de aspirant kopers
desgewenst ook vóór zevenen
hun zin al konden krijgen, maar
dat vond zoon Suibertus A.M.
Ter Horst, die in 1888 na het
doorlopen van de Rijks HBS
eveneens in de zaak opgenomen
werd, toch te gek, hij verwijderde
de bel met het gevolg, dat op de
eerstvolgende vroege zondag
morgen de verbolgen klanten op
de stoep stonden te schelden,
omdat ze niet direct werden
geholpen: "luilakken, lekker op
bed leggen blieve kanne
jimme wel
ONRECHT
Bij alle onrecht in de wereld
kwam ook nog dit, want lui
waren de Ter Horsten allerminst;
althans niet in de geijkte
betekenis van het woord - wel
waren het actieve zakenlui.
Het moeten, deze vader en zoon
Ter Horst, ook echte grappen
makers zijn geweest en het is wel
gebeurd, dat de oude heer Ter
Horst, van buiten af een druk
met klanten bevolkte winkel
binnentredend, direct werd aan
geklampt voor bijvoorbeeld een
Pakanoboord. Kwasi zoekend
naar de doos met de juiste maat,
tastte hij dan alle rekken af,
intussen mompelend "Pekano-
dubbelboord 14'/2 - Pekano-dub-
belboord 14Vi" om tenslotte met
een "even in 't magazijn zien" te
verdwijnen in de achterkamer.
Daar was helemaal geen maga
zijn, maar wel stand er een potje
thee klaar, waar hij op dat
moment onweerstaanbaar naar
verlangde. En terwijl de klant
De Groote Manchet in de beide panden op de hoek van het
Gouvemeursplein en de Kleine Hoogstraat. Deze foto is in 1919
gemaakt.
dan voor op z'n boordje stond te
wachten, dronk de heer Ter
Horst even snel een lekker bakje
thee. Met een verontschuldigend
"nou sa'k tóch hier weze mutte
keerde hij naar de winkel terug
om subiet de juiste boord uit de
juiste doos te toveren: "Pekano-
dubbelboord 14Vi meneer
In 1898 trok de oude heer
Sybrandus Ter Horst zich uit de
zaken terug; precies vijf jaren
later was er in Leeuwarden een
etalagewedstrijd, waarvoor de
jonge heer Ter Horst de etalage
van zijn boekwinkel zo bijzonder
smakkvol inrichtte, dat hij met
de eerste prijs werd bekroond.
In 1920 achtte de heer Ter Horst
de tijd gekomen om een sprong
te maken naar de Nieuwestad;
hij vestigde zich in het pand
nummer 142 bij de Oude Waag,
waar in later jaren Sterkenburg
z'n schoenhandel kreeg en dat
nog veel later door Vroom en
Dreesmann werd opgeslokt.
Uit dat jaar dateert ook de
hierbij gereproduceerde Sinter
klaasadvertentie, die wij in onze
archieven aantroffen. En dat
moet dan ook een van de laatste
advertenties van Ter Horst zijn
geweest, want in 1921, toen hij
nog maar acht en veertig was,
kwam hij te overlijden, waarmee
er ook een eind kwam aan dit
bedrijf, hoewel de nabestaanden
nog wel even getracht hebben de
traditie van de "De Groote
Manchet" voort te zetten.
Al langer dan een halve eeuw
zijn we de namen van Ter Horst
en De Groote Manchet dus al
niet meer tegengekomen, maar,
zoals al gezegd, zonder enige
twijfel weten de oudere lezers
het allemaal nog best.
en
in wit. zwart en gekleurd.