"DE GROOTE MANCHET" KLEINE STEENDRUKKERD WERD DRUKBEKLANTE MODEZAAK „DE GROOTE MANCHET", Doelmatige ST. NICOLAAS-GESCHENKEN. ZELF- TENNIS- HlSm GLACÉ WOLLEN MODE MAGAZIJN NIEUWESTAD 142, bij de Oude Waag. 10 SJAALS en MUTSEN, ZIJDEN SJAALS. Enorme keuze. BINDERS HEEREN DASSEN. Prachtcollectie. HEMDEN In Flanel en Zephir. Nieuwste strepen. Handschoenen NAPPA- Handschoenen. WILDLEÜER Handschoenen. TELEF. NO. 1118. 3^.leine 3d-rantóje leeet iedereen Wie op het Gouverneursplein gaat staan met het gezicht naar het rijtje panden tussen de Kleine Hoog- en de Beyerstraat, zal tussen de huizen met de nummers 35 en 39 de gevel ontdekken van wat misschien ooit het kleinste huisje van Leeuwarden is geweest. Het dak van dit pandje-in-zakformaat maakt deel uit van de grote overkapping van de vroegere meubelzaak van Bearda, waarin nu het Gemeentelijke Bevolkingsregister gevestigd is en waarvan het nu trouwens ook deel uitmaakt. Maar heel vroeger leidde dit huisje zijn eigen zelfstandige leventje en herbergde het een piepkleine drukkerij, de steendrukkerij van Sybrandus Ferdinandus Ter Horst. Van dit steendrukkerijtje uit is de geschiedenis begonnen van een zaak, die de ouderen onder ons zich zonder twijfel zullen herinneren en die de Leeuwarders in opa's tijd hebben gekend onder de mooie naam "De Groote Manchet". Vader en zoon Ter Horst. Hierboven Sybrandus Ferdinan dus, hiernaast Suibertus Anto- nius Marcellis. marcheerden de zaken,-dat de naastliggende panden 39 en 41 aan het Gouverneursplein kon den worden aangekocht. In nummer 39 vestigde Ter Horst toen zijn boekhandel, nummer 41 werd een herenmo dezaak. Met het drukken hield de heer Ter Horst toen op en nog later gingen ook alle boeken er uit en werd het een hele zaak in herenmodeartikelen, dassen, handschoenen, overhemden, en fin, noem maar op. DE MANCHET De zaak had toen al de naam gekregen van "De Groote Man chet", want dat zeiden de mensen, wanneer ze nog even bij Ter Horst een papieren boordje of een paar manchetten kwamen halen: "we mutte nog even naar de manchet". Op zondagmorgen kon het De steendrukkerij van de oude heer Ter Horst moet omstreeks 1860 zijn opgericht en het zal een aantal jaren later zijn geweest, dat een Duitse firma een nieuw artikel introduceerde, namelijk boorden van papier. De heer Ter Horst, die immers veel met papier te maken had, zag daar wel wat in en begon deze boordjes, dubbele staande en half liggende, te verkopen in zijn drukkerij. Het duurde toen niet lang of de actieve verkoper ontdekte, dat er met een boord alleen nog niet veel te beginnen is - daar hoort een overhemd bij en zo raakte de heer Ter Horst ook thuis in de handel in overhemden. En zoals het vaker gaat, van het een kwam het ander en van het ander nog veel meer en zo goed gebeuren, dat mevrouw Ter Horst 's morgens om zeven uur al achter de toonbank stond, omdat de vroege bezoekers van het kerkje in de Speelmans straat, zoals het hoorde, met"een skone boord" ter kerke wilden gaan. Nog even later stonden de mensen er bij wijze van spreken voor in de rij. Voor deze hele vroege klanten was er een speciale bel aange bracht, zodat de aspirant kopers desgewenst ook vóór zevenen hun zin al konden krijgen, maar dat vond zoon Suibertus A.M. Ter Horst, die in 1888 na het doorlopen van de Rijks HBS eveneens in de zaak opgenomen werd, toch te gek, hij verwijderde de bel met het gevolg, dat op de eerstvolgende vroege zondag morgen de verbolgen klanten op de stoep stonden te schelden, omdat ze niet direct werden geholpen: "luilakken, lekker op bed leggen blieve kanne jimme wel ONRECHT Bij alle onrecht in de wereld kwam ook nog dit, want lui waren de Ter Horsten allerminst; althans niet in de geijkte betekenis van het woord - wel waren het actieve zakenlui. Het moeten, deze vader en zoon Ter Horst, ook echte grappen makers zijn geweest en het is wel gebeurd, dat de oude heer Ter Horst, van buiten af een druk met klanten bevolkte winkel binnentredend, direct werd aan geklampt voor bijvoorbeeld een Pakanoboord. Kwasi zoekend naar de doos met de juiste maat, tastte hij dan alle rekken af, intussen mompelend "Pekano- dubbelboord 14'/2 - Pekano-dub- belboord 14Vi" om tenslotte met een "even in 't magazijn zien" te verdwijnen in de achterkamer. Daar was helemaal geen maga zijn, maar wel stand er een potje thee klaar, waar hij op dat moment onweerstaanbaar naar verlangde. En terwijl de klant De Groote Manchet in de beide panden op de hoek van het Gouvemeursplein en de Kleine Hoogstraat. Deze foto is in 1919 gemaakt. dan voor op z'n boordje stond te wachten, dronk de heer Ter Horst even snel een lekker bakje thee. Met een verontschuldigend "nou sa'k tóch hier weze mutte keerde hij naar de winkel terug om subiet de juiste boord uit de juiste doos te toveren: "Pekano- dubbelboord 14Vi meneer In 1898 trok de oude heer Sybrandus Ter Horst zich uit de zaken terug; precies vijf jaren later was er in Leeuwarden een etalagewedstrijd, waarvoor de jonge heer Ter Horst de etalage van zijn boekwinkel zo bijzonder smakkvol inrichtte, dat hij met de eerste prijs werd bekroond. In 1920 achtte de heer Ter Horst de tijd gekomen om een sprong te maken naar de Nieuwestad; hij vestigde zich in het pand nummer 142 bij de Oude Waag, waar in later jaren Sterkenburg z'n schoenhandel kreeg en dat nog veel later door Vroom en Dreesmann werd opgeslokt. Uit dat jaar dateert ook de hierbij gereproduceerde Sinter klaasadvertentie, die wij in onze archieven aantroffen. En dat moet dan ook een van de laatste advertenties van Ter Horst zijn geweest, want in 1921, toen hij nog maar acht en veertig was, kwam hij te overlijden, waarmee er ook een eind kwam aan dit bedrijf, hoewel de nabestaanden nog wel even getracht hebben de traditie van de "De Groote Manchet" voort te zetten. Al langer dan een halve eeuw zijn we de namen van Ter Horst en De Groote Manchet dus al niet meer tegengekomen, maar, zoals al gezegd, zonder enige twijfel weten de oudere lezers het allemaal nog best. en in wit. zwart en gekleurd.

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1974 | | pagina 10