REGLEMENT KANTOORKLERKEN
de bekoring vm het oude friesland
VISSER
VANGT
ZALM
Uit de doos met sniepsnaren
SCHOONHEID IN VROEGER EEUWEN
MENALDUM.
AL EERDER
GEBEURD
Tyrantoi*. ier$i cdc
De Doos met Sniepsnaren heeft vandaag voor ops de verrassing van een "reglement voor
kantoorklerken" uit de goeie ouwe tijd. Het is een onthutsend styk leptuur, dat je nauwelijks kunt lezpn
zonder van woede de vuisten te ballen. Dit reglement, dat kennelijk voor een handelskantoor bestemd is
geweest, is niet gedateerd, maar aan de hand van dp glorieuze weeklonen (tien geilden en een kwartje
voor de oudste klerken, na vijftien jaar of langer trouwe dienst zullen kenners van de
arbeidsomstandigheden van vroeger wel kunnen opmaken, uit welke tijd het stamt. Onze voorouders, die
er zich aan moesten onderwerpen, hebben ^ich er misschien nauwelijks aan gestoord, omdat ze niet beter
wisten - wij kunnen ons amper voorstellen, dat er werkomstandigheden zijn geweest als die, welke blijken
uit de veertien voorschriften van dit reglement.
Het eerste punt spreekt over
"Godsvrucht, properheid en
stiptheid", die karaktertrekken
zijn, "dewelke onontbeerlijk zijn
voor een goede handel".
Uit het tweede punt blijkt, dat er
wat de werktijden betreft zojuist
een-aanzienlijke verbetering in
getreden is: "Op aanwijzing van
de Gouverneur heeft onze firma
de werkuren verminderd en het
personeel dient vanaf heden
slechts (het staat er: slechts op
werkdagen ten burele te zijn
tusschen zeven ure des voormid
dags en zes ure des namiddags.
ZONDAGSRUST
Zeer fraai is punt 3: "De Zondag
dient voor kerkgang, maar
mocht iemand goed van node
hebben, dan zullen de klerken
op Zondag ten burele werken."
Verplicht gebed volgens punt 4:
"Dagelijkse gebeden zullen iede
re morgen gezegd worden in het
Groote Kantoor. De klerken
dienen aanwezig te zijn".
De punten 5 en 6 zijn nog wat:
"Kleding dient sober te zijn. De
klerken zullen zich hoeden voor
het dragen van kleding in
opvallende kleuren en van kou
sen, die niet goed gestopt zijn"
en "Overjassen en overschoenen
mogen niet ten burele aangehou
den worden, halsdoeken en
hoofdkleding kunnen in gevat
van guur weer gedragen wor
den."
Uit punt 7 kunnen we opmaken,
dat de firma de goedheid heeft
gehad in het kantoor een kachel
te plaatsen. Maar voor de brand
stof moet het personeel, zelf
maar zorgen: "Er is voor een
kachel gezorgd ten gerieve van
de klerken. Steenkool en hout
moeten in een kast opgeborgen
worden. Aanbevolen wordt, dat
iedere kantoorklerk gedurende
de tijd van het koude wepr vier
ponden steenkool per dag mee
brengt."
Punt 8: "De klerken nlogen het
vertrek niet verlaten zonder
toestemming. Het is toegestaan
de natuurlijke drang te volgen
(hoera Red.) waarvoor de
klerken de tuin achter de tweede
poort kunnen gebruiken. Dit
terrein dient in goede staat
gehouden te worden".
SPREKEN VERBODEN
Dan punt 9, dat er ook niet om
liegt: "Gedurende kantoortijd is
spreken verboden". Ook heel
fraai is punt 10: "Het hunkeren
naar tabak, wijn of sterke (irank
is menselijke zwakheid en der
halve verboden voor alle kan
toorklerken".
Zojuist hebben we gezien, dat er
nu niet meer zo lang gewerkt
behoeft te worden als vroeger,
maar er komt wel tegenover te
staan, dat er tijdens het eten
doorgeweekt moet worden "Nu
de kantooruren drastisch ver
minderd zijn (let op: drastisch.
Red.) en wel tot elf uren per dag,
is het tot zich nemen van voedsel
toegestaan tusschen half twaalf
en twqalf ure, maar het werk
mag o'ndêr geen enkele voor
waarde onderbroken worden."
Punt 12: "De klerken moeten
zelf hun schrijfpennen mede
brengen. Een slijper is op
aanvraag bij den boekhouder
aanwezig en verkrijgbaar".
Uit punt 13 kunnen we opma
ken, dat de werktijden zich voor
het personeel niet tot elf uren
beperkten* er kwamen nog eens
tweemaal veertig minuten bij:
"Een oudste klerk wordt be
noemd, die verantwoordelijk is
voor de properheid van het
kantoor ,en alle jongste en
aankomende klerken zullen zich
veertig minuten voor het ge
meenschappelijk gebed bij hem
meldep voor het schoonmaken
der vertrekken en zij zullen na
kantoortijd blijven voor dergelij
ke werkzaamheden. Borstels,
bezems, zeep en water worden
door de firma beschikbaar
gesteld" - dat nog wel.
GRANDIOZE BELONING
Nu de grandioze beloningen
voor het werken onder deze
schandalige omstandigheden;
"De nieuwe, verhoogde
weeklonen zijn voor: jongens tot
14 jaar fl. 0,52, jongste bediende
fl. 2,40, aankomende klerken fl.
4,50, klerken fl. 5,50 en (hou je
vast) voor oudste klerken, na 15
jaar diensttijd fl. 10,25.
Magistraal is tenslotte de zinsne
de, waarmee dit fraaie reglement
uit het jaar zoveel besloten
wordt: "Er wordt verwacht, dat
iedereen hiermede een verhoog
de hoeveelheid werk zal afleve-
De vorige maand stond er een
bericht in onze dagbladen over
de vangst van een bijzondere vis,
die helemaal niet thuis hoort in
de binnenwateren van Friesland:
een zalm van zes en zeventig
centimeter lang en vier kilo
zwaar. De vis werd gevangen in
de Opsterlandse Compagnons
vaart bij Gorredijk, moet via
Kornwerderzand in het IJssel-
meer zijn terecht gekomen en is
vandaar waarschijnlijk via Sta
veren stroomopwaarts getrok
ken.
"Een bijzondere vis, die hier in
de binnenwateren van Friesland
helemaal niet thuis hoort en die
-aldus de Leeuwarder Courant -
hier voor zover bekend ook nooit
eerder is aangetroffen". Dit
laatste is niet juist. In onze
archieven vonden wij een kran
tenknipsel uit 1901, dat ook
gewag maakte van het vangen
van een zalm in Friesland. We
zullen dat berichtje even over
schrijven:
"Als eene groote zeldzaamheid
deelen wij mede, dat onze
stadgenoot S. Visser gisteren bij
het visschen op de Langemeer
onder Suawoude een zalm in
zijne netten heeft gevangen van
ruim 12 pond".
Die zalm van Suawoude van
bijna driekwart eeuw terug was
dus nog zwaarder dan die van
Gorredijk en dat moet dus wel
een enorme kanjer zijn geweest.
Wij weet zijn er nog nabestaan
den van de heer Visser, die het
zich kunnen herinneren.
