OVER DE BEWAARSCHOLEN
ENVROUW VERHAAR
3^(eme 5iranfd/e leeM iedereen
DE TRAGISCHE DOOD
door brandde kwamen er zware
kitten cokes in.
Veertien jaar was ik, toen ik met
Wimmie Zandstra kwekeling
werd bij Juf A. Braaksma aan de
Eestraat nr. 3. Verder waren
daar de dames Ten Bouwhuis,
Klaassen, Nieuwland, Richter
Rhodeus en Sjouk Bakker.
Sjouk was nog op de hoofdakte
cursus.
Wat voelden wij ons klein bij
meisjes als Yme Pitstra, Tet v.d.
Heide en Sjouk Bakker.
Maar nu eerst over die heel
belangrijke figuur in onze school
en wel vrouw Verhaar. Zij was
schoolschoonmaakster, hielp
waar nodig was en ging op vaste
tijden met de kinderen naar de
W.C. om ze te helpen hun
broekjes met bandjes vast te
maken, wat haar in de volks
mond de naam van "broekop-
bienster" gaf.
VROUW VERHAAR
Vrouw Verhaar was er altijd. Ze
was vrijgezel, droeg altijd donke
re japonnen met een bonte
schort er over heen.
Ze was altijd keurig netjes,
schoon en fris en zo was de
school ook, die zij moest onder
houden, wat geen kleinigheid
was. Drie grote lokalen met drie
of vier rijen bankjes, één grote
speelzaal wat lage lange banken
en een paar tafeltjes en stoeltjes,
het bezit van de notaris. Ze viel
in handen van de kandidaat
notaris, die nu het kantoor
beheerde. De kandidaat beant
woordde de brief niet.
Later zocht de inbreker weer
contact en begin april ontmoet
ten inbreker en kandidaat nota
ris elkaar. De kandidaat deed
het toen voorkomen, dat hij wel
iets voor het voorstel voelde. De
naar schatting tachtigduizend
gulden, die er op een goede dag
in de kluis zou zitten, zouden
worden gedeeld en de verzeke
ring werd de strop toegedacht.
NAAR DE POLITIE
Na dit gesprek stapte de kandi
daat evenwel naar de politie. Die
toonde uiteraard veel belangstel
ling voor de zaak en na overleg
met de justitie werd besloten het
spel verder te spelen. De kandi
daat zou Brandkastenpiet in de
waan laten met de notaris zelf te
doen te hebben. De Officier van
Justitie bij de Rechtbank in Den
Bosch wilde de inbreker dan uit
lokking tot oplichting en ver
duistering ten laste leggen:
Om het bewijs zo overtuigend
mogelijk te maken werden al
voor de inbraak enkele telefoon
gesprekken tussen de kandidaat
en de inbreker opgenomen op de
band. Ook het gesprek, dat de
kandidaat op de avond van de
inbraak met Brandkastenpiet
zou voeren, zou op de band
worden vastgelegd.
Intussen had de Officier van
Justitie en een Substituut Offi
cier uit de inlichtingen over
Brandkastenpiet, ingewonnen bij
iemand in Amsterdam, die Piet
goed kende, de indruk gekregen,
dat de inbreker een misdadiger
van kaliber was. Zelf had
Brandkastenpiet de notaris al
verteld tijdens zijn kraken altijd
twee revolvers bij zich te dragen,
maar - had hij er aan toegevoegd
- nu ze samenwerkten zou dat
natuurlijk niet nodig zijn. Maar
kon de kandidaat daarop ver
trouwen Zou de inbreker toch
niet van zijn wapens gebruik
maken om hem als kroongetuige
uit te schakelen
Grote voorzichtigheid bij het
opzetten van de val leek de
justitie daarom geboden en de
arrestatie werd tot in de puntjes
voorbereid. In en rond het huis
stelden zich een groot aantal
rechercheurs verdekt op. Twee
politiemannen - een met een
geladen revolver in de ene en een
staafbatterij in de andere hand -
verborgen zich in een stalen
archiefkast in het kantoor, waar
de kandidaat de inbreker zou
ontvangen. Ook de Officier van
Justitie en zijn Substituut bleven
in de buurt. De kandidaat
notaris kreeg een kogelvrij vest
en een dubbele stalen plaat, die
hij in geval van nood voor zijn
gezicht zou kunnen houden.
DE KLUIS IS STEVIG
Bij het luid uitgesproken wacht
woord "de kluis is stevig en de
deur is vijftien centimeter dik"
zouden de politiemannen uit de
kast te voorschijn komen om de
bejaarde inbreker te .overmeeste
ren.
Na het telefoontje van de kandi
daat "de mand ligt klaar" kwam
Piet naar Valkenswaard. Hij
vond er het notariskantoor in
volslagen duisternis gehuld. Al
leen in een tegenover het kan
toor staande woning brandde
NIET BEWAARD
Twee doffe revolverschoten, ge
lost in het stikdonkere kantoor
van een notaris in Valkens
waard. vormden in de nacht van
25 op 2b april 1957 de dramati
sche ontknoping van een mis
drijf. waarvan de politie wist. dat
het zou worden gepleegd. Wat
de spectaculaire arrestatie van
een beruchte inbreker zou wor
den. werd zijn ontijdige dood:
met medewerking van de justitie
in de val gelokt zou Brandkas
tenpiet. als een misdadiger-tot-
zijn-laatste-ademtocht in het
harnas sterven.
IN LEEUWARDEN
Wie was Brandkastenpiet en hoe
raakte hij op de laatste dag van
zijn leven in het Valkenswaardse
notariskantoor verzeild
Brandkastenpiet. alias Piet de
Brandkastenkraker. was een
zware jongen uit Anisterdam.
Hij was al zeventig en had een
groot deel van zijn leven in de
gevangenis in Leeuwarden door
gebracht - al konden we hem
dan moeilijk een stadgenoot, of
oud-stadgenoot noemen, best
bekend in Leeuwarden was hij
wel.
VAKMANSCHAP
Bij de politie genoot hij een
zekere faam om zijn vakman
schap en sportiviteit. Hij was een
man van het grote werk, die wist
te geven en te nemen.
Als jongeman van omstreeks
dertig was hij een van de eerste
autogeen-lassers in Nederland.
Hij verstond het lassersvak en
hij kon snijden als geen ander.
Elke brandkast, die hij onder
handen kreeg, sneed hij lineaal-
rccht open. Voor de politie
vormde dat dikwijls een aanwij
zing voor zijn schuld; ze hoefden
vaak maar een foto van de open
gesneden brandkast te zien om
te weten, dat Piet aan het werk
was geweest. Maar Brandkasten
piet verloochende zijn vakbe
kwaamheid hooit; hij kon niet
anders, hij sneed altijd recht.
Op heterdaad betrapt toonde
Piet zich altijd sportief. Nooit
maakte hij van vuurwapens
gebruik, noch verzette hij zich of
vocht hij met de politie: hij gaf
zich gewonnen, zodra hij zag.
dat het spel verloren was.
Als werkwijze had Brandkasten
piet zich het systeem van de ge
kantelde tafel eigen gemaakt.
Hij schoof een tafel op z'n kant
tegen de brandkast aan. Over de
tafel heen werd een zeil gelegd
en eronder kon Piet dan werken,
zonder dat het licht van zijn
snijbrander naar buiten viel.
PIET ONDERT ZEIL
Vandaar, dat Brandkastenpiet
ook wel Piet onder 't zeil werd
genoemd.
Was hij als brandkastenkraker
berucht; bij zijn kornuiten van
de Amsterdamse onderwereld
kon Piet evenmin bogen op een
goede naam. Want eenmaal ge
arresteerd maakte hij er geen
geheim van. wie bij de kraken
zijn helpers waren geweest en zo
verscheen hij zelden alleen voor
de groene tafel van de rechter.
Na enkele jaren gevangenisstraf
stapte Brandkastenpiet weer in
zijn Fordje en toerde opnieuw
als een vertegenwoordiger door
het land. Maar nooit nam Piet
enige handelswaar in zijn koffers
mee; die bevatten slechts de
de scholen schoon moesten
houden. Van de vroege ochtend
tot laat in de middag waren zij
in school aanwezig. In de winter
moesten ze vier grote kolomka
chels aanmaken, 't Gebeurde
met hout en lange turf en als dat
De kinderen werden niet be
waard. Technieken van toen
worden ook nu nog toegepast.
Het gaat nu echter in de
gezellige moderne scholen veel
vrijer toe.
Wat is er in onze jaren gevoch
ten en vergaderd om de naam
van de scholen te veranderen.
Heeft lang geduurd, maar het
kwam er door. evenals de lage
Het personeel en de kwekelingen van Bewaarschool 3 met zittend, de tweede van rechts de onmisbare
vrouw Verhaar. Van links naar rechts: Sjouk Bakker, Jel van der Meij, Aiie Schaaf, Hanny Barend.
Daarvoor: Geert Richter Rohdens, Cathrien de Haan, juffrouw Braaksma en naast vrouw Verhaar
Harmke Nieuwland. Voor: Tilly Waringa en een Rika.
Bij het zien van de foto in 't salarissen. Het onderwijs zat
Kleine Krantsje 237 van een altijd in de verkeerde hoek. Veel
kleuterklas uit ongeveer 1925 (ik beter is het geworden, maar
meen dat die nog van een ideaal is het bij het kleuteron-
vroegere datum moet zijn) be- derwijs nog niet, als men bekijkt,
kroop me de lust om eens over hoe weinig de hoofdleidster per
de kleuterscholen van toen te maand maar meer verdienen
schrijven. Er waren destijds zes
Gemeentelijke Bewaarscholen in
Leeuwarden, n.l. aan het Vliet,
Tuinen, Eestraat, Oostersingel,
Prinsentuin en aan het Tour-
nooiveld. Respectievelijke hoof
den waren de dames juffrouw
Petraeus (Petreus), Fischer en
Braaksma, Hollenga, en
Kaastra.
Op de foto van de Tuinen staan:
Juf Fischer en Juf Broers, de
eerste gevreesd, de andere zeer
geliefd. De naam van de kweke
ling schiet me niet te binnen.
Juffrouw Broers gaf ons les aan
de cursus voor bewaarschool-on
derwijzeressen. Wat hebben we
de naam bewaarschool verfoeid
dan de andere leidsters terwijl
zij uiteindelijk toch de volle
verantwoording dragen.
Maar niet daarover wilde ik
schrijven; mijn bedoeling is het
ten eerste, om die vrouwen eens
naar voren te halen, die destijds
cylinders en de snijbrander, die
hij voor zijn volgende kraken
nodig had.
Het idee zich de middelen te
verschaffen voor een onbezorgde
oude dag haalde Brandkasten
piet uit een krantenbericht. Het
meldde de ontsporing van een
notaris in Valkenswaard. Voor
verduistering en valse belasting
aangiften had het Gerechtshof
in Den Bosch de notaris veroor
deeld tot zes weken gevangenis
straf. Bovendien was hij uit het
notarisambt ontzet.
Veronderstellend, dat de in
financiële moeilijkheden geraak
te notaris wel wat geld zou
kunnen gebruiken, stuurde onze
Brandkastenpiet hem een brief.
Hierin stelde hij voor in het
notariskantoor een inbraak te
ensceneren, de brandkast te
legen en het geld samen te delen.
Deze brief kwam evenwel niet in
