U KANSEN LIGGEN
GEEN
ZWARE
ARBEID
MEER
t ^K.leinë ^^Crdntóje leeet iedereen
f S HAD EEN GOED OOG
IEKMATIGE ARBEID
roggebloemmalerij voor in de
plaats. Langzamerhand begon
nen de contouren van het latere
bedrijf zich af te tekenen: een
groot locaal maalbedrijf met een
handel in graan en meel. Gelei
delijk groeide het moderne en
technisch goed georganiseerde
grootbedrijf hieruit op.
BESCHEIDEN OMVANG
De oude fabrieksgebouwen aan het Noordvliet.
zijn laatste rit met de paardewa-
NAAMLOZE
VENNOOTSCHAP
En zes jaar later werd de firma
in een Naamloze Vennootschap
omgezet met de heer Jan
Koopmans als president-com
missaris, de heren Mr. Dr. J.E.
Hesse en L.G. van der Meij als
commissarissen en een direc ie
van drie man: de zoons van de
grondlegger Jan.
In hetzelfde jaar 1920 werd
begonnen met het bouwen met
een nieuwe fabriek op een lap
grond van rond negentig bij
tweehonderd meter e n het
Tijnjekanaal, waar eerst een
grutterij en gortpellerij verrezen,
daarna een betonnen graansilo
van 2000 ton. Er was toen nog
ruim plaats voor een moderne
veevoederfabriek, die z'n fun
damenten in 1926 kreeg en dat
was dus het jaar, waarin
Koopmans Meelfabrieken een
halve eeuw bestond. Er werd nu
bijna 150 maal zoveel geprodu
ceerd als in 1876 en bijna
zesmaal zoveel als in 1901 - het
drietal personeelsleden van het
oprichtingsjaar, was uitgegroeid
tot 110 man op de fabriek, 24 op
het kantoor en 8 op reis.
Het bedrijf dankte z'n sterke
groei voor een niet gering deel
aan de energie en het doorzicht
van grondlegger Jan Koopmans,
voor een deel echter ook aan de
wilskrachtige Uilke Klazes, die
in Holwerd al had begrepen, wat
er met een helder verstand en
hard werken te bereiken was!
De uitbreidingen bij Koopmans
zijn na het gouden feest van '26
niet opgehouden. In 1927 begon
de nieuwe veevoederfabriek te
draaien en werd de bloemfa-
briek aan het Vliet geheel
verbouwd. In hetzelfde jaar vond
er een verandering plaats, die de
vooruitgang treffend illustreerde:
voerman Piet Torensma maakte
gen; de vrachtauto kwam er voor
in de plaats. Wie herinnert ze
zich niet, die eerste vrachtauto's,
die met veel lawaai door onze
straten rammelden?
Nauwelijks was de nieuwe
graanopslag bij de grutterij
gereed of er moest een tweede,
5000 ton grote, mailsilo naast de
inzichten en nuttige adviezen
gediend. Zijn schoonzoon, Lou-
rens Gerhards van der Meij, kon
de opengevallen plaats als presi
dent-commissaris innemen, maar
in 1935 kwam ook hij reeds te
overlijden.
Verdere veranderingen bij
Koopmans in de jaren voor de
grote wereldbrand: het opstellen,
veevoederfabriek verrijzen. Ook
dat machtige bouwwerk zou snel
te klein worden - opnieuw werd
er uitgebreid.
Schaduwen trokken er over het
bedrijf, toen grondlegger Jan
Koopmans in 1931 op vijf en
zeventigjarige leeftijd overleed.
Tot zijn laatste dagen had hij
het bedrijf met zijn wijze
in '33, van de eerste automa
tisch werkende droogtoren, het
aankopen in 1936 van de
havermoutfabriek van de firma
Tulner in Sint Anna Parochie,
het gereedkomen in het voorjaar'
van '37 van een nieuw kantoor
en een laboratorium aan de
Merodestraat, het aankopen,
twee jaar later, van het grote
Maar toen in 1901 het zilveren
jubileum kon worden gevierd,
was Koopmans toch nog maar
een zaak van bescheiden om
vang met een dertig man perso
neel en een kantoor, dat uit twee
afdelinkjes bestond, een voor
kantoor en een achterkantoor,
met een loket en een toonbankje.
Aan de ene kant van het loket
was de afdeling "expeditie", aan
de andere kant de afdeling
"boekhouding". De enige kan
toormachines waren een copieer-
pers en een gelatinehectograaf,
waarin na het gebruik de letters
in de diepte verdwenen-
Bij de jubileumreceptie in deze
bescheiden kantoorruimten werd
overigens niet ten onrechte ge
sproken over de geweldige voor
uitgang sinds Holwerd, waar
Uilkje Klazes alleen, of hoog
stens met één hulpkracht aan de
molen stond.
De groei bleef doorgaan, zeker
na „de groote verbouwing van
1904", toen de hele inrichting
werd vernieuwd, terwijl het
bedrijf op volle toeren door
draaide.
In het eerste oorlogsjaar 1914
werd de zaak in een firma
omgezet en traden twee zoons
van Jan Koopmans, Uilke en
Daniel Jovius als firmanten toe -
enkele jaren later werd ook de
jongste zoon Johannes Wilco
opgenomen als firmant.
Wat ook opvallend veranderde
bij Koopmans Meelfabrieken is
de wijze, waarop wordt gewerkt:
de zware lichamelijke arbeid is
in feite verdwenen, de sjouwer
mannen, die er eens bergen werk
verzetten, zijn er niet meer.
De moderniseringen hadden ook
een inkrimping van het perso
neel tot gevolg, zodat er ooit
meer personeelsleden zijn ge
weest, dan op dit moment.
Waren er wel eens 600 man bij
Koopmans in dienst, nu schom
melt het personeelsbestand om
de 450 man, 200 op kantoor en
in de buitendienst, 250 in de
verschillende fabrieken.
(Verder lezen op pagina 11
fabriekscomplex van de Fortuna
aan de Harlingertrekweg.
In de oorlogsjaren deed zich het
zeldzame feit voor, dat het
bedrijf bijna geen voorraad meer
op de zolders had - nadat de
bezetters waren vertrokken,
bleef de fabriek achter met niets;
zelfs een krachtbron ontbrak.
Na de oorlog werd samenwer
king gezocht met een vooraan
staand Gronjnger graanbedrijf,
de N.V. Benes in Hoogezand,
waarvan de directeuren in de Di
rectie enRaad van Commissaris
sen van Koopmans werden opge
nomen.
Het was een periode van
moeizaam herstel, maar volgens
plannen, die voor de bezetting al
waren gemaakt, werd er ver-
