HET LAATSTE TRANSPORT
UIT DE BAJES
L.
DOTtl
HUTTIN6
Fa. J. Kruize en Zn.
Herinnering aan oorlogstijd
-ra1
Plattegrondjes
van Leeuwarden
REFORMPRODUCTEN
EN SPECIALITEITEN
12
Gosse en Griet en Sipke en Martha
gaan een dag uut vissen
ADRESSEN Tkïï
Transporten naar overal
door Firma A. Niemendal
Fenno Schoustra's
Publiciteitskantoor
^^otupe Je never van
B. V.
VOORSTREEK 65-67
TELEFOON 36235
En een héél prettig
adres voor
Sile/ne 3£rcmfo/e ieeM iedereen
Toen onze abonnee, de heer H. Koman te Leeuwarden, een dezer dagen in een doosje oude paperassen
snuffelde, vond hij een typische herinnering aan de oorlogstijd: een stukje drukwerk over "Het laatste
transport uit de bajes te Leeuwarden, dat niet door ging".
Het is een dubbele kaart, zoals die wel voor het versturen van uitnodigingen voor recepties wordt
gebruikt, met de namen van vijf en twintig gevangenen. Die zouden van Leeuwarden naar het Duitse
eiland Borkum worden getransporteerd, maar dat transport ging niet door, omdat op de vijftiende april
1945 de bevrijding er tussen kwam
De heer Koman, die zelf tot deze
juist op tijd bevrijde gevangenen
hoorde, herinnert zich, dat er in
de laatste oorlogsdagen vijf en
veertig mannen opgesloten zaten
in een dubbele cel van het Huis
van Bewaring, oostelijk van de
Strafgevangenis dus. Sommigen
kenden elkaar en allen hadden
zich verdienstelijk gemaakt met
illegaal werk.
Boven in de cel zat een klein
ruitje - door dat open te drukken
kregen de mannen een beetje
frisse lucht. Keken ze er door,
dan konden ze de landwachters
in hun hoofdkwartier op de hoek
van de Oostergrachtswal en de
Emmakade zien.
De heer Koman zelf zat al
dertien weken vast, anderen
waren na hem binnengekomen,
maar allen zouden op transport
gesteld worden naar Borkum,
"een dodeneiland", aldus onze
zegsman, "want allemaal waren
we opgeschreven voor de dood".
Het transport moest verzorgd
worden door een zekere Hoek
stra van het Oldehoofsterkerk-
hof, maar die zag kans de
Duitsers wekenlang voor de gek
te houden: voortdurend bleek z'n
vrachtauto defect
Zo zaten de mannen nog steeds
in hun cel, toen de glorieuze dag
van de bevrijding kwam - 's
middags gingen de celdeuren
open en waren de heren tot hun
opluchting vrij.
(Vervolg van pagina 9).
stukje ete, hé, zei Martha.
Ja, zei Gosse, eigelken feitelken
hew ik alweer een bitsje honger
zogezeid.
Inplaats van een broodsje met
leverwurst deelde Martha nou
broodsjes met kees rond.
Krije we oek nog wat te drinken,
vroeg Sipke, ik hew dust kregen.
Hestou gien dust, Martha?
Ja, stil maar, zei Mdrtha, ik zal
jimme zo thee geve.
Meensen, meensen, wat is et hier
toch mooi, riep Griet uut, en zo
rustig.
Toen de broodsjes verorberd
waren en de thee opdronken
gongen ze vissen.
Dat wil zegge, Martha deed niet
met.
Zo'n Wriemelende dolpier an
zon haakje, nee ze bleef maar
liever zo wat zitten.
Sipke liep een eindsje vedderop
en gooide zien angel uut.
Met wurmen visse, dat was je
ware, zei ie. Hij keek wel een
bitsje jaloers naar de skuufan-
gels, die Gosse bij em had.
Griet kreeg oek een angel en
anne haak deed Gosse en
propke deeg van buurman
Nengerman.
Toen lei Griet oek in.
Even later was Gosse zelf oek
klaar.
Zo zatten ze een tiedsje te
wachten met zien drieën en er
gebeurde niks.
Toen, opeens, daar skiet de
dobber van Griet met een vaart
naar beneden.
Griet, die hier niet op verdacht
was, gaf een skreeuw, ik hew
biet, ik hew biet.
Gosse, die naasst heur zat, zei,
dou must niet -zo skreeuwe, ast
biet hest.
Der zal bliekbaar een kanjer
vannen vis an, want de dobber
danste oppeneer en bleef toen
onder.
Wacht, zei Gosse, ik zal dij wel
even helpe.
Gosse pakte et skepnet en hield
dat innet water.
Toen begon ie voorzichtig de
angel, met an et andere eind
vannet tuug de spartelende vis,
omhoog te halen. Hoe meer de
vis, een karper naar boven
kwam, hoe meer leven ie innet
water maakte.
Gosse skoof toen et skepnet
onder et beest en, daar had ie
em.
Jonge, jonge, wat en beest. Kolo
saal.
Hé. hé, dat was mie wat.
Griet hadder een kleur van.
Sipke, must es kieke, wat en vis,
riep ze.
Sipke kwam en bekeek de
vangst van zien skoonzuster.
Hoe is 't mogelik, en dou kanst
eigenlik niet eens vissewas zien
kommentaar.
Daarna ging ie weer naar zien
plakje terug, maar an zien dob
ber was niks te zien, gien rimpel
tje.
Et was jammer voor Sipke, maar
hij kreeg gien biet, de hele dag
niet. Gien vis die inne wurmen
van Sipke biete wit.
En hoe gong et bij Gosse, zolle je
vrage? Wel, et belgies deeg van
buurman Nengerman was zeker
een wonder deeg. Gosse vong
acht mooie voorns en Griet vong
oek nog een en met die tien
vissen binne ze terug varen naar
et Vliet, en 's avens, op
Werkmanslust atten ze brood
met gebakken vis.
Ieder twee helen ennen halve.
Der gaat niks boven belgies
deeg, zei Gosse, toen ie de
andere dag de skuufangels, et
skepnet en de vouwstoeltsjes
terug gaf an vrouw Nengerman.
Bart van der Weerdt.
Een van de bevrijden, de heer F.
van der Meer uit de Schrans,
heeft toen als een speciale
herinnering aan "het laatste
transport, dat niet door ging"
een kaart gemaakt met de
namen en adressen van z'n
medegevangen, voor zover die
hem bekend waren. "Eenige
namen ontbreken" schreef hij
dan ook. "Zijn zeker door de
.luizen opgevreten, want die
waren er plenty".
Op de voorzijde van de kaart
werd de "Vrachtknots" Hoek
stra, steeds "defect" afgedrukt,
op de achterzijde kam het
volgende schone vers te staan:
"Peukjeszoekers en bandieten -
Die hun baarden groeien lieten -
Zaten samen in 't gevang - O,
wat viel die tijd hen lang".
Voor zover de heer Koman weet
is de kaart alleen verstuurd naar
de vijf en twintig ex-gedetineer-
.dfn, die met name zijn genoemd
- het oplaagje van deze zeer
curieuze oorlogsherinnering
moet dan ook bijzonder klein
zijn geweest.
Voor verzamelaars zal de kaart
dan ook wel een begerenswaar
dige aanwinst kunnen zijn
luiiiiiiiimmmiiimiiimu
111 cl 11 i 111111111111111111111 iii) 111 iii111ii111 11111111ii1111
ZAAL I, HUIS VAN BEWARING, LEEUWARDEN
F. M. DE JONG. Verkorteweg 4, Leeuwarden.
H. KOMAN. Ruysdaelstraat 72, Huizum.
H. L. ANNEVELT. Boterdiepstraat 58. Amsterdam.
F. VAN DER MEER, Schrans 105, Huizum.
T. VAN DIJK, Bisschopstraat 40, Leeuwarden.
J. VIJVER, Sexbierumerstraat 46, Leeuwarden.
J. VAN DER WAL. 3e Nieuwe Zelfhelpstraat 2. Sneek.
DAAN BOONSTOPPEL, P. Nieuwlandstraat 15c, Amsterdam.
RUDI A. CHATAUX, Grevelingenstraat 14'. Amsterdam.
H. RIE'.NSTRA. Havenstraat 5, Sneek.
JOCHEM DE VRIES, Dijken 46, Woudsend.
T. VAN DER ZWAAG, Papaverstraat 26, Leeuwarden.
'iiiiiiiiiii in min ii n miin i mm mm mil miliummi mumuinil
m
EINSTEINWEG POSTBUS 1184
TELEFOON 05100-36335
Merken met reputatie I
GAZELLE
HUSQVARNA
HONDA
Natuurlijk bij:
GRAFMONUMENTEN
SCHOORSTEENMANTELS
DE FRIESCHE STEENHOUWERS
SINDS 1930
TELEFOON 30180 28286
Situatie 1550 »ti ingelijst
Gravures van oude stadspoorten ingelijst
Elfstedenlogboek 1963 nog enkele ex. 7,90
De schaatsen scherp -
Elfstedentocht, standaardwerk 29,50
Koekhappen 8,75
Vredeman de Vriesstr. 1 (naast Emmakde 39
U weet wel:
tussen Voorstreek en Eew&l
Wortelhaven 85
