WANDELEN OM DE STAD HEEN
WAS VROEGER GROOT VERMAAK
'T KLEINE N
KRAHTSJE
Toen de singels nog mooier waren
3
•f eine ranióje leeót iedereen
Een wandeling die vroeger bij
veel Leeuwarders in de smaak
viel was die van "de stad om".
Wandelend langs de Grachtswal
en Willemskade voelde men zich
door de bebouwing nog in de
stad, maar gaande langs Noor
der- en Westersingel had men-
het gevoel buiten te zijn.
Weinig waren deze singels nog
met huizen bebouwd en hier en
daar lagen nog hele stukken
weiland.
Ook de overkant van de gracht
gaf iets te zien wat het oog
boeide, de onvolprezen Prinsen
tuin en de nog restende stukken
Bolwerk die aan het verre
verleden doen denken.
NUTSKE
Over de brede gracht, bij de
ingang van de Prinsentuin was
nog een stadspont waar men
zich voor een halve cent kon
laten overzetten. Een weekabon
nement kostte een dubbeltje.
Een eindje van het pontje, de
Noordersingel op - toen "Achter
de Gouden Bal" genoemd, stond
en staat nog het Abbema Gast
huis, voor oude dames.
Verder wandelend de singel op
had men al het Diaconessenhuis,
toen nog alleen, wat men nu
noemt, het hoofdgebouw, waarin
een twintigtal bedden. De ge-
neesheer-directeur was Dr. Mul
der, een vriendelijke, sympathie
ke man, die een plotselinge dood
vond in Amsterdam, betreurd
door vele stadsgenoten.
Aan de overkant van de gracht,
vóór het Diaconessenhuis had
men een mooi gezicht op de
Prinsentuin, toen nog met een
ijzeren hek, van de wandelweg
"Achter de tuin" afgesloten.
Dit ijzeren hek wekt bij mij een
herinnering op, een noodlottig
voorval dat zich daar heeft
afgespeeld. Vriend Jacob van
Messel had een fiets gekregen
die hij nog niet in zijn macht
had. Hij fietste de scheelte
Richter de tuin af, raakte het
stuur kwijt en vloog pardoes,
met zijn hoofd door de stangen
van het ijzeren hek en kon zich
uit zijn benarde toestand niet
bevrijden. Smid Kroes van het
Jacobijner Kerkhof moest er bij
te pas komen om de stangen wat
te verbuigen, zodat het hoofd er
weer door kon. Gelukkig kwam
hij er met een paar schrammen
af. maar hij had de schrik zo te
pakken, dat hij zich later nooit
meer op de fiets waagde.
HALVE STUVER
Even verder dan het ziekenhuis,
naast de zwemschool "De Inkt
pot", was een gelegenheid voor
het nemen van een douche. Een
steiger met een aantal kleedhok
jes was hier aan de wal aange
bracht. Voor slechts een halve
stuiver kon men zich hier ver
frissen. Veel gebruik werd hier
van niet gemaakt, zodat deze
badinrichting door de hoge ex
ploitatiekosten geen lang leven
was beschoren.
Naast de douche-inrichting stond
het zwembad dat De Inktpot
werd genoemd, vanwege het
zwarte water dat er in voor
kwam. Ook ratten vermaakten
zich hier wel naar hartelust.
De inktpot verdween toen het
zwembad de Groote Wielen
werd opgericht. De afstand
maakte geen bezwaar, daar de
fiets gemeengoed was geworden.
In dit stuk gracht bij de
badinrichting werden 's winters,
wanneer het ijs daar vertrouwd
was, wel schaatswedstrijden ge
houden, die veel bekijks trokken.
Achter de Prinsentuin en op de
Noordersingel stonden dan hon
derden mensen. Vooral een
vrouwen-wedstrijd werd gewaar
deerd. Deze toonden vinnige
strijdlust, gaven elkaar geen
duimbreed toe. De jury, een
aantal heren met hoge hoeden
op, moest soms streng optreden
wanneer de dames neiging toon
den elkaar in 't haar te vliegen.
Onder de jury-leden was ook een
bekend type, de heer Eduard
Lampe met z'n vermaarde hoed-
sje.
Rechts van de zwemschool was
de herberg en stalling De
Groene Weide. Op vrijdag kon
het hier erg druk zijn. Dan
kwamen de boeren uit de
Bildthoek hier in hun krompa-
nelensjezen aangereden, ont
spanden hier hun paarden en
lieten die tijdelijk vrij lopen in
het stuk bijgelegen weiland.
Zelf kochten ze een borreltje op
de goeie afloop van de markt.
Tegenover de Groene Weide,
over de gracht, stond en staat
nog, de Oldehove,' het symbool
van Leeuwarden. Beklimmers
van de toren wierpen wel centen
naar beneden die dan door
jongens uit de Boterhoek stoei
end werden opgepikt.
Op het stuk Bolwerk hier nabij,
waar nu het Pier Pandertempel
tje staat, moet een grote koren
molen hebben gestaan. Dit is
vóór mijn tijd geweest. Jammer
is dit sieraad van de stad
gesloopt, gelukkig is het mole
naarshuisje gespaard gebleven.
RAMP
In de gracht, aan de voet van de
Oldehove en dadelijk bij de
Groene Weide had eens de
finish van een Elfstedentocht
plaats, die een ramp had kunnen
veroorzaken. Toen de overwin
naar binnen kwam rijden, gaven
een groot aantal mensen zich op
't ijs, om hem te verwelkomen
en op de schouders te nemen.
Hoewel het ijs sterk was, begon
het door het gewicht van die
massa mensen te kraken en
begon het al te scheuren.
Gelukkig was de politie nog in
staat de mensen van het ijs te
verwijderen.
Ook de Westersingel liet mooie
stadsbeelden zien, die sieraden
van de stad waren. Daar had je
de beide grote korenmolens. De
ene was van molenaar Vosman,
die rechts stond van de wandel
weg, richting Verlaatsbrug. De
andere stond daar tegenover,
aan de overzijde van de gracht
op een stuk bolwerk, Wester
plantage geheten. Beide zijn
gesloopt.
Naast de molen van Vosman was
een mooi stukje natuurschoon,
waarvan later een park is
(vervolg op pag.4)
DOOR J.C. VAN DAM.
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er omheen.
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publici-
teitskantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie
en Advertentieafdeling:
Vredeman de Vriesstraat
1 (Naast Emmakade 39)
Leeuwarden.
Telefoon (05100) 20302
Postgiro 98 10 62
Bank: Rabobank
Geopend: van dinsdag
tot en met vrijdag, uit
sluitend 's morgens van
9 tot 12 uur.
's Middags en van za
terdagtot en met maan
dag gesloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland fl.19,50
per jaar; voor het buiten
land: fl. 35,00 per jaar.
Losse nummers: afge
haald fl. 1,00 per stuk.
Per giro besteld: fl. 1,80
voor 1 ex., fl. 3,20 voor 2
ex., fl. 4,70 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de
bepaling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de 1e februari dient
het abonnementsgeld
Voor het dan lopende jaar
te zijn betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van
lezers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet tele
fonisch of schriftelijk,
maar per giro-overschrij
ving als abonnee aanmel
den, worden verzocht op
het girostrookje te ver
melden: Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te
letten, dat hun giro-over-
schrijvingskaart het nieu
we adres vermeldt - het
oude adres moet worden
doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden
van de abonnee, voor wie
wordt betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor
het verhuizen worden
doorgegeven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn op
gezegd, worden automa
tisch verlengd.
De zwem- en badinrichting aan de Noordenlngel - "de Inktpot" zelden de Leenwarden van toen-
