GEMOEDELIJK TAALTSJE
'T KLEINE
KRAHTSJE
HERINNERINGEN HENDRIK BURGER
3
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
t 3i(eine 3Crantóje leeM iedereen
LEEUWARDERS SPREKEN
Met genoegen vervolgen wij hier
bij de herinneringen van Hendrik
Borger aan het Leeuwarden van
zijn jeugd.
Renkum. - In de zomer ging de
hele familie ergens in Gelderland
in pension. Ik herinner mij, dat
wij op een ochtend voor dag en
dauw met een grote tentwagen,
gevolgd door een kofferwagen,
naar Heerenveen zijn gereden,
om daar de eerste trein naar
Arnhem te pakken. Dit moet in
1868 zijn geweest; in Januari van
dat jaar was de spoorwegverbin
ding Heerenveen - Arnhem in
gebruik genomen, in September
die van Leeuwarden met Heeren
veen. In Arnhem stonden tot
mijn verwondering alweer de
tentwagen en de kofferwagen op
ons te wachten Wij reden toen
naar Renkum; ik zat op de bok
en verbaasde mij over de hoge
bergen, waar wij op- en afreden.
Vader had voor de duur der
zomervacantie de meisjeskost
school gehuurd en wij hadden in
een der klasselokalen elk een
eigen schoollessenaar voor de
berging van onze eigendommen.
SIMPLE VILLA
Daar waar de dorpstraat zich
ombuigt naar de Wageningse
berg stond aan de weg een
reusachtige kastanjeboom met
een bank en niet ver vandaar een
vriendelijk landhuisje, "Simple
Villa". Hier woonde mijn groot
moeder Haasloop Werner met
haar twee ongetrouwde dochters:
de tantes Line en Jeanne. Wij
kwamen er elke dag en als wij de
zomervacantie ergens anders
doorbrachten, werd toch altijd
ook grootmoeder in Renkum
bezocht. Zij was een vriendelijke
oude dame met een zwart-tulen
plooimuts en een wijde zwartzij
den rok, altijd in haar leunstoel,
met een handwerkje. Ook tante
Line ken ik alleen in zittende
houding. Met de handen aan de
wielen bewoog zij handig haar
rolstoel door de kamer. Zij was
verstijfd van de rheumatiek,
maar kon nog heel wat doen met
haar stijve vingers. Zij heeft mij
het maken van portefeuilles
geleerd: twee bladen karton,
beplakt met gekleurd papier err
De oude Tuinen met links de ingang van de steeg, die toegang tot de bewaarschool gaf.
voorzien van groene linten voor
de sluiting.
Tante Jeanne heeft de twee ande
ren lang overleefd. Tot haar dood
is "Simple Villa" een bedevaart
plaats voor de familie, ook weer
voor onze kinderen, gebleven.
Toen wij er in oude tijd eens te
ëten waren - verscheidene kinde
ren - kwam er tot slot een héél
klein puddinkje op tafel, zodat
wij elkaar met schuine ogen
aankeken. Eerst toen dit schouw
spel tante Jeanne voldoende had
vermaakt, verscheen de grote
familiepudding.
Renkum was in onze verbeelding
het aardse paradijs, met zalighe
den zonder eind: de brede rivier,
de bossen, Doorwerth, Kwaden-
oord, de Oorsprong, de papierfa
briek, de beekjes met twee echte
watervallen, de randwandeling
op de Wageningse berg en
"Nol in 't Bosch" met zijn onme
telijk speelterrein!
HET LEEUWARDS
Het Leeuwards. - Toen in 1867
mijn familie in Leeuwarden
kwam wongn, werden wij zessen,
broers, over verschillende scholen
verdeeld. Ik, de nog geen
driejarige, werd geplaatst op de
beroemde Nutsbewaarschool van
juffrouw Hutchinson ("Hutse-
muts") aan de Tuinen, waar nog
altijd een, thans gemeentelijke
bewaarschool is gevestigd. Men
kwam in de school door een
steeg. Er was een brede gang,
waar de mutsen en jasjes hingen.
Er was een pijpelavormige beste
kamer mek een rijtje zitplaatsen,
waar Kee, de "broekopbienster"
het bevel voerde.
Wat mij nooit is onderwezen,
maar wat ik bij Hutsemuts heb
geleerd was de Leeuwarder taal.
Deze kennis ontstond door
onbewust nabootsen. Het Hol
lands van de enkeling had geen
invloed op de taal der schoolbe
volking; omgekeerd daarentegen
ging haar taal in korte tijd op het
nieuwe kind over. Bij dit kind
trad de nieuw verworven taal niet
in de plaats van de huistaal; zij
plaatste zich naast deze als ge
lijkwaardige. Het kind was twee
talig geworden; tot de huisgeno
ten sprak het Hollands, tot de
vriendjes Leeuwards: huistaal en
vriendentaai.
Het Leeuwards is een gemoedelij
ke, vriendelijke taal. Ook door de
Nog een plaat van de Tuinen van toen: allemaal scheepjes langs de kade.
vele verkleinwoorden op tsje en
ke: 'n bitsje, tuuntsje, huuske,
kopke, wiefke, en de talrijke
tussenwerpsels: hee, och heden,
kiek, ei nou, kan 'k je sègge. De
gemoedelijkheid sluit uitbundig
heid uit. De Friezen zijn in hun
betuigingen van dank of hulde
doodsbang voor overdrijving.
Mijn vader, die zo velen van
dienst is geweest, heeft er aan
moeten wennen, dat, na een door
hem bewerkt ongedacht succes
van een oud-leerling, de vaders
geen hoger lof konden vinden
dan: 't skeelt so feul niet".
FRIESE UITDRUKKINGEN
Al is de woordenschat voor een
groot deel Nederlands, toch zit de
stadstaal vol met Friese uitdruk
kingen. Onze Leeuwardse juf
zegde, vol eerbied voor de lange
waslijsten: "Wat het so'n bleeker
'n gehassenskrap!" Toen er 's
ochtends aan het ontbijt eens
genoeg melk was, zei ze, tot haar
verontschuldiging: 'k wist niet,
dat 't suupkalf soa feul supe
sude". Het suupkalf was het
jongste zoontje, dat 's avonds de
melkkan had leeggedronken. De
kélderkamer noemde zij de
kelderskémer. Dit is een Leeu
wardse klemtoon. Een schoor
steenmantel heet skustienméntel.
De Leeuwarder zegt: Prinsetüün,
Eewél, Wuddemerdiék. Ik was
bevriend met een zoon van de
heer J. van Loon, die als gedepu
teerde de Friese waterstaat
(vervolg op pag. 9)
Gisteren had de heer S. Beitschat
alhier het geluk een drenkeling
in het leven te behouden. Naar
zijn kalkwerk gaande zag hij
twee handen in de vaart boven
water steken. Het gelukte hem
haar aan de wal te brengen, en
nu bleek (let eene jonge vrouw,
moeder van één kind te zijn, die
naar men vermoedt, door zwaar
moedigheid een eind aan haar
leven had zoeken maken.
(1871)
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er omheen.
Een uitgave van Fenno
Schoustra'a Publici-
teitskantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie
en Advertentieafdeling:
Vredeman de Vriesstraat
1 (Naast Emmakade 39)
Leeuwarden.
Telefoon (05100) 20302
Postgiro 98 10 62
Bank: Rabobank
Geopend; van dinsdag
tot en met vrijdag, uit
sluitend 's morgens van
9 tot 12 uur.
's Middags en van za
terdagtot en met maan
dag gesloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland fl. 19,50
per jaar; voor het buiten
land: fl. 35,00 per jaar.
Losse nummers: afge
haald fl. 1,00 per stuk.
Per giro besteld: fl. 1,80
voor 1 ex., fl. 3,20 voor 2
ex., fl. 4,70 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de
bepaling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de Ie februari dient
het abonnementsgeld
voor het dan lopende jaar
te zijn betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van
lezers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet tele
fonisch of schriftelijk,
maar per giro-overschrij
ving als abonnee aanmel
den, worden verzocht op
het girostrookje te ver
melden: Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te
letten, dat hun giro-over-
schrijvingskaart het nieu
we adres vermeldt - het
oude adres moet worden
doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden
van de abonnee, voor wie
wordt betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor
het verhuizen worden
doorgegeven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn op
gezegd, worden automa
tisch verlengd.
