VROEGER WAS ER TWEE
WEKEN KERMISPRET
1 u
'T KLEINE
KRANTSJE
fftr
Bernina specialist
Herinneringen Hendrik Burger
r™
BERNINA
3
J. Das Co bv
't 3£leine 3dr«nt«>je leeot iedereen
Met genoegen vervolgen wij hier
bij de herinneringen van Hendrik
Burger aan het Leeuwarden van
zijn jeugd.
Kermis.De Leeuwarder kermis
duurde oudtijds veertien dagen:
van de tweede tot de vierde
woensdag van juli. Hij werd
ingeluid door de klok van de
Nieuwe toren, 's morgens om
tien uur. Dan was opeens als
door toverslag de stad vol mu
ziek. Over al draaiden de draai
orgels en bliezen de blaaspoepen
en iedere Leeuwarder was in een
opgewekte stemming.
Het Zaailand (Wilhelminaplein),
de oude veemarkt en de Nieu-we-
stad waren per vierkante meter
verpacht. Tal van kermiswagens
kwamen de stad binnen en de
opbouw van tenten en kramen
was weldra in volle gang. Alle
straatmuziek was gekeurd. Het
kon gebeuren dat van een fami
liegroepje het orgel werd toege
laten, maar dat de viool en de
stem van de vrouw werden afge
keurd. Op het Zaailand vormde
de kermis een eigen stad. De
draaimolens stonden ter hoogte
van het weeshuis. Oorspronke
lijk werden zij door mannen in
beweging gebracht; later door
paardekracht. De iets afhangen
de rand van het zeil van de
molen had een aantal driehoeki
ge aflopers, op elke waarvan een
schilderijtje met een tweeregelig
versje, zoals: de heer en juffrouw
Strips zien naar de maaneclips".
De leeuwen (waarop wij bij voor
keur zaten) waren alle van één
familie. Zij leken sprekend op
elkaar en hielden de grijnzend
lachende kop naar buiten ge
draaid.
PAARDESPEL
Achter het paleis stond een
paardespei, meestal dat van Car
ré, die ook persoonlijk (Oscar)
bij de heren der haute volleé in
hoog aanzien stond. Hij deelde
ook in de gunst van koning
Willem III. Achter het paleis
stond ook een. soms ook twee
houten schouwburgtenten, die
door bekende gezelschappen
werden bespeeld/zoals het Ant
werps toneel van Victor Driesens
met Katharina Beersmans en
het Rotterdams toneel van Al-
brecht en Van Olefen.
NAAR SCHOUWBURG
Hoewel eigenlijk nog te klein
heb ik elf jaar oud, met broer
Adriaan naar de schouwburg
mogen gaan, naar het treurspel
Marie Antoinette. Ik had n.l. Jan
ten Brinks premie-uitgave van
het Nieuws van De Dag, "Slacht
offers en helden der Franse re-
voluitie" gelezen en kende er
stukken uit van buiten. Wij
zaten die avond op één van de
voorste houten banken en leef
den met het stuk hartstochtelijk
en soms hardop huilend mee. In
ons diepgevoeld leed kwam
maar één ogenblik van verade
ming, toen n.l. tegen de verrade-
lijke Philippe Egalité door de
twee gendarmes werd wegge
sleurd; welke scene wij door onze
tranen heen uit alle macht toe
juichten. Thuisgekomen was de
stemming weer ver beneden nul
en verklaarde ik nadrukkelijk:
Ik wil nooit meer naar die
smerige komedie toe".
Langs de brede zijde van de
Nieuwstad stond een lange rij
koopkramen, waarvoor de boe-
rendames veel belangstelling
toonden. Men kocht er o.a. plat
te koeken, waarop in sierlijk sui
kerschrift: "Uit achting en er
kentenis maar ook omdat het
kermis is".
De Deventer koek- en banket-
kraam stond al voor de veertig
ste keer op de Nieuwestad. Er
waren ook kramen met werkelijk
mooie dingen als fijne hand
schoenen en Chinees porselein.
4
Bij mooi weer heerste er in de
stad een allergenoeglijkste druk
te. Veel gewandel vooral moe
ders en kinderen met ballone-
tjes, ratels en fluitjes; de draai
molens zaten vol met kindervolk.
Men zag mooie boerenwagens,
ook hoge gelakte sjezen met
knappe jonge paardjes. Maar de
echte kermis kwam pas 'savonds
Het hhogetij was tussen zeven en
acht wanneer op het Zaailand
voor al de speeltenten reklame
werd gemaakt. Muziekliefheb
bers konden hier hun hart opha
len; want al de orkesten en
draaiorgels en alle artisten lieten
zich gelijktijdig (maar niet uni
sono) in volle kracht horen. En
allerwege stonden de verkopers
hun waren en dë spullebazen
hun wereldberoemde artisten
luide aan te prijzen. Het was
vaak oorverdovend. En zo vol
dat men slechts voetje voor voet
je vooruit kwam. Maar wat een
geluk, dat men op deze kermis
met bijna geen of helemaal zon
der geld toch zoveel kon zien en
zoveel plezier kon hebben.
MAN MET BICEPS
Bij de grotere tenten kwam op
het bordes de hele kunstenaars-
bent zich voorstellen: de muzi
kanten, de man met de biceps,
de komieken, die elkaar klinken
de klappen toedienden en een
paar maagden, glimlachend en
verleidelijk in hun gymnastiek-
pakjes. Dan kwam uit de mond
van een rijk gegalonneerde dig
nitaris de "laatste waarschu
wing" om kaartjes te kopen: de
lichten worden aangestoken en
de muzikanten gaan naar bin
nen!".
Op een stille hoek van het plein
stond een zanger, die begeleid
door een draaiorgel, op een een
tonige dreun een verhaal zong
van huwelijksontrouw, dood en
vergelding. Met een stok wees hij
de bij het verhaal horende af
beeldingen aan op een in acht
vakken verdeeld, uitgerold schil
derij. Een enkel koepiet is mij
FA. F. JAGERSMA
VOORSTREEK 37 - LEEUWARDEN
TELEFOON 05100-21S55
's Werelds beste naaimachines Bernina gaan een
levenlang door dik en dun.
L
bijgebleven, daar één regel ervan
mij boeide:
"Toen is hij naar bed getogen
en hij skriemde as een kien
Met de slaapmuts over de ogen.
Zodat niemand hem kon zien".
In dit koepiet is niet alleen de
slotregel verrassend, maar er is
ook een stadfriese regel in ver
zeild, die vanwege het rijm niet
door een Hollandse kan worden
vervangen.
In dezelfde bescheiden buurt
werkte een stelletje akrobaten,
die geen tent, maar alleen een
stuk tapijt tot hun beschikking
hadden. Zij werkten slechts,
wanneer er een voldoend bedrag
aan centen (ook wel eens dub
beltjes) op hun tapijtje was ge
worpen waartoe de omstanders
dringend werden aangespoord.
Hier ligt de oorsprong van de in
de mond van Brolsma's brugge-
lingen geliefde term: eerst mutte
d'r centen op het kleed komme
"Heb je niet gehoord
Van die dubbele moord,
van de dubbele moord der in het
Haagje
Daar hebben ze mevrouw van
Kouwen vermoord.
En ze pakten de meid bij het
kraagje"
Veel langer dan door dit lied is
deze moordgeschiedenis vereeu
wigd door het kermisspel "de
kop van Jut". Een op de grond
staand houtblok, waarop aan de
voorkant de grove afbeelding
van een mannengezicht, was van
boven plat en uit een gat in het
midden stak een dikke houten
stop uit. Als hierop werd gesla
gen, vloog van even boven de
grond een stukje ijzer langs de
schaalverdeling van een hoge
paal naar boven en bleef ergens
vast zitten. Vloog het ijzer tot
geheel boven in de paal, dan
hoorde men een knal als van een
slaghoedje. Voor een dubbeltje
mocht men met een grote hou
ten hamer, drie keer slaan. Werd
het toppunt bereikt dan kreeg
men op de borst een medaille
gespeld, waarvan er een aantal
waren uitgestald op een fluwelen
kussen naast de paal.
ONDERHOUDSWERK
A annemersbedrijf
Tel.05100-29151-22835
b.g.g. 60963-62102
voor Leeuwarden en de
wijde wereld er omheen.
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publici-
teitskantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie
en Advertentieafdeling:
Vredeman de Vriesstraat
1 (Naast Emmakade 39)
Leeuwarden.
Telefoon (05100) 20302
Postgiro 98 10 62
Bank: Rabobank
Geopend: van dinsdag
tot en met vrijdag, uit
sluitend 's morgens van
9 tot 12 uur.
's Middags en van za
terdagtot en met maan
dag gesloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland fl.21.00
per jaar; voor het buiten-
land:fl. 37.50 per jaar.
Losse nummers: afge
haald fl. 1.25 per stuk.
Per giro besteld: fl.2.00
voor 1 ex., fl.3.50 voor 2
ex., fl.5.00 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de
bepaling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de Ie februari dient
het abonnementsgeld
voor het dan lopende jaar
te zijn betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van
lezers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet tele
fonisch of schriftelijk,
maar per giro-overschrij
ving als abonnee aanmel
den, worden verzocht op
het girostrookje te ver
melden: Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te
letten, dat hun giro-over-
schrijvingskaart het nieu
we adres vermeldt - het
oude adres moet worden
doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden
van de abonnee, voor wie
wordt betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor
het verhuizen worden
doorgegeven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn op
gezegd, worden automa
tisch verlengd.
