DICKVANDERHEIJDE IR/FOTOGRAFIE
VROUW GERBENS:
RONDUIT EEN
GEWELDIG MENS
RADIO SOEPBOER
Uit de stads- en dorps
kroniek van Dr. Wumkes
1808
19
STER-DEALER
Weerd 5
LEEUWARDEN
industrie-techniek-bouwkunde-reklame-reportage-portret-antiekregistratie lid bfn/nfa iozef israëlsstraat 8-10 leeuwarden 05100-24984/80069
lid btrr/nfg
jozef israëlsstraat 8-10 leeuwarden 05100-24984/80069
"Wie heeft die geweldige Vrouw
Gerbens nog gekend, die van 1880
tot 1930 in de Amelandsstraat een
koffiehuis had'- aldus las ik in een
vorig nummer van 't Kleine
Krantsje.
Nu, ik heb haar heel goed gekend,
want ik ben drie jaar bij haar
geweest als dienstmeisje en ver
diende vijf en zeventig cent in de
week en ik was elf jaar toen ik bij
haar kwam. Het zijn mijn mooiste
kinderjaren geweest, ze was een
echte Moeder voor me en ze heeft
me veel-geleerd, 's Morgens deden
we het werk en 's middags tussen
het helpen van de klanten door
waren we aan het handwerken.
PAAR CENTEN
Voor een paar centen kregen de
mensen een goed kop koffie en een
grote krentebol, dik besmeerd met
margarine.
Vrouw Gerbens had een dochter
Aagje, die was vaak ziek en die was
getrouwd met Siebren Rozema. Ze
hadden twee kinderen, Rika en
Mina. Dan nog twee zoons, Douwe,
die woonde in Utrecht, hij was ge
loof ik majoor of zo iets bij de land
macht en Arie, dat was de jongste,
die was doofstom. Dan hadden ze
nog een kostganger, ook doofstom,
een boerezoon, die werkte in
Leeuwarden. Nu, ze waren lang niet
stom hoor, wel doof.
De eerste man van Vrouw Gerbens
heette Boersma en de tweede Ger
bens; die kwam een enkele keer
thuis; hij werkte in Duitsland als
Het vroegere koffiehuisje van
Vrouw Gerbens in de Amelands
straat.
melkknecht en lustte graag een bor
rel.
In Sint AnnaParochie woonde fami
lie van haar, die hadden een textiel-
winkeltje en heetten Smit. Daar
kocht Vrouw Gerbens katoen voor
hemden, want vroeger droegen we
lange hemden met korte mouwen,
of een lap voor een jurk, nu zeggen
ze japon, en wol om te breien, en
zovoort. Ook kocht ze voor mij,
want dat werd betaald van die vijf en
zeventig cent, die ze voor me op
spaarde. Toen ik mijn eerste zelf
verdiende jurk had, was ik er wat
trots op.
Ook gingen we wel naar Lieve
Vrouwenparochie; ook daar
woonde familie, we gingen dan met
de tram en dat was een feest voor
mij.
Vrijdags was het de drukste dag,
dan kwamen de karrijders met hun
waren, van alles en nog wat, van
buiten naar de Leeuwarder markt.
Nu komen ze met de auto, toen met
grote honden voor de kar. Op de
Amelandspijp stonden de aardap
pelboeren, met hun fijne kleiaar-
dappelen uitgestald. Wij kookten
dan vaak een schaal aardappelen
voor deze of gene, dan konden de
mensen zien hoe best ze waren en
vooral als de nieuwe aardappelen er
waren, die Hallumer geeltjes - wat
waren die fijn!
ALLES NETJES
Als de drukte bij ons wat was beko
men lieten we de grote kookkachel
langzaam uitgaan, dan werd die
schoongemaakt en gepoetst met
Zebra kachelglans. De grote koffie
kannen en ketels poetsten we met
rood krijt, de stoelen werden
schoongemaakt, de vloeren ge-
schrobt - wat was alles dan weer
netjes.
Dan kregen we een boterham met
een ei er bij en op de donderdag
dacht ik altijd al: morgen krijg ik
een ei!
In de Amelandsstraat waren een
paar danshuizen, Hempenius en
Pool. Daar dansten op za
terdagavond de schippers en soms
ook soldaten. Er was vaak heibel en
dan hoorden we roepen: "Ruzie bij
Pool!!!" De soldaten mochten er
later niet meer komen, zelfs
mochten ze niet meer door de Ame
landsstraat lopen.
Naast Vrouw Gerbens woonde
Troostwijk, die had een uitdragerij,
verderop Jodejel, die stond veel aan
de deur en ze haakte mooie witte
mutsen, dan een klein logement,
daar woonden de ouders van Slanke
Willem. Ik heb Willem nog gekend
als koloniaal - nu, als die verlof
had, dan was het drinken geblazen -
ik was altijd wat bangals ik er langs
moest.
Dan had je het Water en Vuurwin-
keltje, daar moest ik vaak voor een
cent vuur en water halen, toen ik
nog thuis was. Scheef tegenover
Vrouw Gerbens was de bakkerij van
Van der Veen. Dat was daar een
lawaai als ze het deeg gekneed had
den, dan gooiden ze het in plakken
de hoogte in, klets, klets.
Ook woonde er De Cock van Del
wijnen, ze zeiden altijd, dat die van
adel afkomstig was, in ieder geval
lustte die vroeger ook graag een bor
rel.
Dan op de hoek Van Krugten, een
kruidenierswinkeltje met een
kroegje, daar dronken de gasten hun
borreltje staande op. Van Krugten
zelf ging dagelijks naar de kazerne,
dan haalde hij het brood op, dat er
was overgebleven en verkocht het
weer voor een paar centen. Ik heb
het ook vaak moeten halen, maar je
moest er vlug bij zijn, want anders
was het op. We noemen het Com
miesbrood; als het vers was, was het
wel lekker.
GOEIE OUWE TIJD
Tja, die goeie ouwe tijd! Als ik zo
aan die jaren terugdenk, zie ik ze
nog allemaal voor mijn geest ver
schijnen: Zwaantje met het
snoepdiske, Pieter Sipel met een
klein groentewinkeltje, de Rijke
Breidsters, Akke met de kruk, altijd
in de weer achter haar groentekar en
nog zoveel anderen, ik zou er nog
veel over kunnen vertellen.
Een enkele keer kwam er in de Ame
landsstraat wel eens een joodje met
op de handkar een bascule en dan
begon hij te zingen: "Stap op en laat
je wegen, het kost maar ene cent, 't
is maar om te zien hoe zwaar of je
wel bent." Dan kwamen de
vrouwen uit de steegjes en een enke
ling liet zich wegen en dan werd er
wat gelachen.
Nou, dat mocht dan ook wel eens,
want wat hebben die vrouwen het
moeilijk gehad, vaak grote gezin
nen, strenge winters, mannen
zonder werk - ja, wat zijn de tijden
dan veranderd. Vroeger moesten
we, wanneer we uit school kwamen
mee erwten lezen, en we namen een
lepel mee naar school en om half
twaalf liepen we naar het Soephuis.
Gelukkig is alles zoveel beter ge
worden en wat was het mooi
geweest als Vrouw Gerbens dit ook
nog had mogen beleven. Zij was een
vooruitstrevende vrouw met een
hart van goud; haar familie kan trots
op haar zijn. Toen ik veertien jaar
werd zei ze tegen mij: "Je moet
meer verdienen, ik kan het je niet
geven, je kunt je best redden en we
zullen uitzien voor een dienst voor
dagen nacht". Welnu, dat was toen
heel gauw voor elkaar.
Vrouw Gerbens. een geweldig mens.
Den Helder
mevr. G. Moerman
12 juli
Aanbesteed het leidekken van den
nieuwe toren te Hantum.
16 juli
Verschenen bij J. Brouwer te Leeu
warden: De verponding uitgerekend
door H. J. Elzinga, onderwijzer en
gaarder der onbeschreven middelen
te Bozum.
19 juli
Synode te Harlingen geopend met
een redevoering doords. Alb. Reen
Mentes aldaar.
26 juli
Verkocht Hanenburg onder Tieljerk
10 augustus
De inspecteur in het 4e district van
den waterstaat besteedt aan het re-
pareeren van kerk en pastorie te
Hemelum van kapel en school te
Haskerdijken.
16 september
Overleden te Heeg Jr. D. H. van
Harinxma toe Heegh, collecteur en
ingenieur ten dienste dezer lande,
oude 90 jaar en 7 maanden.
28 september
Overleden te Leeuwarden Frede-
rik Theodoor Ernst graaf van Lim
burg Stirum. Verschenen een af
beelding der harddraverij te Leeu
warden gehouden 2 september 11
getekend door D. A. Langendijk.
1 oktober
Joh. Lodema, instituteur te Leeu
warden wenscht philantropijnsch
onderwijs te geven in lees-, schrijf-
en rekenkunst, Bijbelsche- en Va-
derl. geschiedenis enz. ook voor
desbegeerende in psalmzingen.
6 oktober
Het departement Friesland verdeeld
in 8 jachtdistricten, die ieder door
een jachtofficier worden beheerd.
8 oktober
Uitgegeven bij Wiarda te Leeuwar
den: Het ongegronde van sommige
vooroordelen tegen de Geref. kerk
aangewezen in gesprekken.
15 oktober
Verschenen bij J. W. Brouwer te
Leeuwarden: Rouwklagt van Leeu
wardens gemeente bij het afsterven
van haaren geliefden Leeraar B. van
Weemen doords. T. S. Beilanus te
Paesens.
22 oktober
R. Ruitenschildt op het Dokkumer
end te Leeuwarden begint aldaar
een kaarsenmakerij.