DE HISTORISCHE
TENTOONSTELLING
VAN 1877 BRACHT
MUSEUM ONDER DAK
BïïÈtnm
17
HISTORISCHE TENTOONSTELLING
F. T. HUISINGA,
Het moet wel een heel bijzondere gebeurtenis zijn geweest, de Historische Tentoonstelling van Friesland in de
zomer en herfst van 1877 in het Koninklijk Paleis in Leeuwarden. De manifestatie vond plaats naar aanleiding
van het vijftigjarig bestaan van het Fries Genootschap, dat zich hiermee geen groter succes had kunnen wen
sen: duizenden bezoekers kwamen er een kjjlqe nemen en zjj bezorgden het Genootschap een winst van meer
dan zeventienduizend gulden - een fors bedrag in die tjjd. Het werd in een fonds gestopt voor het verkrijgen
van een eigen museumgebouw en dat is er spoedig daarna gekomen ook: in 1879 werd het Van Eysingahuis
in de Koningsstraat aangekocht, in 1881 kon het Fries Museum er geopend worden.
Tentoonstellingen van een aard en
grootte als deze in het Koninklijk
Paleis, nu precies honderd jaar ge
leden dus, waren er in Friesland nog
niet eerder geweest.
Wel was er in dit gewest al een ze
kere museale traditie: rond dertig
jaar eerder had het Fries Genoot
schap zich een kast aangeschaft om
er z'n terpvondsten in te pronk te
zetten, maar publiek toegankelijk
was deze mini-expositie eigenlijk
nog niet - alleen de leden van het
Genootschap en "bijzondere be
zoekers" mochten er zo nu en dan
naar kijken.
ANTIQUARISCH KABINET
De eerste "publiekgerichte" pre
sentatie van gecollectioneerde oud
heden ontstond in 1854, toen het
Antiquarisch Kabinet van Fries
land, met hierin ook de collecties
van het Genootschap, als openbaar
toegankelijke verzameling ging
functioneren.
Het was ook dit materiaal uit het
Kabinet,dat de basis vormde voor
de grote Historische Tentoonstel
ling; daarbij kwamen de stukken,
die als bruikleen aan de expositie
werden afgestaan en dat waren er
nogal wat, want behalve Koning
Willem III zonden liefst vijftien
honderd brave burgers oudheidkun
dige voorwerpen naar Leeuwarden.
Daar werd zo, tot blijde verbijste
ring van de organisatoren, wel
"honderdmaal meer" bijeenge
bracht, dan men had verwacht en
alleen al op grond van al dit mate
riaal veroorloofden de intitiatief-
nemers zich de mening, dat de ex
positie in Leeuwarden best kon
wedijveren met de grote historische
tentoonstelling, die een jaar eerder
in Amsterdam was gehouden.
Erg systematisch moet de Friese
tentoonstelling overigens niet zijn
geweest en zelfs met de catalogus in
de hand konden veel bezoekers lang
bladeren en toch vergeefs zoeken
en konden ze ook veel vinden en
daarna vergeefs bladeren.
De expositie omvatte o.a. stenen en
grondmonsters uit de hele provin
cie, geologische, historische en to
pografische kaarten van heel Fries
land en verschillende delen ervan,
archeologische vondsten, een ka
mer, gewijd aan het eiland Ame
land, een zaal met knottedoeken en
knottekistjes, trouwkaarten en
brandewijnskoppen.
LETTERKUNDE
Ook werd er aandacht gevraagd
voor letterkunde, kerk- en armwe
zen en voor de specifiek Friese spor-
De vlag in top: het Fries Museum is gestart in het oude Van Eysingahuis
in de Koningstraat
We draaien de klok honderd jaar terug en nemen een kijkje in Zaal 11 van de Historische Tentoonstelling.
ten kaatsen, harddraven en hardzei
len.
Erg royaal naar voren kwam de af
deling Friese klederdrachten en bij
de afdeling schilderkunst werd
vooral werk uit de laatste eeuw ge
presenteerd.
Het klapstuk van de tentoonstelling
moet evenwel de Hindelooper ka
mer zijn geweest; zelf hadden de
Hindeloopers een groot aandeel in
het inrichten ervan - niet minder
dan vijf en twintig bewoners van het
oude stadje hadden de organisatoren
met inzendingen verrast.
Na een aanvankelijke terughou
dendheid stroomden de bezoekers
naar de tentoonstelling toe en toen -
ook financieel - het succes eenmaal
vaststond, werd getracht ook andere
groepen van de bevolking dan de
geijkte bovenlaag, naar de expositie
te trekken.
EEN KWARTJE
Zo werd op bepaalde dagen de en
treeprijs van een gulden tot een
kwartje verlaagd en tenslotte moch
ten weeskinderen "boven den ou
derdom van twaalf jaren, in daartoe
bestemde gestichten verpleegd" er
zelfs gratis naar toe.
Toen de tentoonstelling - op de 17e
oktober - gesloten werd, was er
voldoening en teleurstelling tege
lijk. Voldoening over het overwel
digende succes door zoveel mede
leven 'van de Friese bevolking, te
leurstelling, omdat het nu definitief
afgelopen was.
"Prachtiger museum van Friesche
Oudheden is er nog nooit bijeenge-
bragt" en "Friesland" - zo oor
deelde men - "heeft door deze His
torische Tentoonstelling heel Ne
derland een grote dienst en een
groot genoegen bewezen".
EEN BEGIN
"Zal deze tentoonstelling" zo
vroeg men zich af, "voor het Mu
seum van Oudheden in Leeuwarden
het begin worden van een merk
waardig tijdvak - zal zij het Mu
seum eene Europeesche vermaard
heid aanbrengen?"
Er ging, tot lang na de manifestatie,
een golf van publiciteit door het
land en zelfs buitenlandse bladen
schonken er aandacht aan.
En weer werd nu het stichten van
"een Friesch Museum" bepleit -
was de expositie door haar uitput
tende volledigheid eigenlijk al niet
een tijdelijk Fries Museum ge
weest?
Welnu, de "blijvende bewaarplaats
voor de kostbare overblijfsels van
Frieslands verleden" waaraan Joost
Hiddes Halbertsma al veel eerde
had gedacht, kon nu inderdaad bin
nen afzienbare tijd worden gereali
seerd.
NETTO WINST
De netto winst van deze Historische
Tentoonstelling van Friesland bleek
immers voldoende om er een eigen
gebouw voor aan te kopen en dat
werd, we hebben het al gezegd, het
Van Eysingahuis in de Konings-
straat, waar de Oudheidkundige
verzameling van het Genootschap
in 1881 als Fries Museum startte.
Dn ondorgeteokciideRestaurateur in Die Port van
Clcve. Groole Hoogstraat, Lelt. II No 08, Bericht: dat
hij PAOIITKR is geworden van bovengenoemd Buffet, in
een der zalen vau hot Tentoouslellings-gobouw, onmiddelijk bij
den ingang. Dit BulTct zal van alle mogelijke ververschingen
voorzien zijn, tegen zeer billijk tarief, hetwelk in do zaal en
bij den ingang verkrijgbaar is.
Teven» beveelt hij zijne Restauratie Die Port van
Clcve bij voonluring bij zijne stad- eo landgenoolen aan. Van
's morgens vroeg tot 's avonds laat bestaat er gelegenheid tol
het gebruiken van alle mogelijke vervcrscbingenbeloovende
in bovengenoemde zaken voor eene degelijke consumptie eo
vlogge bediening zorg te zullen dragen.
H. i. VAK DEN BROEK,
Reêlaurateur.
HIJ DEN ANTIQUARIES
IN DEN GOUDEN BRIL,
|4oEK ^5t. jIaCOBSTKAAT pVEPv DE aag
LEEUWARDEN
zijn vci-cllillcnde Oudheden te bekomen. Voort» Weer
glazen. Thermometer» Rei»- cn Toneelkijkers van de nicuw-
Mc v><rtVergroot- en Ife^lucnRoom-, Melk- cn Jenever-
wegci Oim[OA»en enz.
Slhpt Brülen en Pince-nez-glazen voor eiken
ouderdom Herstelt gebrokene.
.atvge-a ^eten
hoof^°^ etv. pt ;aVje et
gouAe» T^
