UEEüH
"STOMME STRONTBOEREN" |fa&=|
NOEMDE JAAP Z'N KLANTEN OP DE MARKT
WILSON
GLENNY
STER DEALER
"Jaap"de formidabele standwer
ker van voor de oorlog.
prachtkollektie wel meenemen naar
die stomme Friese boeren? En dan
wachtte er wer efkes en seach de
boeren streng oan, krekt as in
skoallemaster de bêrn, en sei dan
wer: ,,Ja, ik heb ze meegenomen,
want mijn vrouw Sara, mijn lieve
Saartje, zei: ,,Ze zijn echt niet zo
stom als ze eruit zien!'En laken de
boeren dat it davere!
,,Nou dan", Jaep wer, „wie wil
zichzelf de grote eer aandoen en
zo'n prachtexemplaar van een pijp
kopen? Ik sta alleen vandaag hier
met deze pijpen, morgen verkoop ik
ze in Amsterdam, dan vliegen ze
gewoon uit mijn vingers weg, dit is
in de historie van Friesland het
grootste evenement dat er ooit heeft
plaats gehad, aan wie kan ik de
eerste pijp plechtig overhandigen?"
Mar gjin ien fan 'e boeren stiek ek
marin fingerüt, hjahienen Jaep wol
faker heard. Dan waer Jaep sa-
neamd luik en raesde er: „Voor
mijn part zakke jullie tien meter in
de koeiestront en ik mag het lije, dat
jullie domme boerekoppen er nooit
weer bovenuit kome!" En dan sloe
gen de boeren har fan kleare, barre
wille op 'e knibbels.
STOMME STRONTBOEREN
„Luister es", zei Jaep dan wer,
„zaterdagavond om elf uur zit ik
met Saar gezellig in ons huisie, vijf
hoog en daar horen we iemand de
trap opstrompelen, ik zeg tegen
Saar: Wie zou daar nog zo laat we
zen? En dan gaat de deur open en
daar stapt prins Hendrik (de man fan
üs aide keninginne Wilhelmina)
onze kamer in en zegt: Jaap, heb je
nog zo'n mooie pijp voor me? De
mijne is kapot en ik wil alleen een
pijp van jou hebben! Willemien zei:
Moet dat nog zo laat? Ik zei: jaa,
.want zonder 'n pijp van Jaap kan ik
niet leven! Horen jullie, stomme
strontboeren, dat? Prins Hendrik in
eigen persoon, helemaal van het
Loo, expres naar mij toegekomen
voor één van deze mooie pijpen! En
ik. Jaap, ben zo gek om met deze
pijpen naarjullie, helemaal in Fries
land, te komen. Voor deze keer,
omdat jullie te stom zijn om het te
vervolg op pag. 7
Kostuums van
hoogwaardige kwabteit
MOOE VOOR MANNEN
LtELlWARDEN-ASSeN
Onze berichtgeving van de laatste weken in 't Kleine Krantsje over Leon van Gelder, de eens op de
Leeuwarder vrijdagmarkt zo bekende marktkoopman heeft verschillende reacties uitgelokt van lezers, die
deze Jaap, alias Jaap de Goeie Jonge, nog hebben gekendUit deze verhalen bleek nog eens duidelijk, hoe
populair deze figuur in het vooroorlogse Leeuwarden is geweest. Graag willen wij dan ook nu weer enige
aandacht wijden aan de herinnering aan Leon van Gelder, of Jaap-bij-de-paal, zoals hij door sommige
stadgenoten ook wel werd genoemd.
Oud stadgenoot Ds. J. de Bruin te
Assen wist zich, als zoon van een
onderwijzer, nog goed te
herinneren, dat Jaap z'n publiek vir
tuoos kon voorrekenen, dat onder
wijzers eigenlijk geen dag werkten
in een jaar. Hij begon met het jaar te
ontdoen van alle zon- en vakan
tiedagen en goochelde in z'n
verdere betoog dusdanig met alle
vrije uren, dat de toehoorder de in
druk kreeg, dat er inderdaad geen
dag overbleef, waarop door onder
wijzers werd gewerkt.
De heer De Bruin dacht, dat Jaap
Cohen heette, maar daarmee heeft
hij zich dus vergist, wat niet weg
neemt, dat de naam Cohen in
derdaad voorkwam op de lijst van
vooroorlogse standhouders op de
vrijdagmarkt. Wie herinnert zich
niet onze „eigen" Abraham Cohen
(1883-1942), die jaren lang met z'n
handeltje ongeregeld op de markt
heeft gestaan?
De heer O. de Roos te Leeuwarden
attendeerde ons op een artikel over
Jaap, dat hij in mei van dit jaar had
geschreven in De Hoorn, het per
soneelsblad van Philips Telecom
municatie in Leeuwarden.
Wij willen dit, in het Fries gestelde,
verhaal graag voor de lezers van 't
Kleine Krantsje overschrijven.
FREED: IT SAEILAN
Freeds stiet it hiele Saeilan fol
tinten, offisieel „kramen". Dat is
fan fier foar 'e oarloch en dat sil sa
ek noch wol jierren en jierren sa
bliuwe. It is der altiten drok en tige
gesellich, der is fan alles te keap:
Grienten, fisk blommen, boeken,
alderwetske spullen (de rom
melmarkt), pantsjes en pannen,
boere-ark, klean, klompen, tassen
en beurzen, moaije dingen foar op
'e skoastienmantel, kralen en me
dal jons, klokken en wekkers,
skümplestik, alle soarten tsiis en
woarst, snobbersguod, ja neam mar
op!
En jo kinne op jou deade gemak der
by lans rinne, jo hawwe der in goed
sicht op, hwant alles stiet ütstald op
lange tafels of laeit op 'e groun.
is al in sport op himsels, dat moatte
jo leare, hear!
En by hwat foar soarte artikels dat
wol kin en net kin. De griente stiet
op fêststelde prizen, dy't op kar-
tontsjes skreaun binne, mar by de
Nog een bekende figuur van de vooroorlogse vrijdagmarkt
As it jo gaedlik taliket kinne jo it
gerêst yn 'e hannen nimme en goed
besjen en as it jo tsjinfalt of de priis
jo te heech is, ek wer delsette. Of jo
sizze tsjin 'e keapman dat jo der
minder foar jaen wolle, bygelyks
gjin tientsje mar fiif goune. De
keapman seit dan: „Daar kan ik het
niet voor doen, we dele het verschil
door de helft, voor zeven-en-een-
halve gulden dan!"
Dit is saneamde „afdingen" en dat
fisk kinne jo wol hwat „matse".
Mar op 'e rommelmarkt moatte jo
perfoarst aftingje, de keapman
freget altiten in te hege priis en hy
forwachtet ek net oars dan dat jo dêr
noch in stik ünder geane, mar hy
moat der dochs hwat op ferstinje, it
is nou ienkear syn bestean en jo
wolle der leafst sa min mooglik foar
jaen, dat is jou foardiel!
En dan wurdt it in „loven en
bieden" en it is de kunst fan 'e
keapmanomitjo oan te praten. En it
is in aerdichheit om dêmei ris te
hearen. Foaral de Joaden, dy't foar
'e oarloch geregeld mei ferskate tin
ten op it Saeilan stienen, koenen dat
fantastiesDy praetten jo gewoan de
sinten üt 'e büse, meastal betellen jo
grif te folie, hja wienen folie en folie
gewiekster as jo, mar jo betellen
dochs mei great plezier, hwant sa as
in Joad syn keapwaer oan 'e man
brocht wier gewoan in lust!
It stie der altiten swart fan 'e mins-
ken. Hja wienen echte künstenaers
yn it swetsen, it moppentappen en
ek in it skelden, elkenien stie lüdop
te laeitsjen, sa moai koenen hja it
sizze! De alderbetoefste Joad stie
rjocht tsjinoer kafee Buis, krekt op
'e hoeke, hy kaem üt Amsterdam
wei en hiette fan Jaep, elkenien koe
Jaep! As jo net by Jaep sjoen
hienen, dan hienen jo feitelik it
moaiste fan 'e hiele merk mist.
LYTS MANTSJE
It gie hast mearom Jaep as om hwat
er ferkocht. Jaep dan ferkocht
pipen, mei lange stiel, mei koarte
stiel, mei greate kop of lytse kop,
meersküm of barnstien,
trochrokers, „aartsvaders" sa as de
Jacobskop of mei in hynderkop en
ek noch de bekinde „lange
Goudse". Jaep wier in lyts (sa as
hast alle Joaden), breedskouderich
mantsje fan yn 'e fiiftich, hy hie
hwat in heas lüd, mar jonge, jonge,
as der begoun te praten dan kaem
der hwat üt! Hy begoun dan fan:
„Leeuwarden heeft de zeldzame eer
om de prachtigste,, nog nooit ge
toonde kunstvoorwerpen met eigen
ogen te mogen aanschouwen!" Dan
wachtte er efkes en sei dan: „Ja,
jullie ook met jullie boerenogenDit
is heel wat anders dan die stomme
koeien waarmee jullie heel je leven
omgaan en dit is beslist geen koei
estront!" En dan laken alle boeren,
dy't foar'e tint stienen. Dan begoun
er de pipen oan te priizgjen: „Ik
schaam me dood, het is eigenlijk
onverantwoord tegenover mijn
vrouw en mijn twaalf bloeden van
kindertjes, dat ik ze jullie voor zo'n
belachelijke lage prijs aanbied,
(mar de boeren founen it noch fier-
sten te folie) ik zei vanmorgen nog
tegen mijn vrouw: Zal ik deze
Op deze foto van de Leeuwarder vrijdagmarkt van 1930 zien we duidelijk hoeveel volk een goede standwerker om zich heen kon krijgen.
