GESCHIEDKUNDIGE BESCHRIJVING
VAN LEEUWARDEN
DOOR WOPKE EEKHOFF
'4
FRIEZEN DIE OUD WERDEN
HIJ HAD ZIJNE VROUW
AAN DE KETTING
LUCHTGEVECHT ste kwam het gesprek op de vliegerij
Honderd en acht jaar oud zijnde
is hij in het water gevallen en verdronken
9
GEESTELIJKE GEARRESTEERD
V
Met enige vertraging binnengekomen bericht van onze speciale verslaggever
te Petersburg.
Overzigt van de omstandighe
den en gebeurtenissen welke de
opkomst van de Friesche steden,
en bijzonder van Leeuwarden,
voorafgingen, veroorzaakten en
vergezelden.
Bij ieder beschaafd mensch gaat de
liefde tot zijnen geboortegrond en
tot de plaats zijner opvoeding en
inwoning, aan welke hij door zoo
vele banden en betrekkingen ge
hecht is, gepaard met eene levendi
ge belangstelling in al wat haren te-
genwoordigen toestan en welvaart
betreft, en met eene warme zucht,
om zoveel mogelijk tot haai" welzijn
bij te dragen. Maar niet minder le
vendig is zijne belangstelling in al
les, wat hem haren vroegeren toe
stand, hare wording, opkomst en
uitbreiding kan verklaren. Er schuilt
in ons hart te dezen aanzien een trek
naar wetenschap en vermeerdering
van onze denkbeelden, waarvan de
bevrediging ons de aangenaamste
gewaarwordingen verschaft. Het is
dus meer dan enkel nieuwsgierig
heid, wanneer wij gaarne het ant
woord vernemen op de vragen:
wanneer en op welke wijze is deze
plaats ontstaan? door welke midde
len is zij in omvang en welvaart
toegenomen? en onder welke om
standigheden zijn de aanzienlijk
Gebouwen, Kerken, Weldadige
Gestichten en Inrigtingen, die haar
tot nu en sieraad versterken, ont
staan, uitgebreid en verbeterd? De
geschiedenis geeft het ontwoord op
deze vragen, en verklaart ons de
oorzaken, aanleidingen en midde
len, waardoor dat alles is tot stand
gebragt, wat wij voor oogen zien,
en waarvan wij de dienst en de
vruchten genieten; - ja zij boeit
onze aandacht te meer, naarmate de
maatschappelijke voorregten en ge
noegens, welke onze woonplaats
ons aanbiedt, in vergelijking met
andere steden, grooter zijn.
Zeker mogen wij derhalve op de
belangstelling rekenen van allen,
(die de Stad Leeuwarden bewonen of
mededeelen van den oorsprong, den
aanwas, de vergrooting en de ver-
fraaijing van deze Stad en van hare
openbare Gebouwen, Gestichten en
WOPKE EEKHOFF
Instellingen, van uit de grijze oud
heid tot op den tegenwoordigen tijd
De Stad Leeuwarden toch - thans,
als de Hoofdstad van Friesland, na
genoeg in het midden gelegen der
noordelijke helft van dit gewest,
waar verschillende wegen en kana
len in één punt zamenloopen - ver
dient in verscheidene opzigten die
belangstelling: zoowel uithoofde
van den rang, welken zij wegens
haar aanzien, gunstig voorkomen en
bevolking van ruim 23.000 inwo
ners thans onder de vaderlandsche
steden bekleedt, - als wegens hare
oudheid, hare gedenkwaardigheid
en den gewigtigen invloed, welken
zij gedurende vele eeuwen uitoe
fende op het lot dezer provincie, van
wier groote gebeurtenissen zij dik
wijls de oorzaak en het tooneel
was. Zoo dus de geschiedenis der
Friezen, die, onder al de wisselin
gen der volken van Europa, bijna
tweeduizend jaren hunnen naam en
hunne woonplaats bleven behou
den, hoogst werkwaardig is, dan
deelt ook hunne tegenwoordige
Hoofdstad in dezen roem, dewijl
hare geschiedenis gedurende vele
eeuwen, voor een groot deel de
hoofdtrekken der geschiedenis van
dit gewest bevat.
Bovendien mat het thans vooral van
hoog belang geacht worden, de ge
schiedenis van haren stoffelijken
vorm en toestand in verschillende
tijdperken te behandelen, dewijl de
sporen van haren oorsprong en
alouden staat met elk jaar meer ver
loren gaan, ten gevolge van de aan
zienlijke veranderingen, welke hier
plaats hebben. Weinige steden des
vaderlands hebben toch in de laatste
vijf-en-twintig jaren, door aan
bouw, verbetering, en verfraaijing,
zóó groote veranderingen onder
gaan als Leeuwarden, welks inwo
ners sedert veertig jaren met nage
noeg 7000 zielen zijn vermeerderd,
welks gebouwen in dat tijdvak met
ongeveer 600 nommers zijn toege
nomen, en welks uitwendig voor
komen, door verschillende nieuwe
stedelijke Gebouwen en Inrigtin
gen, door eene bijna algemeene
vernieuwing van de voorgevels der
huizen, door eene geheel ver
nieuwde bestrating, door schoone
beplantingen, ter vervanging van de
vroegere poorten en wallen, en door
zoo veel meer, zoo gunstig veran
derd, verbeterd en verfraaid is ge
worden.
Dit even aangenaam als belang
rijk verschijnsel van onzen leeftijd,
waardoor de voorregten en genoe
gens der ingezetenenin zoo vele op
zigten zijn vermeerderd, draagt niet
weinig bij, om onze belangstelling
te verhoogen in deze Stad en in de
Geschiedkundige beschrijving van
haren voormaligen en tegenwoordi
gen toestand. Wij gaan hiertoe over,
doch achten het, tot beter begrip van
het geheel, noodzakelijk, omeenige
beschouwingen vooraf te doen
gaan.
(Wordt vervolgd)
vocht toen in die buurt.
Doorpratend, preciseerden zij, dat
ze 12 Maart tegen zes uur in den
ochtend een luchtgevecht leverden.
Molinier herinnerde zich toen zijn
vijfde toestel tot vallen te hebben
gebracht. Erway verbleekte en zei,
oog in oog met den ander: ,,U was
aan boord van een Nieuport, sneller
De speciale verslaggever van 't
Kleine Krantsje in Petersburg.
Te Petersburg is een Russisch gees
telijke gearresteerd wegens verre
gaande mishandeling van zijn
vrouw. Het was velen reeds opge
vallen, dat de vrouw van de pope
nooit voor den dag kwam. Een aan-
dan mijn oude Fokker."
Erway kwam er met een schot in de
borst, een schedelbreuk en tien
maanden in het ziekenhuis af. En,
voegde hij er bij:
Molinier was zoo sportief op te
houden met schieten, toen hij be
merkte, dat ik het stuur over mijn
vliegtuig verloren had. (1937)
Petersburg, 20 oktober 1907
klacht van één harer bloedverwan
ten had eindelijk een onderzoek
tengevolge en na veel tegenstribbe
len van den pope vond men zijn
vrouw in een klein, donker ka
mertje, stinkend van vuil, waar de
vrouw, vermagerd en in ellendigen
toestand, schuw, alleen in een vuil
hemd gekleed, aan een ketting lag,
zoodat ze maar twee pas kon loop-
en. Onder de boeren in Rusland
handelt men soms op die manier met
krankzinnigen, omdat er geen ge
stichten zijn. De pope trachtte zich
ook te verontschuldigen met de be
wering, dat de vrouw krankzinnig
was, ofschoon hij dan toch te Pe
tersburg wel betere verpleging voor
haar had kunnen vinden! Een voor-
loopig onderzoek bracht echter aan
het licht, dat de vrouw, ofschoon
verwilderd, verstandelijk ook nu
nog normaal is. De pope had dezen
zomer van de heilige synode nog
wel een toelage voor de verpleging
zijner "krankzinnige" vrouw ge
kregen. Hij had daarvoor zelf een
zomerreis naar de Krim gemaakt en
zijn vrouw ondertusschen voor een
roebel per week laten "voederen"
door den huurman
gedurende den oorlog, toen de eer
ste voor Hongarije, de tweede voor
zijn land herhaaldelijk de lucht in
ging. Erway legde uit:
„Voor mij eindigde de oorlog, toen
ik in Noord-Italië door een
Franschman geveld werd."
Vreemd, antwoordde Molinier, ik
Paris Midi vertelt, dat dezer dagen
bij een koffiemaal in een Londensch
eethuis de Hongaarse metteur en
scène Esway, de Fransche leider in
het filmbedrijf en piloot Molinier en
Jim Mollison samen tafelden. Mede
door de aanwezigheid van den laat-
Johannes Rimmone was geboortig
te Sneek. Hij had een doorgaans on
berispelijk leven geleid, en stierf
honderdvijftien jaren geleefd heb
bende in den jare 1766.
Fokke Johannes van Oudehoom in
Friesland sedert ruim zestig jaren
weduw geweest zijnde overleed in
1773 in den ouderdom van honderd-
dertien jaren.
Jokje of Fokje Johannis, geboren
den 11 november 1660, overleed
den 26 November 1773 te Olde-
boom, honderdendertien jaren en
vijftien dagen.
Antje Jans, eene Weduwe, stierf
den 11 Maart 1762 binnen Leeu
warden, oud ruim honderd en zeven
jaren, zij was aldaar gedoopt den 22
December 1654 en lidmaat der Her
vormde Kerk geworden den 27 Mei
1681Zij heeft in leven mogen zien
kinderen en kindskinderen, en van
deze laatsten niet alleen kinderen,
maar zelfs kindskinderen. Tot het
einde bleef zij bij kennis.
Jan Rimmens stierf den 10 Novem
ber 1766 te Wijckel, oud zijnde
honderd en vijftien jaren. Hij is
viermaal getrouwd geweest en was
zoo sterk van ligchaam dat hij 3 of 4
jaren voor zijn overlijden, met an
dere arbeiders om een daghuur
stond te slatten, en eenige weken
voor den dood, een zak aardappelen
van het dorp Balk naar zijn huis
droeg. In het laatst zijns levens
verminderde het gehoor en hij werd
staf, doch het gezicht bleef hem
goed bij.
Comelis de Wit geboren te Gent had
22 veldtogten gedaan als soldaat in
dienst van Spanje en den staat, en
naderhand bij de 70 jaren als knecht
geweest op het Schoemakersperk
alhier, hebbende hij tot het laatst
zijns levens zijn volkomen ver
stand, gehoor, gezigt en gebit -
Honderd en acht jaar oud zijnde, is
hij den 23 September 1758 te Leeu
warden in het water gevallen en
verdronken.
Grietje Post, geboren den 8 Maart
1659 stierf den 15 Mei 1672 te
Leeuwarden, in den ouderdom der
halve van honderd en twee jaren,
twee maanden en eenige dagen. Zij
heeft tot het laatste toe haar verstand
en gezigt behouden, zoodat zij een
half jaar voor haren dood nog een
linnen draad door het oog eener
naald konde steken, is altijd eene
zindelijke huishoudster geweest,
hebbende zij zoo op haren hon
derdsten verjaardag eenig tinnen
huisraad geschuurd.