DE FRIESCHE DWERGEN UIT BERGUM
NAUWELIJKS GROTER DAN HUN HOND
(§0 groeten van de Friesche Dwergen
JAARTEN EN ÏEKE DE yRIES
van Bergum.
Ai (kQoc'tp,Quih&M
i
i
i
Taai taai, een zeer oude Sint Nicolaas tractatie is ook voor de
"Suikerbol Bakker", dit jaar weer een uitdaging; met gember
of met anijs in rokken, stukken of poppen.
j
1
ng
i
iECHTE I
IBAKKEBI
J U 1
Garantie voor kwaliteit
OP KERMISSEN
En omdat vaak van het een het ander
komt, besloot Rommert de Vries op
een goeie dag met z'n beide klein
tjes de kermissen af te gaan - zeer
tegen de zin van de normaal op
groeiende Elisabeth, die er maar
niet aan kon wennen, dat haar ge
handicapte broer en zus zo door hun
vader werden geëxploiteerd.
Ook het public relationswerk van
papa stuitte Elisabeth tegen de
borst. Om zijn kinderen nog meer
bekendheid te geven liet hij ze
prentbriefkaarten uitventen, aan
doenlijke plaatjes met Hinke en
Marten en de hond en de tekst: "De
groeten van de Friesche dwergen uit
Bergum" er op gedrukt.
Die hond was bijna net zo groot als
de kinderen zelf en sterk genoeg om
Marten op z'n rug te dragen - schrij
lings zat die knaap er vaak op als een
amazone op een paard.
Intussen kan de herinnering aan de
beide Friese dwergen alleen nog
voortleven bij de alleroudsten onder
ons - in 1912 immers kwam er al
een dramatisch einde aan hun optre
den, toen Marten, nog geen twee en
twintig jaar oud, overleed.
kon ze maar niet begrijpen, hoe het
kwam, dat haar tantezeggertje
Jeltje, tientallen jaren jonger dan
zij, met kop en schouders boven
haar uitstak en bij ieder nieuw be
zoek al weer een stukje groter bleek.
Bijna twintig jaar heeft Hinke haar
Wat moet het voor de ouders toch een vreemde gewaarwording zijn geweest, toen ze merkten, dat hun
dochtertje in groei achterbleef: dat meisje kon eten, wat het wou, groter werd het niet of nauwelijksEn
dan te bedenken, dat haar zusje, anderhalf jaar eerder geboren, gewoon groeide als kool. Het eerste
meisje ontwikkelde zich volkomen normaal, het tweede bleef een dwerg.
De ouderlijke verbazing verkeerde drie jaar later in ontsteltenis, toen er een zoontje werd geboren, dat
notabene ook slechts aarzelend toenam in gewicht - ook hij bleef letterlijk ver beneden de maat.
Zusje Hinke kwam toen in het arm
huis in Noordbergum terecht. In
tegenstelling tot Marten, die goed
bij de pinken was, was Hinke ook
nog geestelijk gehandicapt. Ging zij
zo nu en dan uit logeren bij haar - nu
getrouwde - zuster Elisabeth, dan
broer overleefd: zij overleed in
1931, toen ze twee en veertig was.
En vader Rommert? Wel, die kwam
op oudere leeftijd in Wommels te
recht, waar de mensen zich deze
stroeve figuur nog wel zullen herin
neren als een zwaar gekromd man-
tsje, leunend op een stokje, de blik
permanent op de grond gericht.
In 1947 kwam voor hem het levens
eind - hij was toen een en negentig.
Ook Elisabeth, de zuster, die door
de handicap van haar broer en zus
zoveel verdriet heeft gehad, be
reikte een hoge leeftijd: zij was acht
en tachtigtoen ze in 1976 overleed
Zekere fotohandelaar in deze goede
stad, laten we hem voor het gemak
maar even De Heer noemen, ver
kocht onlangs een fotocamera aan
een goede klant, die we hier ge
makshalve zullen aanduiden als
Goedegebuur, hoewel hij anders
heet. Het was een knap toestel van
een gerenommeerd merk; rond
vierhonderd gulden was de prijs van
het apparaat. De heer De Heer
kende de heer Goedegebuur als een
in het geheel niet lastige klant, maar
met deze aankoop trof hij het niet:
elk ogenblik bleek er met z'n
nieuwe toestel weer wat anders aan
de hand te zijn. De ene keer bleef
het filmrolletje klem zitten, de an
dere keer deed de sluiter het niet,
een volgende keer bleek het toestel
met geen paardekraeht te openen.
Kortom, elk moment stond de heer
Goedegebuur wat wrevelig op de
stoep bij onze fotograaf, die welis
waar begrip voor de situatie had,
maar het chronische geklaag toch
danig begon te vervelen. Tenslotte
kwam de druppel, waardoor de
emmer overliep: voor de zoveelste
maal kwam daar de heer Goedege
buur met het eeuwig defecte toestel
de winkel binnen. De heer De Heer
nam nu het apparaat zwijgend in
ontvangst, liep er mee de voordeur
uit, lette nog even op mogelijk
voorbijgaand verkeer en smeet het
ding toen met een fraaie boog in de
gracht voor z'n zaak. Daarna keerde
hij, nog steeds zonder ook maar één
woord te zeggen, achter de toon
bank terug, opende de kassa en telde
volstrekt emotieloos vier bankjes
van honderd gulden voor de heer
Goedegebuur uit. En die streek -
eveneens zondereen enkel woord! -
het geld op en verliet vervolgens
zwijgend het pand. Zelfs naar de
steeds groter wordende kring in de
gracht keek hij niet meer om...
Zo hadden Rommert de Vries en
zijn vrouw Jeltje Bakker uit Bergu-
merheide bij hun drie kinderen twee
dwergjes - een vreemde zaak, want
noch in de familie van de De Vrie
zen, noch in die van de Bakkers,
hadden ze ooit van dergelijke lilli
putters gehoord.
Nog maar negen, zeven en vijfjaar
waren Elisabeth, Hinke en Marten
de Vries, toen in 1896 moeder Jeltje
overleed. Vader Rommert stond nu
alleen voorde zware taak z'n kinde
ren op te voeden. Daarbij was het
geen vetpot: Rommert de Vries was
een klein koopmantsje, dat met ge
ringe handelswaar langs de deuren
ging-
FRIESCHE DWERGEN
Nog een paar jaar bleef hij alleen op
pad - toen besloot hij van de nood
een deugd te maken. Hij annon
ceerde zijn beide jongste kinderen
als "de Friesche dwergen uit Ber
gum", fabriceerde een luifeltje
boven zijn hondekar en nam Hinke
en Marten voortaan mee, wanneer
hij de boer opging.
En zo duurde het maar even of de
gehandicapte kleintjes kregen in een
wijde kring rond Bergum een grote
populariteit: dag in dag uit trokken
ze met hun vader en de hondekar
van dorp naar dorp om hun negotie
uit te venten.
Kreeg vader Rommert een zekere
reputatie als een stugge en moeilijke
man. de beide kleintjes waren altijd
erg vriendelijk en beleefd en stalen
gemakkelijk het hart van het
nieuwsgierig toekijkende publiek.
Er lag dan ook geen grens tussen
handel en liefdadigheid: hadden de
mensen niets nodig, dan stopten ze
Hinke of Marten toch graag een paar
centen in de hand.
BIJ DE TIJD IN HET OUDE AMBACHT
l
f Kti be £boete
U
