JAAP DE GOEIE JONGE WAS
EEN FRIES VAN GEBOORTE
EEN HARLINGEROUWE SEUN
7
Onlangs hebben we in 't Kleine Krantsje enkele malen uin'oerig bericht over de eens in Leeuwarden zo
vermaarde standwerker Lion van Gelder, alias Jaap de Goeie Jonge, ook wel Japie-bij-de-paal genoemd.
Maar wat we toen niet wisten, weten we nu: Jaap de Goeie Jonge was geen geboren en getogen
Amsterdammer, zoals we hadden gedacht - hij zag het levenslicht hier in Friesland, in Harlingen, waar
hij maart 1869 aangegeven werd bij de Burgerlijke Stand. In 1879, op tienjarige leeftijd dus, verhuisde
Lion met z'n ouders naar Amsterdam en daar heeft hij verder z'n hele leven gewoond. De band met
Friesland bleef echter altijd bestaan: nóg liever dan op het Amsterdamse Amstelveld stond Jaap de Goeie
Jonge in Leeuwarden op de vrijdagmarkt om hier z'n potentiële klanten uit te kafferen en om ze te
verkopen, wat hij wou!
De kleine Lion van Gelder woonde
dus tot z'n tiende jaar in Harlingen
waar zijn vader slager was. De oude
Van Gelder, Mozes, was in 1822
geboren in Blokzijl. Lion's moeder.
Rachel Trompetter, was in 1829 ge
boren in Hoorn.
In Harlingen werd het gezin Van
Gelder tussen 1855 en 1874 met de
geboorte van liefst tien kinderen
verblijd. In 1879 vertrokken de Van
Gelders naar Amsterdam, waar ze
zich op de Zeedijk vestigden.
Lion werd diamantslijper, zoals we
al eerder schreven, maar kwam later
in de straathandel terecht. In 1902
verscheen hij voor de eerste maal
met z'n spullen op de Leeuwarder
vrijdagmarkt. Hij verwierf er in de
jaren daama een grote populariteit -
tot in de laatste oorlog was er nie
mand in Leeuwarden, die nog nooit
van "Jaap'' had gehoord.
Dat hij ook in Amsterdam een grote
faam kreeg als standwerker blijkt
wel uit een artikel, dat in 1932 ver
scheen ter gelegenheid van het der
tigjarig jubileum van Jaap als
koopman op de markt.
Wij willen dit verhaal graag in z'n
geheel voor de lezers van 't Kleine
Krantsje overnemen.
Een, die zijn menschen kent. Jaap
van Gelder, "De Goeie Jongen".
Morgen 30 jaar marktkoopman.
- Hij weet hoever hij gaan kan
en hij kan heel ver gaan.
Er zijn er niet veel meer, ouderwet-
sche standwerkers, die met een
klein koffertje den boer opgaan, het
grootste percentage van hun leven
tusschen de wielen zitten om de
markten te bezoeken van Friesland,
tot Limburg, van Utrecht tot Zee
land. Hun collega's en concurrenten
rijden heden den dag per auto, vol
gepakt met koopwaar het land door.
OUDE RAS
Nog een van het echte oude ras is de
heer L. van Gelder, als "de goeie
jongen" op het Amstelveld en als
"Jaap" in de provincie, een popu
laire marktberoemdheid van den
eersten rang.
De "goeie jongen" viert 18 Maart
zijn 30-jarig jubileum als standwer
ker en woraf dan tevens 63 jaar.
Te Harlingen geboren, maar reeds
op tienjarigen leeftijd te Amster
dam gekomen, heeft hij met benij
denswaardig aanpassings
vermogen zich den echten Amster-
damschen humor eigen gemaakt,
die hem met zijn publiek in voortdu
rend, onverbrekelijk contact houdt
ondanks de .ja, laten wij maar
zeggen onhoffelijkheden die hij zijn
grinnikend auditorium te slikken
geeft. Dat doet hij, hier op het Am
stelveld, dat doet hij in zijn geliefd
Leeuwarden. En hij stelt er dus ook
zijn glorie in te vertellen, dat wan
neer een ander in Friesland de men
schen placht toe te spreken zooals
hij het doet, ze hem doodsloegen.
In termen die bezwaarlijk door den
druk verbreid kunnen worden, ver
wijt hij den dichten drommen die
om hem heen staan, hun gebrek aan
koopkracht en de uiterst geringe
mate hunner intellectueele ontwik
keling wanneer zijn koopwaar niet
grif genoeg van de hand gaat. Ziet
hij met den weergalooze snelheid
van den gehciden vakman, dat een
artikel geen koopers vindt, dan is
het "voor de stomme boeren",
maar de klaterende waterval van de
meest uitgezochte en sappige
scheldwoorden klettert neer wan
neer dan ook geaarzeld wordt om-
datgene waarmede speciaal de Am
sterdammers gelukkig moeten wor
den gemaakt, te koopen.
- Hier heb ik nou een prachtig mes.
Een fijn stuk gereedschap. Ik geef
een rijksdaalder toe als je dat in den
winkel voor minder dan een rijks
daalder krijgt, maar vandaag behoef
je er bij mij nog geen gulden voor te
geven, nog geen 90, 80, 70, 60, ik
geeft dit mes weg voor twee kwar
tjes.
vervolg op pag. 14
De.gezellige vooroorlogse vrijdagmarkt. Deze foto is in 1938 gemaakt