,Mijn vader miste geen enkele van de dramatische zittingen" 'T KLEINE KRANTSJE HET SCHANDAAL VAN DE HOGERHUIS-ZAAK 3 Onze abonnee de heer Sal de Jong te Amsterdam, de auteur van de boeken "Joods leven in de Friese hoofdstad 1920-1945" en "Joodse Oorlogsherinneringen 1940- 1945" is op dit moment bezig met het schrijven van een nieuw ma nuscriptdat waarschijnlijk vol gend najaar in boekvorm onder de titel Van pacifist tot zionist'ver schijnt. De heer De Jong heeft ons een kijkje gegund in het nu reeds voltooide deel van het manuscript en stelde enkele fragmenten voor publicatie ter beschikking van onze krant. In het hierbijgaande frag ment haalt de auteur herinneringen op aan het schandaal van de Ho- gerhuiszaak, waar in vroeger jaren zoveel over te doen is geweest. Hij beschrijft daarbij de bewogen hou ding van zijn vader, die naar zijn zeggen geen enkele van de dra matische zittingen van de rechtbank heeft gemist' Een onuitputtelijk gespreksthema was bij ons thuis in de jaren van mijn lagere schooltijd het doormijn Vader ophalen van zijn herinnerin gen aan de Hogerhuis-zaak! De zaak-Hogerhuis, het "proces", als men in histories perspectief deze brutale demonstratie van klassejus- titie in Leeuwarden nog een echt "proces" noemen mag, deze Ne derlandse Dreyfus-affaire hield mijn Vader nog jarenlang emotio neel in zijn greep. De kern van de zaak was, dat op hoogst dubieuze aanwijzingen drie gebroeders Ho-, gerhuis uit Beetgum, Wiebren, Marten en Jan verdacht van inbraak met geweldpleging, vooriedermeer dan tien jaren de cel in gingen! Het vonnis werd geveld in de zomer van het jaar 1895, maar nadat in de anarchistische beweging de revi sieverlangens doorhet hele land met kracht werden geëist, speelde de slotacte tot in het jaar 1900! Vijf lange jaren heeft dus deze zaaik het Nederlandse proletariaat vooral met de meeste felheid beziggehouden, omdat men wist, dat het hier niet alleen om de drie Hogerhuizen ging, doch om het met alle politio nele en justitiële middelen onder de~ duim houden van de opkomende so cialistische arbeidersbeweging in al hare verschijningsvormen, vanaf de regelrechte anarchisten rondom de legendarische ex-predikant Fer dinand Domela Nieuwenhuis, tot en met de in die jaren zich con stituerende sociaaldemocratie, met haar in die jaren onbestreden leider, de Leeuwarder advocaat Pieter Jelles Troelstra. Het was nog in die heerlijke tijd dat de arbeiders en hun vrouwen des avonds voor demon straties naar de "meeting" gingen, het huishouden het huishouden la tende. Het was die heerlijke tijd toen de TV nog niet uitgevonden was, dit liederlijke apparaat, dat in ternationaal de mentale verlamming van het proletariaat tot gevolg heeft gehad, deze overwinning van de burgermansvadsigheid op de laatste druppel revolutionair elan en de monstra tie wil. NIKS GEMIST Mijn Vader was bij het begin van de Hogerhuiszaak precies dertig jaar, nog ongetrouwd en hij heeft volgens zijn zeggen geen enkele van de dramatische zittingen gemist, noch de eerste voor de Leeuwarder recht bank, noch die waarin het Hof de eerste poging tot revisie afwees, noch de allerlaatste, waarin Marten Hogerhuis naar ik meen vijf jaar "afslag" van straf kreeg! Vandaag de dag herinner ik mij nog de namen van de hoofdfiguren in dit historische drama: Gatze Haisma, de beroofde boer, Ympkje Jansma zijn meid-huishoudster en bijslaap, Siets Jansma haar sullige broer. Dan de belangrijke getuige decharge voor de Hogerhuizen, waarvan de heren rechters jarenlang nauwelijks notitie namen, de amateur- bunzingjager Hoyenga, die voor Wiebren Hogerhuis voor de hele bewuste inbraakavond een absoluut waterdicht alibi had, maar zoals ge zegd door de heren rechters bewust jonge Sam, Pieter Jelles, een góó- geme jonge." Het was nu precies deze typering, dit haarfijn aanwijzen van het politiek oppor tunisme door een a-politieke figuur als mijn Vadertoch wel was, die mij als resultaat van het "normale" contraminespel vader-zoon, partij deed kiezen voor de rebèl Domela Alfred Dreyfus (1859-1935) genegeerd werd. Dan de jarenlang steeds maar zwijgende Klaas Stienstra en vooral niet te vergeten "meneer-de-commissaris" van Leeuwarden, Heg. Nou, van "meneer-Heg" heb ik door de Hogerhuis-zaak wel een heel ander idee gekregen als uit de latere ro mantiserende stukjes in de "Leeuwarder Courant". Mijn Vader stond, geheel overtuigd van de onschuld der Hogerhuizen, met zijn hele persoon achter de figuur van Pieter Jelles. "Een googeme Nieuwenhuis. Ikhoornögde namen van de beide verdedigers, de Leeuwarder advocaat Okma en de heer Woelders, uit Assen meen ik. Met mijn hele fantasie was ik in de celdaar bij die drie onschuldig ver oordeelden, daar in de grauwe Leeuwarder Strafgevangenis met die hoge muren. Er moet natuurlijk over deze straf zaak enorme litteratuur zijn. Het merkwaardige in deze zaak was dat zij vrijwel tegelijk speelde met het Dreyfusproces! Terwijl echter de kranten in Holland zich wèl bezig hielden met al de ontwikkelingen in dit antisemitisch drama, waren de mededelingen vooral in de liberale pers, en de kranten waren toen in die tijd van minister Cort van der Linden vrijwel allemaal "liberaal", vervolg op pagina 15 De beklagenswaardige broers Hogerhuis: Keimpe, Wiebren en Marten. Boerderij - Restaurant RIJPERKERK, TEL. 05118-1920 Speciaal ingericht voor al Uw PARTIJEN en FEESTEN. Zondags geopend vanaf 13.00 uur Overige dagen voor partijen ROEL DE WILDE voor Leeuwarden en de wijde wereld er omheen. Een uitgave van Fenno Schoustra's Publlci- teitskantoor. Verschijnt eenmaal in de veertien dagen. Redactie, Administratie en Advertentieafdeling: Vredeman de Vries- straat 18921 BP Leeu warden. Telefoon (05100) 20302 Postgiro 98 10 62 Bank: Rabobank Geopend: van dinsdag tot en met donderdag, uitsluitend 's morgens van 9 tot 12 uur. 's Middags en van vrij dag tot en met maandag gesloten. Abonnementsprijs: voor Nederland f 1.21.00 per jaar; voor het buiten lands. 37.50 per jaar. Losse nummers: afge haald fl. 1.25 per stuk. Per giro besteld: f 1.2.00 voor 1 ex., fl.3.50 voor 2 ex., fl.5.00 voor 3 ex. Het lidmaatschap van 't Kleine Krantsje is alleen mogelijk voor lezers, die akkoord gaan met de bepaling, dat het abonne mentsgeld vooruit moet worden voldaan. Op de Ie februari dient het abonnementsgeld voor het dan lopende jaar te zijn betaald. Geschenk-abonnemen ten en abonnementen van lezers in het buitenland moeten op de 31e decem ber van het voorafgaande jaar zijn betaald. Lezers, die zich niet tele fonisch of schriftelijk, maar per giro-overschrij ving als abonnee aanmel den, worden verzocht op het girostrookje te ver melden: Nieuwe abonnee. Abonnees, die zijn ver huisd, dienen er op te letten, dat hun giro-over- schrijvingskaart het nieu we adres vermeldt - het oude adres moet worden doorgehaald. Wie het abonnementsgeld voor een ander betaalt, dient duidelijk de naam en het adres te vermelden van de abonnee, voor wie wordt betaald. Adreswijzigingen moeten minstens 10 dagen voor het verhuizen worden doorgegeven. Abonnementen, die niet voor 1 december zijn op gezegd, worden automa tisch verlengd.

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1978 | | pagina 3