GESCHIEDKUNDIGE BESCHRIJVING
VAN LEEUWARDEN
DOOR WOPKE EEKHOFF
«mmm
JAAP HOLLANDER
Hypotheek
rente v.a.
7,8%
HIEMSTRA
Hettema
Bontmodes
en Pelterijen
11
Voorstreek 22 Leeuwarden 05100-39173
Stomerij nieuwe stijl QUICKYNETTE
KINDERSCHOENEN
SPECIAALZAAK
LAND WORDING
,Dan de Natuur, ook steeds schep
pende, waar zij vernietigt, steeds
gevende, waar zij neemt, verhoedde
ook zoodoende den ondergang van
dit ons Gewest, ja keerde weldra
alles ten beste, zoodat wij niet dan
ten hoogste dankbaar kunnen zijn
voor de hevige en veelvuldige teis
teringen, welke ons Land van de
wateren voormaals heeft onder
gaan. Spoelden toch de toomelooze'1
golven wel eerst de oppervlakte af;
namen deze zelfs hier en daar land
en zand weg; - ten eenigen, ja ten
zelfden tijd waren zij echter ge
noodzaakt, om het geroofde, door
de Zee verbeterd en nog daarenbo
ven met hare eigene schatten ver
meerderd, op deze of gene plaats
weder uit te storten of over het Land
te verspreiden. Zoo veel malen im
mers de overstroomende wateren te
rug trokken, lieten deze ook eene
vruchtbare aarde of slijk achter,
waarmede in 't algemeen een groot
deel van de kusten van Nederland,
Oost-Friesland, Noord-
Duitschland en in 't bijzonder de
kusten onzer Provincie tot eene
aanmerkelijke hoogte bedekt werd,
en waardoor de oude, grootendeels
onvruchtbare, zandige of moeras
sige boden in de vetste en vrucht
baarste landdouw herschapen is
geworden".
Door de aanhoudende overslibbin-
gen van de Noordzee werd deze bo
dem alzoo langzamerhand ver
hoogd; terwijl andere, meer bin
nenwaarts gelegene, lagere streken
en moerassen van lieverlede door
aan- en overgroeijing tot veen over
gingen. Nog eene andere oorzaak
droeg daartoe bij. Dit lage kustland
bevatte tevens de monden of uit-
stroomingen van verschillende
grootere en kleinere rivieren, welke
in haren loop naar de Noordzee met
hare wateren tevens eene vruchtbare
slibstof aanvoerden en over de la
gere landen spreidden.
DE MIDDELZEE
De aanzienlijkste mond, door wel
ken de wateren der takken van den
Rijn, den Ussel, de Vecht en eene
menigte andere kleine rivieren en
stroomen zich, in noordelijken
loop, tusschen de eilanden Ter
schelling en Ameland in de Noord
zee ontlastten, was een lange en vrij
breede zeeboezem, welke toe
nmaals midden door het tegen
woordig Friesland heen stroomde,
WOPKE EEKHOFF
en deze landstreek, tusschen de ri
vieren het Flie en de Lauwers, als in
twee deelen scheidde. Naar deze
ligging droeg hij den naam van de
Middelzee, en, naar de rivier de
Boom, welke zich daarin uitstortte,
het Boom- of Boerdiep.
De nog bestaande binnendijken van
dit gewest, welke dezen zeeboezem
eenmaal hebben omsloten, maken
het hoogst waarschijnlijk, dat de
r
voor alle bontmodes
mantels, hoeden, cravattes,
colliers en garneringen.
Reparaties en omwerkingen
worden vrijblijvend getaxeerd
en eventueel vakkundig
verzorgd
Ook voor de grotere maten,
o.a. 48, 50 en 52
Middelzee zich oorspronkelijk tot
Bolsward, Sneek enlrnsum uitstrek
te, en vervolgens zich in eene
noordelijke rigting tusschen Roor-
dahuizum en Mant gum, Leeuwar
den enMarssum, Stiens en Beet gum
en verder met een wijden mond tus
schen Hallum en Minnertsga naar
hare uitwatering voortzette.
EERSTE BEWONING VAN DIT
LAND.
TERPEN.
De menigvuldige wateren, welke de
Middelzee noordwaarts voerde, en
de dagelijksche vloed, welken de
Noordzee door de gaten der eilan
den over den lagen bodem uitstort
te, maakten deze landstreek eeuwen
lang tot een spel der golven. Doch
tevens werd hierdoor de gelegen
heid geboren, dat deze kusten van
lieverlede opgehoogd en allengs
bewoonbaar werdenAlthans in den
zomer zullen de eerste bewoners
dezer gewesten de noordelijke gras
landen met hun vee bezocht hebben
terwijl zij, die een zwervend her
dersleven leidden, in den herfst, bij
het stijgen der vloeden, naar de
hoogere en veiliger zandgronden
van Zevenwouden enDrenthe terug
trokken, om daar te overwinteren.
Doch ook dit werd allengs minder
noodig, toen de bodem meer in
hoogte toenam, en zij met onder
linge hulp middelen hadden gevon
den, om zich tegen de buitenge
wone vloeden der zee te beveiligen.
Elke stam, horde of gezin zocht
eene hoog gelegene plaats, meest in
de nabijheid van den oever, op, en
bragt van tijd tot tijd, door zamen-
werkende krachten, zooveel aarde
op die plaats bijeen, dat men zich
verzekerd kon houden, op die
hoogte tegen de gewone en buiten
gewone vloeden der zee beveiligd te
zijn. De terpen, welke daardoor
verrezen, werden bovendien in den
loop der eeuwen bestendig ver
hoogd ddor den afval der dagelijk
sche bewoning en vooral door de
ruwe steenen umen, waarin men de
asch der verbrande lijken besloot,
welke in de terpen werden begra
ven. Geslachten op geslachten brag-
ten dus het hunne toe, om door toe
nemende hoogte de veiligheid der
gemeenschappelijke woonplaats te
vermeerderen
wordt vervolgd
Een woord van hartelijke dank van de ad
ministratie van 't Kleine Krantsje voor al
die abonnees, die het abonnementsgeld
voor 1979 reeds hebben overgemaakt en
voor de abonnees, die op het punt staan dit
te doen.
"Waarom liege jimme mannen altied so?"
Omdat jimme as vrouwen altied soveul vrage!
vervolg van pag. 5
speelde zich hier in deze buurt het
marktgebeuren af.
Op de Vleesmarkt, bij de Friso Bio
scoop (Ti voli - eertijds de RK Boni-
facius Kerk) stonden in deze tijd
steevast een drietal slagerskramen
in de vaste volgorde. De eerste
kraam van de Lange Pijp af gere
kend was van Sikke Spoelstra van
Sneek.
De tweede was van Bijlsma van
Lekkum en nummer drie van ene
Romkema van Leeuwarden. De
Iapkemarkt kon men toen vinden od
de Brol, waar de ongeregelde
koopwaren op de grond waren uit
gestald en elke belangstellende daar
maar naar hartelust in om zat te
graaien.
Nu is "uitgestald" een veel te weids
woord voor een slordige hoop lapjes
en kant, maar er was wel altijd be
langstelling voor.
Het eigenlijke marktgebeuren ech
ter speelde zich af rondom de Lange
Pijp en bij het zien van de foto
kwamen de herinneringen weer bo
ven uit, naar ik veronderstel de be
ste jaren uit het leven van Jaap Hol
lander, toen hij elke vrijdag zijn
vaste standplaats had op de Lange
Pijp en altijd weer onder grote be
langstelling van het publiek zijn
koopwaren aan de man trachtte te
brengen. Als dat nu waren doorro
kers, pijperagers- vergrootglazen of
verrekijkers, - je kon het zo gek niet
bedenken - de geroutineerde
standwerker probeerde alles te slij
ten en het lukte hem meestal ook.
Groot was zijn vocabulaire; met een
ietwat hees stemgeluid maakte hij
zijn babbeltje, maar ook groot was
zijn auditoruim, meestal stond de
opgroeiende jeugd vooraan, waar
aan hij natuurlijk geen boodschap
had.
Ik zie hem nog staan bij zijn scha
mel marktkraampje. Het was tijdens
de eerste wereldoorlog dat we elke
vrijdag tot de vaste toehoorders
konden worden gerekend.
Hij kon dan smalend en nonchalant
naar voren brengen dat de eerste
rang weer aardig was bezet en hij
wees dan de kinderen één voor één
aan: "Hier heb je Saartje van Rus
land - daar Ferdinand van Bulgarije
en zo noemde hij de één na de an
dere oorlogvoerende potentaat op
bij zijn door hem zelf bedachte
naam.
Er waren meerdere standwerkers
toen - de persoon op de foto in 't
K.K. naast Jaap is er ook een, zijn
naam ken ik niet, maar hij verkocht
meest sigaretten.
Geen enkele echter is zo in mijn
herinnering achtergebleven als
deze Lion van Gelder - alias Jaap
Hollander.
Leeuwarden J. v. d. Woude
HET KANTOOR VAN 'T KLEINE KRANTSJE
ZAL GESLOTEN ZIJN VAN WOENSDAG 27
DECEMBER TOT EN MET MAANDAG 8
JANUARI. DAARNA ALS VANOUDS GE
OPEND VAN DINSDAG TOT EN MET DON
DERDAG, UITSLUITEND 'S MORGENS VAN
NEGEN TOT TWAALF.
10 jaar vast
ASSURANTIËN
D. Kalmaleana 35
L den. tel. 26488
quick en netjes - 1 uur behandeling
NIEUWESTAD 84 - TELEFOON 29599
Lid SchoenpaeseregUde
Voor vakkundig opmatan
van da kindervoet en
gratia nacontrole I
Pedi-forma, Renata. Medi-
san. Jimmy Joy. Pro 5 en
Robinson-dealer
NIEUWESTAD 23,
LEEUWARDEN
