SPECTACULAIRE BRANDEN IN
HET OUDE LEEUWARDEN
STROCARTON FABRIEK - PALEIS VAN JUSTITIE
7
Tientallen jaren geleden zijn er in Leeuwarden twee grote branden geweest, die we nu kunnen herdenken. Voor
precies tachtig jaar, februari 1889, werd de stad opgeschrikt door een geweldige brand in de Strocartonfabriek aan
de Potmarge, op de kop af zestig jaar geleden, februari 1919, ontstond er een spectaculaire brand in het P aleis van
Justitie aan het Wilhelminaplein.
De vuurzee in de Strocartonfabriek zullen alleen de alleroudsten onder ons zich nog kunnen herinneren, maar zeker
veel meer ooggetuigen zijn er nog in leven van de brand in het Gerechtsgebouw. Het is nu, zoveel laterinteressant te
zien, wat de krant van die dagen over deze beide geruchtmakende gevallen te vertellen had.
„Gisteren avond te 9 uur 20 minu
ten snerpte de alarmfluit van de
strookartonfabriek bij de Schrans
alhier. De Directeur, de heer Dries-
sen, bevond zich juist op den pa
pierzolder. Hij spoedde zich naar
beneden en vernam, dat in het
nieuwe ketelhuis door onbekende
oorzaak brand was ontstaan. On
middellijk telephoneerde hij de
brandweer en dirigeerde hij zelf het
werk der blussching met eigen
bluschmiddelen der fabriek. Die
krachten schoten te kort. Snel greep
het vuur om zich heen. Toen tien
minuten na het ontdekken van de
brand de brandmeesters op het ter
rein verschenen, stonden zij tegen
over een geweldige vuurmassa, die
zich van seconde tot seconde uit
breidde. Van alle kanten kwamen
de spuiten aanrijden, 't Liep tegen
tien. De trein naar Groningen
zou vertrekken. Er ontstond een
klein verschil tusschen een brand
meester en den stationschef. De
spuitslangen waren gelegd dwars
over de rails, waarlangs de trein
moest voorbijgaan. De dienst
doende stationschef meende als
meester van de spoorbaan zijn ge
zag te moeten handhaven. De slan
gen werden voor een oogenblik ver
legd en de trein kon doorgaan. In-
tusschen was het kantoor afge
brand. Dit kantoor en het nieuwe
ketelhuis, waar de brand begon,
staan afzonderlijk. Tengevolge van
den hevigen wind kon echter het
groote gebouw der papierfabricage
niet aan het vuur betwist worden.
De vlammen tastten het aan en,
hoe de brandweer, die met man en
macht werkte, ook al het mogelijke
deed om het te behouden, het ge
lukte niet....
Achtereenvolgens brandden een be
lendende bergplaats en een gedeelte
van de papierloods af. Alle krachten
werden daarom ook ingespannen
om de huizen en gebouwen in de
onmiddellijke omgeving en de hui
zen aan de overzijde van de.
Potmarge-tak en de spoorbaan tegen
het vuur te beveiligen... Eerst tus-
WONM6-
INRICHTING
NtllwuXld 95-97
LEEUWARDEN
Brand in het Paleis van Justitie! Het leek er veel op, dat het hele gebouw
er aan zou gaan...
"Nou is't wel eigenaardig man, mar at er een ei kapot gaat
is't altied dat van jou"
schen drie en vier uur kon men zeg
gen, dat de brand geene verdere uit
breiding zou krijgen. De spuiten
verminderden in aantal. Tegen half
acht in den morgen rukte de brand
weer in."
IN HET PALEIS
„De brand woedde, dat bleek al da
delijk, in het binnenste van het ge
bouw en het was volslagen onmoge
lijk om van buitenaf met watereenig
succes te bereiken. Bovendien, het
vuur in de kamer van de wed. Stel-
stra was zoo fel, zoo intensief, dat
dit van nabij bestreden moest wor
den. Het zocht hier een uitweg door
de deur naar de bijgelegen kamers,
maar vooral naar de zolders door het
plafond. Het was dus zaak uit nabu
rige gangen en kamers de haard te
bestrijden. Toen de eerste mannen
met ladders door het plafond bij de
kamers waren geklommen en vol
doende slangen ter beschikking
hadden was al veel gewonnen. Zoo
taai was het vuur in de kamer, waar
het ontstaan was, dat een geregelde
straal aanvankelijk weinig uitwer
king had. Intusschen was natuurlijk
de omgeving aangetast, doch nu
slaagden de brandweermannen er
ook in op het dak aan alle kanten de
vuurhaard te bereiken en er water in
te spuiten. Een groote moeilijkheid
bij dit werk was ook de zware, zeer
dikke rook, die overal in het ge
bouw alle uitzicht en dus voor on
bekenden met de gebouw-inrichting
een uitweg naar trappen of gangen
te vinden onmogelijk maakte. Dus
werd er lucht gemaakt...; men kon
zien hoe groot het gevaar was. Het
bleek dat het grootste gedeelte van
het Paleis behouden zou worden.
Nu kon, omdat de waterleiding voor
meerdere slangen, welke inmiddels
in het gebouw gebracht waren, ruim
voldoende water leverde, de kern
van het vuur aangetast worden.
Zelfs een stoomspuit zou hier, van
buiten af, niets bereikt hebben, al
thans geen meer baat gebracht heb
ben, dan de slangen op de eigen
waterleiding.... Het mag zeker een
groot geluk genoemd worden, dat
het gedeelte waar de brand het he
vigst woedde, gelegen is tusschen
twee brandmuren, die een groote
ramp voorkomen hebben, en.dat
het niet vroor. Door deze brandmu
ren kreeg het vuur, dat reeds een
sterke bestrijding van het water had,
geen gelegenheid zich verder uit te
breiden.... Tegen 5 uur was het ge
vaar volkomen geweken; toch
brandden tegen achten aan den lin
kervleugel nog een paar kroonlijs
ten."
De brand is uitgewoed. Het Paleis bleef behouden, maar de schade was zeer aanzienlijk.
