OPGEHANGEN BOEVEN SCHAAFDEN
MET HUN HOOFD OVER HET SCHAVERNEK
DIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALEDM
'T KLEINE KRANTSJE
VIJFTIEN JAAR
'T KLEINE KRANTSJE
VIJFTIEN JAAR
MENSEN, WAT EEN VREEMDE NAAM
TOYOTA
Al eeuwenlang kennen we de verbinding tussen de Nieuwestad westzijde en het Ruiterskwartier westzijde als het
(Groot en Klein) Schavernek en nóg zijn de geleerden het er niet over eens, hoe die naam Schavernek nu eigenlijk is
ontstaan. Er zijn verschillende verklaringen voor bedacht, maar 't is de vraag of de juiste ooit gevonden is. Best
mogelijk, dat de naam Schavernek is ontleend aan een bron, die voor ons duister is en het dan zal blijven ook.
Nog een paar maanden en 't Kleine Krantsje bestaat alweer vijftien
jaar. Het was op de vierde oktober 1964, dat het eerste nummer van
ons blad verscheen. Het nummer, dat op de twaalfde oktober ver
schijnt, nummer 346, zal een speciale jubileumuitgave zijn.
In dit jubileumnummer willen wij onze lezers graag de gelegenheid
geven te zeggen, wat 't Kleine Krantsje voor hen betekent of betekend
heeft. Dat hoeft niet gebeuren in een lang verhaal (hoewel dat best
mag!); het kan ook, stellen wij ons voor, in enkele woorden of zelfs
wel met één enkel woord.
De tien inzendingen, die ons het meest aanspreken, zullen wij belo
nen met drie antieke afbeeldingen van het oude Leeuwarden, pracht
platen in het formaat 40 x 60 centimeter van de Turfmarkt, zoals die
vroeger was, van het schilderachtige Heerenwaltje en van de Nieuwe
of Sint Jacobstoren, die ooit in de Grote Hoogstraat heeft gestaan.
De mooiste verklaring (nou ja, de
mooistesteunt op een bijzonder
bloedig gegeven en heeft betrekking
op de misdadigers, die in vroeger
tijden aan de galg het leven lieten.
Eenmaal opgehangen zouden ze
hierlangs op een sleep of horde zijn
vervoerd, waarbij hun hoofd of hun
nek vaak langs de straat sleepte of-
schaafde. Vandaar dan dat Scha
vemek.
Meer aannemelijk lijkt de verkla
ring, die zegt, dat het woord zou
zijn afgeleid van Chauer-Nack of
Schauer-Neck en dat stond dan voor
afval van het schaap. Ooit kan hier
een schapenmarkt zijn geweest,
terwijl het ook denkbaar is, dat op
deze plaats aan 't voeteneind van de
oude stad door slagers slachtafval
werd gestort en daarbij ook de droe
ve restanten van schapen dus.
Vandaar, dat er aan het Schavemek
verschillende veerhuizen en loge
menten ontstonden, waarvan een
enkele als hotel bestaan bleef tot de
dag van vandaag. Het Franeker en
Sneeker Veerhuis, het Wapen van
Friesland en het Hotel Elzinga
kwamen en verdwenen, het oeroude
hotel Nieuw Duinkerken is er nu
nog steeds.
Wat hier ook verdween was het eens
zo beruchte grote bordeel aan het
Klein Schavemek, waar in latere
jaren - op de hoek - de dancing
Moulin Rouge een grote bekend
heid kreeg.
Het grachtje tussen het Groot en het
Klein Schavemek kwam in de win
ter van 1912 in de belangstelling,
toen hier de deelnemers aan de eer
ste tocht van de Friese Elfsteden-
vereniging van start gingen.
Het stukje Schavemekgracht, dat
eens de verbinding vormde met de
oude Heeregracht, die dwars door
het huidige Wilhelminaplein liep,
was toen al gedempt. Het verdween
in 1850; aan de richting van de hui
zen tussen het Ruiterskwartier en de
Molensteeg is nog altijd te zien, hoe
dat stukje gracht gelopen heeft.
U kunt Uw pennevruchten richten tot de redactie van 't Kleine
Krantsje, Vredeman de Vriesstraat I, 8921 BP Leeuwarden.
Voor de speciale jubileumuitgave van 't Kleine Krantsje, die op 12
oktober 1979 verschijnt, kan nu reeds advertentieruimte worden
gereserveerd.
Alle inlichtingen geeft onze Advertentie-afdeling, 't Kleine Krantsje,
Vredeman de Vriesstraat 1telefoon 20302, 8921 BP Leeuwarden.
ONVERKLAARBAAR
Deze kaart van het Ruiterskwartier is omstreeks de eeuwwisseling uitgegeven door Dijkstra's boekhandel te Leeuwarden. Wat we hier
zien is het stuk van de straat tussen de Oude Doelesteeg en het Groot Schavernek. De kaart is in 1903 verzonden naar een meneer Ej\
Visser aan de N .Z. Voorburgwal in Amsterdam. De afzender of afzendster meldt, datze goed is overgekomen, maar aardig zeeziek is
geweest"Het kon dan ogk flink spoken op die goeie ouwe Zuiderzee
Verder is er nog een verklaring, die
zelf onverklaarbaar is en dié be
weert, dat de naam Schavemek te
maken had met een zekere meneer
Keympe Roeper, de beschuldiger
van twee onthoofde edelen, Moc-
kuma en Herjuwsma.
Snel ontmaskerd werd Keympe
Roeper in het jaar 1512 zelf ter dood
gebracht, waarna z'n hoofd op de
Westerpijp werd geplant, terwijl
men ook alle stadspoorten nog met
een stuk van zijn lichaam wist te
versieren.
Overigens zegt het woordenboek,
dat een schabbernak een rakker of
kwajongen is of een wonderlijk of
onooglijk kledingstuk, terwijl het
ook nog kan slaan op een oude ma
gere koe en op een bouwvallig huis.
Het Schavemek kan dus oorspron
kelijk een onaanzienlijke buurt zijn
geweest, die zich pas verbeterde,
toen in de eerste helft van de zeven
tiende eeuw de trekschuiten uit de
richtingen Bolsward en Harlingen
hier hun passagiers afzetten.
KEIDAM 2 LEEUWARDEN
