HERINNERINGEN AAN
OORLOGS- EN BEVRIJDINGSTIJD
JEUGD BOLLEMANSTEEG EN ZAK
POSEERT VOOR DE FOTOGRAAF
BIJNA ZEVENTIG JAAR GELEDEN i
5
VERJAARDAG
Op 14 april haalden m'n zus en ik
nog ondergrondse blaadjes, toen er
tegen achten luchtalarm kwam. Wij
zo snel we konden naar huis, want
de bevrijding stond voor de deur en
dan zou er voor die tijd van alles de
lucht in vliegen. 15 april (m'n ver
jaardag) zagen we 's morgens een
rode gloed boven 't Zaailand ('t Oud
Burgerweeshuis stond in brand).
Om een uur of tien werd ik eerst
gefeliciteerd, de vlag stond in de
hoek van de gang en dan waren er 's
middags de Canadezen in hun tanks
op de Groningerstraatweg waar we
op mochten en wij vroegen handte
keningen op ons persoonsbewijs.
Een Canadees zag dat ik jarig was
en 'k kreeg een 10 dollar biljet, 'k
Weet alleen nog dat ik een schilde
rijtje kreeg met er op: Sizzen is neat,
mar dwaen is in ding.
M'n meisjesnaam was toen Hilly
Swart.
Maassluis H. Teertstra-Swart
GEVAARLIJKE LEEFTIJD
Van de inval van de Duitsers in mei
1940 kan ik mij geen schokkende
dingen herinneren. Ik kan mij nog
wel enkele gebeurtenissen herin
neren uit de bezettingsjaren in
Leeuwarden. Zo was ik op een zon
dagmiddag in de zomer van 1942
met een meisje (Anneke van der
Wal) aan het wandelen aan de bui
tenkant van de kwekerijen in Hui-
zum Plots hoorden wij geweer
schoten, en daar ik in de'gevaarlij
ke" leeftijd zat, deed ik het zowat in
de broek. Schichtig om me heen
kijkend, ontdekte ik een tweetal
Duitse militairen die voor de gein op
kraaien aan het schieten waren. Een
hele opluchting - ik weet nog wel,
dat we zo "gewoon" mogelijk ons
van de soldaten hebben verwijderd
en dat er van "vrijen" die middag
niet veel terecht kwam.
Het was geloof ik in 1944 dat ik met
mijn kameraad (Bouke de Vries -
slagerij hoek BIeeklaan-(Zuidvliet)
met twee meisjes aan het kuieren
was, weer in Huizum. Nabij de
hoek van de Huizumerlaan-Schrans
gingen Bouke en ik naar de aldaar
aanwezige urinoirs. Na ons bood
schapje gedaan te hebben wilden we
er uiteraard weer uit. De weg werd
ons echter versperd door twee
landwachters (NSB-ers) en die
vroegen ons naar papieren. Zij
dachten dat wij ons voor hun ver
stopt hadden.
Ik kon mij gelukkig redelijk legiti
meren met een bewijs dat ik in de
NOP voor de voedselvoorziening
werkte. Hoe Bouke zich eruit heeft
gered, weet ik niet meer. Wij wer
den gelukkig na veel heen en weer
gepraat "los" gelaten. Het ge
dwongen verblijf in de pisbak was
niet zo aangenaam.
Een ander voorval speelde zich af
op het kanaal bij de spoorbrug en de
jachthaven in april 1945. Ik was met
een kameraad (ik geloof Jaap de
Vries van de Poppeweg) in een
roeibootje naar een klompenmaker
geweest. Deze woonde in een boer
derijtje aan het kanaal tegenover de
Potmarge - nabij "jiskelan". Te
ruggaande naar de stad werden we
voor de spoorbrug aangeroepen
door een viertal landwachten, die
ons sommeerden naar de kant te
komen. Daar wij beiden "onder
duikers" waren, was dat de schrik
van ons leven. Wij konden geen
kant uit, - elke weerstand was bij
voorbaat kansloos. Ook die keer
zijn we deportatie weer misgelopen
De "heren" vroegen wel enkele
persoonlijke gegevens aan ons,
doch hun speurtocht ging uit naar
een clandestiene slager. Als wij hun
dat adres konden geven, konden wij
onze gang gaan. Tot onze grote
spijt(!) konden wij dat hun niet ver
tellen. Na nog wat vermanende
woorden van de zwartrokken te
moeten aanhoren - o.m. ons niet
inzetten voor de Duitsers want dat
was toch parels voor de zwijnen -
ook zij voelden de hopeloze situatie
van de Duitsers ('t was april 1945).
We moesten hen beloven, dat we
ons voor de voedselvoorziening
voor de Nederlanders in gingen
zetten - en toen mochten we weer
gaan. Van de bevrijding herinner ik
mij de tanks, met daarop vele jon
gens en meisjes, het warm maken
van blikjes eten door geallieerden
boven in brand gestoken benzine -
het lokkende brood en de chocolade
van de militairen - het kaal knippen
van meisjes die met Duitsers omge
gaan waren (waaronder ex klasge
nootjes van mij) en de feesten en het
dansen op straat.
Flink met een grote stok op de grond
stampen en dan. met luider stemme
roepen:
,,De Joden er uit en de Duitsers er
in!" Hij had het goed begrepenj
stapte naar het Jodenkerkhof,
stampte met de stok en riep: ,,De
Joden et uit en de Duitsers er in!"
Nu is het bij al die dingen goed te
bedenken dat lang niet alle Neder
landers brave kindjes zijn waar je
onvoorwaardelijk op aan kunt en dat
ook lang niet alle Duitsers rotmof
fen waren en zijn!
Vandaar ook dat ik wel met enige
aarzeling dit briefje opstel.
Anne Zjjlstra Grouw
A. van Hespen
GALGENHUMOR
Bij de artikelen over de jaren
1940-1945 miste ik één ding n.l. de
galgenhumor die in mopjes tevoor
schijn kwam.
Eén zo'n mopje wil ik opschrijven.
In 1940 kwam er al spoedig een
„reorganisatie", van de over-
heidswerkzaamheden. Zo verviel
de dagelijkse taak voor enkelen
hunner.
Voor één daarvan, die wat moeilijk
liep en ook wegens leeftijd niet
meer zo sterk was, werd een aparte
taak uitgedacht. Hij moest wat
reclame maken voor de Duitsers.
IN 'T ZIEKENHUIS
Ik lag vanaf 5 maart '45 in het Dia-
conessenziekenhuis op de bovenste
etage. Vanuit mijn bed kon ik door
het raam een stukje, tuin, hek, rij
weg, gracht en Prinsentuin zien,
waar vooral de vrijende Duitse sol
daten zich 's avonds vermaakten.
Zaterdag 14 april, de dag voor de
bevrijding, werden alle patiënten
veiligheidshalve naar beneden ge
bracht.
Aangezien ik met zware trombose
lag en niet vervoerd mocht worden,
moest ik helemaal alleen boven
vervolg op pag. II
Omstreeks 1913 moet deze foto zijn gemaakt van kinderen uit de omgeving van de Bollemansteeg. de Kalksteeg en de Zak. Oudere buurtbewoners
zullen er heel veel bekenden op ontdekken. De namen zijn ons als volgt opgegeven. Eerste rij: van links naar rechts: De Vries, Huisman, De Boer, De
Vries, Kooistra, De Boer, Bosma, Daleboud, Oosterhuis en OosterhuisDe tweede rij: Spindelaar, De Jong, De Vries, onbekend, De Jong,
Huisman, Huisman, De Vries, De Boer, De Vries, Wijtske Dijkstra, De Boer, De Boer, Trijntje Dijkstra en Albertje Dijkstra. Op de derde rij: Bebbe
de Jong, Annie de Jager, vrouw De Jager, De Vries, Wilschut, De Vries, vrouw Bosma, Geertje de Boer, Antje Dijkstra en vrouw Dijkstra.
V