UIT DE TIJD VAN DE WASTOBBES
EN DE KARRIEDERS
'T KLEINE
KRANTSJE
DE TWINTIGER EN DERTIGER JAREN
3
\is zuinig op
T
KLEINE
KRANTSJE
LEEST
IEDEREEN
Wanneer het inderdaad waar is, dat
jeugdherinneringen tot het mooiste
deel van het leven van de mens be
horen en in historisch perspectief
gezien is dat meestal ook wel zo,
vormen mijn jeugdherinneringen uit
een tijd, dat ik nog leefde en leven
kon als een roosje-zonder-zorgen,
het mooiste gedeelte van mijn le
ven! Dat volkomen onbezorgde le
ven, dat ik nu als een zeer langzaam
werkende film terugdraai in mijn
herinnering, speelde zich af in de
periode tussen 1920 en 1948. Het
was de tijd van mijn leeijaren.
Bij Louis Cohen op de Kelders in de
galanterie en aardewerkbranche,
een vak met een oneindig aantal be
langwekkende facetten, zogezegd
vanaf fopspeentjes tot kramdraad-
dopkes voor het uutwaaien van de
piepen, en tot rouwkaartjes en
"poëziealbums".
PEILLOOS RESPECT
Dat vak had voor mij een leertijd
van zowat zeven jaren, een vrijwel
bijbelse termijn. Daar achter de
toonbank, met mien stofjas zowat
tot op de enkels en met een peilloos
diep respect voor mien baas, het
ja-meneer" en het „nee-me
neer", lei mij vóór in de mond, heb
ik méér practische mensenkennis
opgedaan, dan mening hedendaags
student in de sociologie of aanver
wante faculteitenOch mien
jonge, wat stonden de handelsreizi
gers op hun benen te trillen met hun
monsterkofferkes, as ze oog in oog
kwamen te staan met onze knappe
en in hun ogen arrogante winkelda
mes Hoe vaak zei Juf Tine Postma,
onze oudste eerste verkoopster het
niet tegen mij:,Most es kieke Sam,
daar kómt er weer son verwaande
hampelman met sien kofferke an,
met sien hoed in de hand"
Ja ja, de reizigers werden wel be
hoorlijk van top tot teen door de
dames beoordeeld op verkoopcapa
citeiten. Daar, in de winkel heb ik
het immense verschil leren inzien
tussen iets te koop moeten aanbie
den en de innerlijke rust die er uit
gaat van de geboren vérkoper. De
geboren verkoper is degene die een
klant artikelen in zijn maag boort
die hij oorspronkelijk helemaal niet
van plan was te kopen! Dat begint
dan met de candidate zéér beleefd
te ontvangen en hem of haar een
flinke portie honing om de mond te
smeren. Maar dan inééns en onver
hoeds in een hóóg tempo, een arti
kel aan te praten, dat wij de "win
keldochters noemden, het spul dat
we nog niet aan de straatstenen kon
den verkopen! Ja, als je dat gelukte,
om een kïant-van-buuten een eet
servies aan te praten met een afgrij
selijk bloempatroon, dan kreeg je
van meneer Cohen een flinke
schouderklop! Het heeft bij mij zo
wat drie jaar geduurd, tot ik met
déze ridderslag tot doorgefourneer
de verkoper werd gebombardeerd.
STEEKSPEL
Vanaf dat moment vond ik het ver
kopen het heerlijkste vak van de
wereld. Ik genóót van het psycholo
gische steekspel tussen de verte
genwoordigers van de grote firma's
als "4711", "Boldoot" en de
heerlijke toiletzeep firma "Wolt-
man en Elpers", om maar te zwij
gen van de gewiekste vertegen
woordiger van de textielfabrikant
Van Heek Co. uit Enschede. Je
kon de echte geboren verkopers er
zo uithalen ten aanzien van de
goedwillende amateurs: de geboren
verkopers begonnen niet direct met
de hoed in de hand hun grammo
foonplaat af te draaien. Zij zeilden
de winkel als het ware binnen met
het lijstje van voetbaluitslagen.
Vooral Manie Veldman van de Fir
ma Fontein en Zwart wist, dat mijn
baas een grote supporter van het
Groningse "Be-Quick" was. Ais
Manie dan voorlas wat de "Sport
kroniek' schreef over een inmaak
partij bijvoorbeeld van Alides of
Sneek, dan genóót meneer Cohen.
ALLEENVERKOOP
Maar direct volgend op dat citaat uit
de "Sportkroniek" haalde Manie
dan een mooi verpakt stukje toilet
zeep uit zijn zwaar getailleerde
winterjas -en deelde met stemver
heffing mee, dat "wij" van dat arti
kel "de alléénverkoop van het
Noorden", konden krijgen bij af
name van zo en zoveel gros. De
baas was op dat moment zo onder de
indruk van de oratorische talenten
van Manie, dat hij dan alleen maar
knikte, de buit was binnen!
Mijn volontairtijd in de galanterie-
branche op de Kelders heeft zeker
een paar jaar geduurd. Gedurende
die tijd mocht ik zonder verdere as
sistentie, de "kommisjes", een
mooi duur woord voor de bestellin
gen van onze reiziger Bonne Ree
kers, boven op het grote magazijn
inpakken. Het manjefieke pand is
nu sedert een aantal jaren het eigen
dom van de lederfirma Fahner.
Maar iedere keer dat ik voor een
pelgrimstocht naar mijn geboorte
stad reis en dat is een héérlijke luxe
die je je als AOW-er nu kunt per-
miteren, kijk ik op de buitengevel,
of de naam van de firma L. Cohen
in Galanteriën", er nog wel staat!
Er zijn in de Leeuwarder binnenstad
twéé panden met voor mij diep his
torische achtergrond. Het ene pand
is, dat waar Margaretha Zelle, de
legendarische buikdanseres gebo
ren is. aan de stille kant van de Kel
ders. Daarover komt, naar ik ver
nam, in het najaar een TV-docu-
mentaire! Het pand waar ik mijn
zeven jaren heb doorgebracht, was
het geboortehuis, althans het wóón-
Nou mut je hier es zien: een echte ouwerwetse karrieder, oppe Nieuwstad fotografeerd
Sal de Jong
huis, van de roemruchte schrijver
Alexander Cohen, die ik op vakan
tie omstreeks 1960 nog eens in
Toulon heb bezocht! Die reis ver
geet ik nóóit weer! Het gesprek
kwam natuurlijk op de Nederlandse
literatuur en hoe dan ook, Menno ter
Braak mijn lievelingsschrijver des
tijds, kwam op de proppen. Toen
bleek, dat Cohen al heel lang een
adept was geweest van de beruchte
collaborateursorganisatie "Action
Francaise". Maar nu weer terug
naar mijn tijd als stadsreiziger voor
de firma Cohen op de Kelders. In
mijn tijd, omstreeks 1925, warende
arbeidersbuurten in Leeuwarden
nog één stuk schilderachtige folk
lore! Daar stonden dan op maan
dagmorgen vrijwel alle schoonhe
den die de Friese hoofdstad rijk was
en dat waren er in die tijd nog al
watachter een dampende
wastobbe, de mouwen van hun
rooie werkjumper, of als het voor
malige dienstbodes waren, de dito
van hun blauwkatoenen japon heer
lijk tot de schouders omhoog ge
stroopt, het wasbord in de tobbe en
het wasgoed op het bleekje
SCHOONHEID
Als ik alleen al denk aan die
schoonheid bij Arends op de Voor-
streek. De grote ramen lappende op
zaterdagmorgen: de dag voor de
waakzame Leeuwarder
voyeursAlles in deze sector
is nu defintief verdwenen. De
dochters van deze vroegere dienst
baren bij de Leeuwarder bourgeoi
sie, hebben nu vrijwel allemaal zélf
een auto en zitten lekker een siga
retje te roken in de tijd, dat de ma
chine in de wassalon draait, de tij
den zijn wél veranderd. Wanneer ik
in Leeuwarden van tijd tot tijd weer
eens een pelgrimstocht maak langs
de Nieuwestad, voor mij de héér
lijkste wandelboulevard van Ne
derland, en Amsterdam hééft toch
heus wel wat te biedendan zie ik zo
af en toe wel eens een bekend ge
zicht van zo een vroegere gediensti
ge aan de Spanjaardslaan of de Em-
makade. Dan denk ik „Ja meid, de
tand destijds is zelfs aan jou, vroe
gere schoonheid, niet ongemerkt
voorbij gegaan!" Ja, voor mij is
Leeuwarden eigenlijk te vergelijken
.AVLt£
COPIfll
WEET ALLES VAN BRILLEN ÉN HEEFT DE MOOISTE
Leeuwarden, Nieuwestad 55 en Schrans 21. Harlingen, Voorstraat 63.
en.-.uwg©'"»
met de adembenemende schoonheid
van Dublin, zoals die doorniemand
minder dan James Joyce is beschre-
vervolg op pag. 5
voor Leeuwarden en de wij
de wereld er omheen
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publiciteits-
kantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie en
Advertentieafdeling:
Vredeman de Vriesstraat 1
8921 BP Leeuwarden.
Telefoon (05100) 20302
Postgiro 98 10 62
Bank: Rabobank
nr. 33.54.03.530
Geopend:van dinsdag tot
en met donderdag, uit
sluitend 's morgens van 9
tot 12 uur.
's Middags en van vrijdag
tot en met maandag ge
sloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland 25,- per
jaar; voor het buitenland:
45,-per jaar.
Losse nummers: afgehaald
1,50 per stuk. Per giro be
steld: 2,50 voor 1 ex,
4,50 voor 2 ex., 6,00
voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de be
paling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de 1e februari dient het
abonnementsgeld voor het
dan lopende jaar te zijn
betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van le
zers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet telefo
nisch of schriftelijk, maar
per giro-overschrijving als
abonnee aanmelden, wor
den verzocht op het giro
strookje te vermelden:
Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te letten,
dat hun giro-overschrij-
vingskaart het nieuwe adres
vermeldt - het oude adres
moet worden doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden van
de abonnee, voor wie wordt
betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor het
verhuizen worden doorge
geven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn opge
zegd, worden automatisch
verlengd.
