HERINNERINGEN VAN EEN
LEEUWARDER TAXICHAUFFEUR
QH3
CONCURRENTIESTRIJD IN VOOROORLOGSE JAREN
5
In het laatste februarinum
mer van 't Kleine Krantsje
schreven wij over de Hitax,
die in vooroorlogse jaren
voor een duppie de hele stad
doorreed. Deze "dubbeltjes
aanbieding" kwam voor in
een advertentie, die ons
werd toegezonden door een
kleinzoon van de eigenaar
van de Hitax, onze abonnee
de heer S. Hielkema te Nue-
nen. De heer Hielkema
schreef ons, dat de adver
tentie in 1939 in de krant had
gestaan en dat de Hitax bij
het uitbreken van de oorlog
een roemloos einde wond,
omdat de Duitsers all'è wa
gens inpikten. Volgens ge
ruchten zouden de taxi's
daarna bij de gevechtshan
delingen op de Afsluitdijk
zijn vernield. Naar aanlei
ding van deze publicatie ont
vingen wij het hierbij afge
drukte artikel van onze
abonnee de heer Jde Vries
te Leeuwarden, waaruit
blijkt, dat de Hitax al veel
eerder, in 1934 namelijk, ter
ziele ging. De advertentie
moet dus ook van een vroe
gere datum zijn geweest.
De tijd wordt nu wat minder, maar
in de dertiger jaren lag het werk ook
niet voor het opscheppen. Je pakte
dus alles aan, waarvan je dacht, dat
er verdienste in zat en omdat ik een
rijbewijs alle categorieën had, kon
ik wel eens invallen voor een zieke
chauffeur, of huurde ik een wagen
en reed dan met de vertegenwoordi
ger van een firma de hele provincie
door.
VERLIEFD
De auto's huurde ik bij Noordhof,
Achter de Grote Kerk, bij Van der
Ploeg in de Breedstraat of bij De
Vries aan Achter de Hoven. Altijd
was er wel een wagen beschikbaar
en vooral die van De Vries, een
Chevrolet, B 17018, een pracht au
to, waar ik verliefd op was, had
mijn voorkeur. Later is deze wagen
nog eens gestolen, maar gelukkig
teruggekomen.
Je haalde in die tijd kwitanties op,
probeerde voor programma's ad
vertenties los te krijgen ofje
verkocht een motorfiets. Tot ik op
het Arbeidsbureau hoorde, dat er
taxichauffeurs werden gevraagd.
Daar ging ik natuurlijk direct op af
en ik werd meteen aangenomen.
Mensen, wat een geluk, het ge
scharrel was voorbij.
STROOIBILJETTEN
Op een maandag om negen uur zou
het taxibedrijf geopend worden en
op de zaterdagmiddag ervoor
moesten wij ons melden op het
kantoor; we kregen een nummer en
de firmanaam op de pet - ik kreeg
nummer 2 met daaronder de naam
Hitax. Ook kregen we een blauwe
blazer aan. Verder ontvingen we
een stapel strooibiljetten om die aan
de mensen op straat uit te delen om
zo de wereld te laten weten van het
te starten bedrijf. Een toekomstige
collega en ik kregen de opdracht de
biljetten uit te delen bij de Hoek-
sterpoortsbrug.
Een "taxifoto" uit een latere tijd, toen de Hitax al niet meer bestond. Het plaatje dateert van 1939 en is bij het
station gemaakt. Waren dit wagens van de Blok- of de Zilvertax?
Een Hitax chauffeur als zodanig
herkenbaar aan de pet. Dit is de
heer Wielinga.
Op die maandagmorgen om negen
uur de wagens uit de garage en rij
den maar. Er werd in verschillende
diensten gereden, van 's morgens
zes tot 's middags vier en van 's
middags vier tot 's nachts twee. Na
vijf dagen een vrije dag, ruim vijf en
een halve dag in de week, vijf en
vijftig uren totaal.
De verdiensten bestonden uit de
provisie van het opgereden bedrag
en de fooien, alles bijeengenomen
niet slecht, want er werd leuk gere
den en als ongetrouwde kon ik wel
rondkomen van wat ik verdiende.
Maar de pech voor Hitax begon al
gauw. De garage stond in de Heere
straat en dat was nou net een straat,
die verboden was voor het autover
keer. Het bedrijf had ontheffing van
dat verbod gevraagd, maar de over
heid had dat geweigerd. Gelukkig
vonden we er wat op; 's nachts wer
den de auto's met stilstaande motor
vanuit de Korfmakersstraat de
Heerestraat ingeduwd en 's mor
gens vroeg vond dezelfde processie
in omgekeerde richting plaats.
Maar op de lange duur was dat na
tuurlijk niet te doen en daarom
moest er naar een andere garage
worden omgezien. Wonder boven
wonder slaagde de baas daar al
spoedig in', hij vond een plaats aan
de Westerplantage, maar moest
daar voor het inrichten van een
kantoor en wachtlokaal wel weer
heel wat kosten maken. Bovendien
lag de Westerplantage toen minder
centraal dan de Heerestraat en werd
net de Vrouwenpoortsbrug ver
nieuwd, met voor ons als gevolg,
dat we voortdurend moesten omrij
den; een ritje van de Westerplantage
naar, zegmaar, de Leeuwerikstraat,
ging helemaal over de Prins Hen
drik- en de Verlaatsbrug. Dat was
dus lastig en kostbaar bovendien.
Een voordeel was, dat er geen ander
verkeer was op het punt, waar de
nieuwe garage stond. Er lag daar
een rond verkeerseiland, dat ons de
gelegenheid gaf er 's avonds laat
omheen te rijden: de wagen werd
dan in de eerste versnelling gezet,
we sprongen er uit en liepen om de
auto heen om er aan de andere kant
weer in te springen. Ook gingen we
wel met een tot de rand gevuld glas
water op de treeplank staan om zo
om het eiland heen te draaien. Een
andere geliefde bezigheid was het
om achteruit over de hele Nieuwe-
stad te rijden - dat zou je nu nog
eens moeten doen!
OP DE KOP
Op een goeie morgen kregen we een
nieuwe chauffeur, die als eerste op
dracht kreeg naar het station te rij
den. Hij weg, maar tien minuten
later kwam hij alweer lopend terug.
Toen we vroegen waar z'n auto
was, zei hij: "Die ligt bij het Ge
rechtshof op de kop" en, in één
adem door: "Baas, welke wagen
moet ik nu nemen?" Begrijpelijk,
dat dit zijn eerste en tegelijk laatste
rit voor de Hitax was geweest.
Het probleem om voortdurend de
Vrouwenpoortsbrug te moeten mij
den was voor de eigenaar van ons
bedrijf de aanleiding uit te zien naar
een standplaats in de stad. De Citax
had toen het alleenrecht om stand
plaatsen in te nemen en voor ons
was er uitsluitend een mogelijkheid
op particulier terrein.
Het lukte zo'n terrein te vinden en
dat lag nog gunstig ook, namelijk op
de hoek van de Willem Sprenger-
straat. Het gevolg van onze activi
teiten daar was een locale oorlogs
toestand op het taxiterrein. De Ci
tax, die zelf aan de gemeente rech
ten moest betalen, pikte het name
lijk niet, er werden foto's van ons
vervolg op pag. 9
De wagens van de Hilax, keurig opgesteld bij de Westerplantage, in november 1933. De chaujfeurs zijn de heren Mensonides, De Vries, Wielinga,
Vriezinga, Hielkema en De Boer.
WONING
INRICHTING
Nleuwestad 95-97
LEEUWARDEN
