Spaarbank en het Weeshuis:
ze werden vlot herkend
De
'T KLEINE
KRAHTSJE
ONZE FOTOPRIJSVRAAG
Geen al te moeilijke opgave, die van vier weken terug voor onze prijsvraag Leewadders, waar
is dit?"De grote gebouwen aan weerszijden van een rechte straat, die wij afbeeldden, werden
door de meeste deelnemers aan de prijsvraag vlot herkend. Slechts één inzender had er zoveel
moeite mee, dat hij met zijn gedachten helemaal aan de andere kant van de stad belandde - hij
veronderstelde, dat wij een foto van het Stedelijk Gymnasium aan de Arendstuin hadden
afgedrukt. Maar dat was niet zo: de gebouwen waren respectievelijk het Old Burger Weeshuis en
de Nuts- of Bondsspaarbank, beide op de hoek van het Zaailand en de Zuiderstraat.
Wie zich met onze foto op dit mo
ment ter plaatste oriënteert vindt er
niets van het oude terug; voor het
Old Burger Weeshuis, in de bevrij-
dingsnaeht van 15 april 1945 door
de Duitsers in brand gestoken en
totaal verwoest, kwam het gebouw
van de Waterleiding in de plaats en
de vroegere Nutsspaarbank, nu
Bondsspaarbank, kreeg nog niet zo
heel lang geleden op deze plaats een
geheel nieuw kantoor.
Heel veel inzenders deden hun op
lossing weer vergezeld gaan van
persoonlijke herinneringen, zodat
we nog even bij dit punt van de stad
kunnen blijven mijmeren.
VUURWERK
"Als jongen" schrijft de heer Th.
Weda te Leeuwarden, "zocht ik op
de trappen van het weeshuis altijd
een goed plaatsje op om maar niets
te missen van het vuurwerk op Ko
ninginnedag. Om de tijd te doden
kocht je voor een paar centen een
zak gele zoete pruimen met de wat
vreemde naam Boezegroenen, maar
ze waren heerlijk. Je ziet ze nu niet
meer, zoals veel lekker fruit van
vroeger".
"Als jongste bediende" aldus de
heer B. J. van der Weerdt te Haar
lem, "kwam ik vaak op de Spaar
bank en in het Burgerweeshuis
woonde een meisje, waar ik in die
tijd heel romantisch over dacht".
LANDSJEKAPPEN
De heer J. Wouda te Leeuwarden
schrijft ons het volgende: "Ik ben in
de Zuiderstraat vroeger vaak met
vrienden, de jongens Vellinga (va
der was procuratiehouder bij King-
ma's Bank) aan het "landsjekap-
pen" geweest, naar ik meen voor
het restaurant waarvan toen een ze
kere Smit eigenaar was. Dat werd
dan gevolgd door een klimpartij op
de stoep van de Weledelgestrenge
Heer Van Duyl, tot we daar werden
weggejaagd. Dan werd de middag
verder besteed met voetballen op
het Zaailand, zo mogelijk in de hele
lengte - wat een veld was het dan
Als dat niet ging vanwege gebrek
aan spelers, dan maar in de breedte,
waarbij de bal vaak op een heel an
dere plaats terecht kwam dan de be
doeling was. omdat er door veel
meer jongens gevoetbald werd. Als
onze bal op "hun veld" terecht
kwam, werd die maar weer lukraak
een eind weggetrapt. Maar zoiets
mocht beslist het plezier niet beder
ven".
De heer D. van der Meulen te
Leeuwarden schrijft over het plant
soentje op de voorgrond op de foto,
dat vroeger doorliep tot aan de Wir-
dumerdijk. Ter hoogte van de Mer-
curiusfontein lag er toen een klein
pleintje voor. "Op dat pleintje
stonden met de kermis ook drie
draaimolens. De grootouders van
Bonne van der Zee stonden daar ook
wel met een draaiorgel. Met hun
schip voeren ze dan tot bij de Beurs-
brug. Voor een of twee centen kon
je op die draaimolens al een rit ma
ken, dat was omstreeks 1920".
Ook mevrouw A. Nieuwhof uit
Leeuwarden schreef over de ker
missen van vroeger en over de ge
zelligheid op deze plaats in de stad.
"Er was daar altijd van alles te
doen, de kermis en het koninginne-
feest, de markt op vrijdag, het was
daar altijd gezellig, vooral toen de
joden daar nog waren, dan kon je
nog wel eens lachen, maar dat is nu
verleden tijd en het komt niet
weer".
RODE WEZEN
"Vroeger" aldus de heer P. Visser
te Leeuwarden, "zagje hier de rode
wezen, in tegenstelling met de
blauwe wezen uit het Stadsweeshuis
aan het Schoenmakersperk. Op
zondag gingen ze gezamenlijk naar
de kerk, de groten hadden de klein
tjes aan de hand en dan keurig in het
gelid door de Bargesteeg en de
Weerd naar de Grote Kerk. Alle
maal keurig in uniform; de meisjes
met zwarte jurken en witte schorten
aan en de jongens met zwarte pakjes
met een soort conducteurspetje met
een rode bies op het hoofdVandaar
ook de naam rode wezen; de stads
weeshuiskinderen hadden een
blauwe bies op hun petje en dat
hoofddeksel was ook wat hoekiger
van model.
VAN SCHOOL
"Heel vaak" schrijft mevrouw
Marie Kuiper-Kroes uit Em-
meloord, "liepen weTiierlangs, als
we van School 5 in de Schoolstraat
kwamen en naar huis in de Grote
Kerkstraat gingen. We gingen dan
samen met een vriendinnetje, Ties-
ke van der Laan, die in het Wees
huis was. Daar vandaan liepen we
door de Bargesteeg, over de Nieu-
westad, door de Weerd, over het
Hofplein en zo naar huis. Ik zie het
nog voor me en het is toch wel meer
dan zestig jaar geleden".
Voorde heren H. de Bruin te Leeu
warden en E. Boshuyzer te Drach
ten was het "zoekplaatje" ditmaal
al helemaal niet moeilijk. "In de
jaren '30-'31 heb ik aan de Spaar
bank nog getimmerd" schrijft de
heer De Bruin, "toen is er een inter
ne verbouwing geweest, waarbij er
o.a. een grote kluis werd gebouw.
De firma P. Westerbaan (Elisabeth-
straat) heeft onder leiding van ar
chitect Kramer (Tweebaksmarkt)
deze verbouwing tot stand gebracht.
Van '29 tot '33 was ik werkzaam bij
Westerbaan. Het bijzondere bij de
ze bouw was, dat voor het heien van
de palen de heistelling in het ge
bouw was opgesteld. Daarvoor
waren eerst de verdiepingsvloeren
uitgebroken. De heikar (stoom fir
ma Leemburg) stond achter in de
tuin".
En de heer Boshuyzer
schrijft;"Voor mij was hot niet zo
moeilijk, omdat ik mijn opvoeding
daar heb genoten".
Wat de spaarbank betreft: "Daar zat
de heer Boonstra altijd in een soort
ijzeren kooi met een grote sigaar aan
-ook het gemoedelijke is allemaal
voorbij", aldus de heer D. Beeksma
te Leeuwarden-
De heer Chr. Doorenbos te Leeu
warden herinnert zich, dat hij vroe
ger met etenstijd door de Zuider
straat liep en dan altijd de lepels in
de borden hoorde - dan waren ze
aan het papeten.
DRAMA
De heer J. 1. Kuhlmann werkte wel
eer op het notariskantoor van Mole
naar tegenover de villa waar in de
oorlog de Ortskommandantur ge
vestigd was; na de bevrijding was
dat een paar dagen de zetel van de
Town Major en daarna van de Poli
tieke Opsporingsdienst. "Eens",
aldusde heer Kuhlmann, "werd ons
door de Polizei bevolen het kantoor
niet te verlaten en niet naar buiten te
zien. Later bleek, dat men het li
chaam zocht van een held, die op
een verdieping van het weeshuis
dwars door een ruit was gesprongen
en achter ons kantoor was terecht
gekomen
Wanneer de Duitsers er naar streef
den deze tragedie geheim te hou
den, dan zijn ze daar wellicht in
geslaagd - wij hadden er althans
nog nooit van gehoord en weten ook
niet wie dat slachtoffer was.
INTERESSANT
Interessant is het ook, wat de heer
A. H. Bergsma te Haren ons
schrijft;
"Het was op 18 mei 1919, dat ik
met mijn broer het bordes van het
O.B.W. besteeg, om er tot april
vervolg op pag. II
voor Leeuwarden en de wij
de wereld er omheen
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publiciteits-
kantoor.
Verschijnt eenmaal in de
veertien dagen.
Redactie, Administratie en
Advertentieafdeling.
Vredeman de Vriesstraat 1
8921 BP Leeuwarden.
Telefoon (05100) 20302
Postgiro 98 10 62
Geopend:van dinsdag tot
en met donderdag, uit
sluitend 's morgens van 9
tot 12 uur.
's Middags en van vrijdag
tot en met maandag ge
sloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland 27,50 per
jaar; voor het buitenland:
50,- per jaar.
Losse nummers: afgehaald
1,75 per stuk. Per giro be
steld: 2,75 voor 1 ex.,
4,75 voor 2 ex.; 6,25
voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de be
paling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de 1e februari dient het
abonnementsgeld voor het
dan lopende jaar te zijn
betaald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van le
zers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich niet telefo
nisch of schriftelijk, maar
per giro-overschrijving als
abonnee aanmelden, wor
den verzocht op het giro
strookje te vernielden:
Nieuwe abonnee.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te letten,
dat hun giro-overschrij-
vingskaart het nieuwe adres
vermeldt - het oude adres
moet worden doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden van
de abonnee, voor wie wordt
betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor het
verhuizen worden doorge
geven.
Abonnementen, die niet
voor 1 december zijn opge
zegd, worden automatisch
verlengd.
z
