"IK MOEST DENKEN AAN DE
PIONIERS VAN DE LUCHTVAART"
DOOR VERHALEN OVER JAN OLIESLAGERS
DOOR
MR. J. S. BUL
De door uw krant aan Jan Oliesla
gers gewijde artikelen zetten - hoe
kan het anders - ook mijn geest in
werking. "De geest zonder dewelke
de mens niets is", 'n Herinnering,
behorende tot de zogenaamde verre
herinneringen, die, als geëtst in het
geheugen, veel duidelijker voor het
geestesoog tot leven kunnen worden
gebracht dan nabije herinneringen,
kwam uit de diepte van mijn denken
naar boven.
Ik zag me plotseling weer staan aan
de hand van m'n moeder, in de
buurt van de Wilhelminabaan, vol
ontzag en geestesvervoering kij
kend naar het eerste vliegtuig, dat ik
ooit zag. Het had zich tot een hoogte
van ca. honderd meter verheven bo
ven bomen en huizen, zodat het in
verre omtrek te zien was.
GROOTSE INDUSTRIE
We waren getuige - wat we toen
nog niet konden weten - van een
verrichting in de beginfase van een
ontwikkeling, die tot een van de
grootste, zo niet allergrootste in
dustrieën in de wereld zou leiden en
die die wereld een heel ander aan
zien zou gevenOf die ontwikkeling
tot meer geluk van de mensheid
heeft geleid, staat, zoals met vele
ontwikkelingen het geval is, te be
zien.
Ik kon toen niet bevroeden, dat ik
nog eens gedoemd zou zijn hon
derdduizenden kilometers af te leg
gen in luchtkolossen, die driehon
derd en meer passagiers kunnen
vervoeren en die het resultaat zijn
van een techniek, geboren uit het
vernuft van mensen, die ervan
overtuigd waren, dat men zich met
een voorwerp zwaarder dan de lucht
door het luchtruim zou kunnen
voortbewegen.
Voor dat zo'n voorwerp, voortbe
wogen door een motor, zich voor
het eerst van de grond verhief, had
den tientallen wetenschappers en
intelligente knutselaars zich met hét
probleem bezig gehouden. Zich
spiegelend aan de vogels waren zij
van mening, dat ook de mens, voor
zien van door zijn verstand ontwik
kelde geëigende apparatuur, zou
kunnen vliegen.
Een van de allerberoemdste onder
hen, een van de meest alzijdige ge
nieën, die ooit heeft geleefd, was de
"uomo universale" van de Renais
sance Leonardo da Vinei. Als u ooit
in Milaan komt, moet u beslist een
bezoek brengen aan het museum,
dat zijn naam draagt en dat geheel is
gewijd aan de voortbrengselen van
zijn geest, waaronder, naast anato
mische studies, tekeningen en
werktuigen, betrekking hebbend op
sluizen, watermolens, baggerma
chines, oorlogstanks, liften, irriga
tiesystemen, maar ook op vliegtui-
Charles Lindbergh: op z'n eentje
over de Atlantische Oceaan
gen. Hoewel meer bekend om zijn
grootse schilderijen als "Het laat
ste avondmaal" en de "Mona Li
sa", was deze, in de tweede helft
van de vijftiende eeuw levende,
kunstenaar een van de voorlopers
van de vliegtechniek.
LOUIS BLERIOT
Een andere voorloper van de vlie
gerij was de Duitse ingenieur Otto
Lilienthal, die in 1891 vanaf een
heuvel een eerste glijvlucht vol
bracht van vijftien meter lengte. Bij
een volgende poging in 1896 be
reikte hij een afstand van 350 meter,
maar hij stortte neer en bezweek aan
zijn verwondingen.
De luchtvaartpionier, die voor het
eerst een afstand van betekenis af
legde was Louis Blériot, een voor
zijn tijd uitnemende vliegtuigcon
structeur, die in 1909 over het Ka
naal vloog. Een prestatie, die hem
net zoveel vermaardheid bracht als
later Charles Lindbergh, die in 1927
met z'n "Spirit of St. Louis" over
de Atlantische Oceaan vloog. Zijn
vliegtuigen werden vooral gebruikt
in de Eerste Wereldoorlog aan de
kant van de geallieerden.
Denkend aan de eerste wereldoor
log - men ziet hoe in de geest de stof
voor herinneringen, die van de ene
naar de andere overflitsen, in on
voorstelbare hoeveelheid ligt opge
slagen - gaan de gedachten onmid
dellijk naar onze eigen beroemde
Fokker, die in die tijd vliegtuigen
voor de Duitsers construeerde en
dan ligt het weer voorde hand, dat
ook Manfred von Richthofen, de
beroemdste Duitse vlieger uit die
tijd, die tachtig vijandelijke vlieg
tuigen neerschoot, ten tonele wordt
gevoerd.
Hij werd, hoe wonderlijk het moge
klinken, ook door de vijand - vooral
Engelsen en Amerikanen - geëerd
om zijn moed en behendigheid. De
vliegers uit de Eerste Wereldoorlog
beschouwden hun gevaarlijke be
drijf als een sport, een spel met de
dood, en behandelden hun tegen
standers, zoals ook andere sportlie
den dat plegen te doen
DER ROTE BARON
Als aardige bijzonderheid kan ik
vertellen, dat ik enige jaren gele
den naar een Engelse film ben ge
weest, waarin de "Rote Baron",
zoals Manfred von Richthofen door
de vijand werd genoemd, omdat hij
altijd vloog in roodgeschilderde
Fokkers, de hoofdrol vervulde. Het
aardige van dit bioscoopbezoek was
gelegen in het feit, dat ik daartoe
was uitgenodigd door een achter
nicht van von Richthofen - zelf
draagt ze ook die naam - een aardi
ge, gehuwde dame, die ik goed ken
en die in mijn onmiddellijke omge
ving woont. Hoewel ze haar oud
oom niet heeft gekend weet ze veel
over hem te vertellen, omdat hij in
de familie wel een buitenbeentje is
geweest. Hij werd in 1918 zelf
neergeschoten, zesentwintig jaar
oud.
Grote oorlogen hebben altijd de
tendentie om technische ontwikke
lingen sneller te doen plaatsvinden.
Geld is dan geen probleem om zo
snel mogelijk zo veel mogelijk ma
Ritmeester Manfred Baron von Richthoven der rote Baron" schoot
tachtig geallieerde vliegtuigen neer, voor hij zelf sneuvelde.
terieel te verkrijgen, dat de vernieti
ging van de vijand kan helpen be
spoedigen. In de Tweede Wereld
oorlog was dat o.a. de atoombom,
maar in de eerste vooral het vlieg
tuig. Zo kon het gebeuren, dat bin
nen tien jaren, nadat Olieslagers
zijn triomfen vierde, reeds in grote
getale vliegtuigen werden ge
bouwd, die een grote mate van be
trouwbaarheid hadden. Blériot en
Fokker hebben vooral aan die ont
wikkeling bijgedragen.
ANDER KALIBER
Olieslagers zelf was meer een man
van ander kaliber. Van huis uit, zo
als dat heet, was hij motor- en
wielrenner. Hij won talrijke wie
lerwedstrijden onder de schuilnaam
John Max, werd in 1900 Belgisch
kampioen wielrennen en won in
1904 de motorwedstrijd Pa
rijs-Bordeaux-Parijs. Sedert 1909
nam hij deel aan luchtvaaitmeetings
en hij werd in 1911, hetzelfde jaar,
waarin ik hem zag vliegen, wereld
recordhouder vliegen met 625 km.
in zeven uur en achttien minuten.
(Nu vliegt de Concorde bijna twin
tig maal zo snel). Hij was ook be
kend door zijn gedurfde luchtvaart-
Ai
v..
f
-ri
- -
Louis Blériot, met zijn vrouw gefotografeerd voor het primitieve vliegtuigje, waarmee hij in zeven en dertig minuten over het Kanaal heenvloog.
acrobatiek. Hij stierf in 1942, na
zich zijn laatste levensjaren aan de
automobielindustrie te hebben ge
wijd.
Denkend aan Olieslagers, wiens ca
priolen ik in 1911 gadesloeg in de
omgeving van Leeuwarden, komt
mij een ander luchtvaartman in ge
dachten, die in dezelfde omgeving
in 1919 onze bewondering opwek
te, nl. de Franse parachutespringer
De Moresquant Kessner. Twee en
zestig jaar is het geleden, dat ik hem
met het zweet in m'n handen van
opwinding, uit een vliegtuig zag
springen en het feit, dat ik deze niet
alledaagse naam heb onthouden,
duidt er op, dat zijn verrichtingen
een diepe indruk op mij hebben ge
maakt. En niet op mij alleen,.want
ik herinner mij ook, dat hij, als held
vereerd, op de schouders van om
standers Hotel De Doelen werd bin
nengedragen
PARACHUTESPRINGEN
Ook het parachutespringen, dat het
begin van zijn ontwikkeling vond in
de Eerste Wereldoorlog, heeft zich
zodanig ontwikkeld, dat in voor
komende gevallen hele legers uit de
lucht neerdalen alsof het de ge
woonste zaak ter wereld is.
In het begin van dit opstel zei ik, dat
ik gedoemd zou zijn honderddui
zenden kilometers in vliegtuigen af
te leggen. Gedoemd zijn betekent,
dat men iets moet doen met een ze
kere tegenzin, maar waar men niet
onderuit kan om niet in moeilijkhe
den te geraken. Ik wilde aangeven,
dat ik me liever op een andere ma
nier zou hebben verplaatst. Per
schip bijvoorbeeld, voor mij de ple
zierigste manier om te reizen, maar
als zakenman is men genoodzaakt
de snelste wijze van reizen te kiezen
om te voorkomen, dat concurrenten
je te vlug af zijn. Voor de vliegerij
het mogelijk maakte om je op re
gelmatige wijze zo snel mogelijk te
verplaatsen, reisde je per schip naar
de uithoeken der wereld. Men deed
er dan 'n week over om bijvoor
beeld naar New York te komen en
een maand om het Verre Oosten te
bereiken. Reizen was toen een
feest, want op de passagiersschepen
werd men werkelijk verwend als
men voor zaken op reis was. Men
had een gedwongen, plezierige
vacantie en het zaken doen was aan
gepast aan deze langzame manier
van reizen. Thans gaat alles in snel
tempo en als men z'n bestemming
bereikt heeft moet men eerst een dag
vervolg op pag. 11
