'GEEN ANDER BLAD DAT HET
VERLEDEN ZO LEVENDIG HOUDT
BOLMAN
JUWELIER
IN DIT NUMMER:
GIROKAART VOOR BETALEN
ABONNEMENT 1982
VOOR LEEUWARDEN EN DE
WIJDE WERELD ER OMHEEN
LEEUWARDEN
UITHUIZIG
THUIS
EN
THUIS
UITHUIZIG
MR. J. S. BIJL: "KLEINE K RANTS JE VERVULT UNIEKE FUNCTIE"
n mmm hhthhh® ®h hh
m
m
m
m
ACHTTIENDE JAARGANG
«3
21-11-1981 NUMMER/297
H H H H H H H H H B Hl BH H PI li
Bil Hl a BH) SBH Hl HUSH IS BH SS HS HU puna SB a SBH) BH 19 nieuwestad 75 leeuwarden
'T KLEINE KRANTSJE
Uw pretentieloos blad vervult een
unieke functie, want ik ken geen
ander, dat zo zeer de nostalgie naar
het verleden weet levendig te hou
den, Het is merkwaardig-hoe het
steeds weer, door het vermelden
van eenvoudige feiten of omstan
digheden, de snaren van het gevoe
lig instrument, dat herinnering heet,
tot trilling brengt en de magische
muziek van het heimwee tot leven.
Kleine, op zichzelf onbelangrijke
gebeurtenissen uit het leven van alle
dag van vroeger brengen, door hun
simpele vermelding, associaties te
weeg, die het hele levenspatroon
van toen als een scherpe moment
opname op het netvlies van het
geestesoog te voorschijn brengen.
Zo wordt bijvoorbeeld in het Kleine
Krantsje van 12 september gespro
ken over het pand op de hoek van de
Wirdumerdijk en het Ruiterskwar-
tier, waar in 1912 door Philippus
Kessler een lunchroom werd geves
tigd en over bekende Joodse bak
kers in het Leeuwarden van mijn
prille jeugd. Op zich zelf weinig
opzienbarends, maar de beide ver
meldingen brachten bij mij een
vloed van herinneringen aan het
Jaap Kessler, in z'n hart meer kun
stenaar, dan slager
stromen, waarbij de gastronomie,
die ik mijn gehele leven lang gaame
heb beoefend, een grote rol vervult.
Ik zie me nog met mijn moeder, vol
verwachting, de pas geopende
lunchroom op de Wirdumerdijk be
treden, waarde lucht van vers gebak
me bijna bedwelmde en me het wa
ter om de tanden deed lopen, 'n
Lunchroom was voor die tijd iets
heel modems en chics, waar men, in
tegenstelling tot wat men zou ver
wachten, de inwendige mens niet
ging versterken door een stevige
NIEUWESTAD160 TEL05100-23983
lunch, maar waar men zich te buiten
ging aan het eten van gebak, 'n Ex
travagantie, die zich slechts weinig
mensen met een mime beurs konden
veroorloven, want één gebakje
kostte toen evenveel als een heel
brood (Dat is tegenwoordig trou
wens nog zo). Nu had mijn moeder
beslist geen mime beurs, maar de
omstandigheden wilden, dat Philip
pus een beetje aangetrouwde fami
lie was. Hij was namelijk een broer
van Jaap Kessler, de slager, met wie
mijn zuster getrouwd was. En de
Kesslers waren aardige, vriendelij
ke mensen, die een anderen vooral
kinderen graag een plezierdeden. Ik
neem daarom aan, dat m'n moeder
en ik een gebakje kregen voor wat
men in het zakenleven noemt een
prix'd'amis. Ik zie nog hoe Philip,
'n zwaargebouwde grote man van
een jaar of dertig met 'n enigszins
vollemaansgezicht, gekleed in een
hagelwitte koksjas, ons een plaatsje
gaf, nadat we eerst door een winkel
waren gegaan vol met zoetige heer
lijkheden en een zwaar belopende
trap hadden bestegen.
RIJKDOM
Als kleine jongen gaf de omgeving
me een indruk van rijkdom en over
vloed zodat ik met stomheid was
geslagen, terwijl ik anders m'n
mondje wel wist te roeren. Ik was er
bovendien trots op, dat Philip, een,
in mijn ogen. zeer gewichtig man,
omdat hij zo'n prachtig etablisse
ment „bezat" zo vertrouwlijk met
m'n moeder omging. In dit verband
verdient het vermelding, dat ik nog
trotser was een zwager te bezitten,
die drieentwintig jaar ouder dan ik,
tot de grootste en sterkste mannen
gerekend kon worden, die ik kende
en die ik, snotneus van acht jaar,
Jaap mocht noemen. Jaap en Philip
en ook hun oudere broer Kees be
hoorden alle drie bovendien tot de
beste schutters van-het land, terwijl
Jaapook nog behoorlijk kon zingen.
Jaap was in zijn hart meer kunste
naar dan slager. Zo kon hij niet on
verdienstelijk boetseren en beeld
houwen en zong hij eens als plaats
vervanger van een ziekgeworden
Italiaanse zanger, zonder dat het
publiek het bemerkte, omdat hij
buiten het gezicht was opgesteld,
het bekende lied van Pallazzo, dat
ten gehore moest worden gebracht
bij de film van die naam toen die in
Cinema Palace werd vertoond.
Hier gaat de stroom van herinnerin
gen weer met me aan de loop, want
als ik de Cinema Palace op de Wir
dumerdijk noem, de bioscoop, die,
naar ik meen omstreeks 1914 werd
gebouwd met geld, dat voor een
groot gedeelte door de familie
Kessler werd gefourneerd, dan
moet ik daarbij vermelden, dat Phi
lip daarvan de directeur was gewor
den, nadat de lunchroom een mis
lukking was gebleken.
BESTE MENSEN
De Kesslers, de beste mensen, die
men zich qua karakter kan denken,
waren, zoals ik ze nu kan zien, geen
zakenlieden in hart en nieren. Hun
ontbrak daartoe de mentaliteit. Ze
waren te weinig berekenend. Ze
waren ook vaak penny-wise en
pound-foolisch. Daarmee wil niets
kwaads gezegd zijn, integendeel,
want ze hadden, met hun grote men
selijkheid, andere eigenschappen,
die hen sierden en onder de beste
mensen, die ik gekend heb, nemen
ze nog steeds een ereplaats in. Van
m'n zwager Jaap, die bijna negentig
jaar is geworden en tien jaar geleden
overleed, hield ik als van een broer
en ik mis hem nog steeds.
De Joodse bakkers brachten mij de
zondagmorgens van mijn jeugd in
herinnering. Die kenmerkten zich
door grote gezelligheid en intimiteit
in de familiekring. Mijn moeder
maakte dan in de „voorkamer", die
alleen 's zondags werd gebruikt, de
met antraciet gestookte „vul
kachel" aan, 'n op nikkelen poten
staand geval, dat rondom door mica
het gloeiende vuur liet zien en wier
warmte de ruiten deed beslaan. Ik
mocht dan Het Kinderblad, bij
voegsel van de Leeuwarder Cou
rant, lezen en trachten de daarin
voorkomende rebus op te lossen.
WARME GALLETJES
De winkel van Kessler op de hoek van de Wirdumerdijk en het Ruiters-
kwartier met op de foto beneden de lunchroom in hetzelfde pand.
Maar het heerlijkste van de zon
dagmorgens, waarnaar de gehele
week werd uitgezien, waren de ver
se warme galletjes, die door de
Joodse bakker Keizer werden rond-
bezorgd in een gesloten, bruinge-
verfde houten broodkar, waarop op
een bord z'n naam stond vermeld.
Soms leden we honger, omdat hij
laat langskwam, zo tegen tienen,
jnaar we wilden de „lekkere" hon
ger niet stillen met oudbakken
brood (dat overigens werd gecon
sumeerd, nadat het op de kachel was
geroosterd, ook een lekkernij). De
ze galletjes, kleine ovale hardge
bakken broodjes, die met gejuich
werden begroet en die, slechts van
boter voorzien, genuttigd werden,
streelden mijn tong zoals in later
tijden de meest verfijnde spijzen
niet gedaan hebben. Ze waren nog
lekkerder dan de hiervoor gemelde
gebakjes in de lunchroom. Waaruit
men de betrekkelijkheid der dingen
maar weer eens kan opmerken.
Het zogenaamde vooruitkomen in
de wereld is een veel nagestreefd
doel. Het geeft de mogelijkheid, in
dien men slaagt, tot het genieten van
velerlei geneugten, maar deze wer
ken vaak vervlakkend, omdat ze
Jan te gemakkelijk worden verkre
gen. Het is immers een vaststaand
feit, dat hoe moeilijker men iets
verkrijgt, hoe meer plezier men aan
het verkregene beleeft." Het bezit
van de zaak is vaak het eind van 't
vervolg op pag. 13