HERINNERINGEN AAN DE
OUDE HOLLANDERWIJK
"KONIG KOMT"
Ill
IJSKELDER
De onlangs in 't Kleine Krantsje af gedrukte foto van het complex huizen bij de overweg bracht mij op het
idee iets te schrijven over de Hollanderwijk. waarover tot dusver niet veel of helemaal niets geschreven is
Een paar jaar geleden heb ik eens een foto ingestuurd van een groep kinderen in de Halbertsmastraat en
die is toen in t Kleine Krantsje afgedrukt. Tot zelfs vanuil Australië kreeg ik daar reacties op. o.a. van Al ie
Westerdijk. die daarheen met haar man Rozema is geëmigreerd. Ze zijn enige tijd daarna nog met vakantie
in Leeuwarden geweest, waarbij er ook een stukje in 't Kleine Krantsje kwam. Daarbij spraken ze er
schande van, dat er in Leeuwarden zoveel was verbouwd en veranderd en dat dat niet altijd een
verbetering was.
Het oplossen van die fotoprijsvraag
was voor mij natuurlijk niet moei
lijk. Hoe dikwijls zouden wij dat
punt niet gepasseerd zijn, als we
vanaf de Halbertsmastraat. waar ik
woonde, via de Hollanderdijk naar
de stad liepen?
De uitslag is intussen al gepubli
ceerd en daarin wordt ook de naam
genoemd van Siep Antoine. Zoals al
geschreven werd. spraken wij zijn
naam altijd uit als Antoanie.
Siep Antoine heeft eerst op de
Hollanderdijk gewoond, het eerste
huis naast de noodslachting en op
slagplaats. Naast hem woonde
Hiemstra van het expeditiebedrijf
Zetstra en Hiemstra en dan kreeg je
de stallen voor de paarden.
WINKELTJE
De ouders van Siep woonden op de
oude Hollanderdijk, vanaf de Hol
landerwijk het eerste winkeltje. Ze
verkochten daar tabaksartikelen en
menig keer moest ik daar voor mijn
vader sigaren halen van vier of zes
centen per stuk. Je kreeg die dan in
een rechthoekig zakje met een siga
renpijpje er gratis bij.
Voor mijn oudste broer haalde ik
dan pakjes sigaretten, zoals Turmat
en Kyriazi Emin, waarin altijd
mooie zijden bloemen of vlinders
zaten en waar moeder dan sierkus
sens van maakte. Ook wel doosje1
Miss Blanche met voetbalplaatjes
die ik mocht hebben om ze te ruilen
met andere jongens uit de buurt.
Later zijn de ouders van Siep Antoi
ne naar de Achter de Hoven ver
huisd en Siep kwam toen in het
sigarenwinkeltje, maar hij hield ook
Het begin van de Hollanderwijk, gezien vanaf de Schrans. Een heel oude
foto: de molen prijkt er nog in volle glorie!
de brandstoffenzaak aan.
Bij de steenhouwerij, bij hen op de
hoek. hebben we heel wat gespeeld
en er menige open knie opgehaald.
door het stoten tegen die stenen
keien.
Achter de steenhouwerij woonde
Overdijk. de melkboer. Als wc
melk moesten halen gingen we via
de steenhouwerijmaar was die op
slot, dan moesten we via de Smids-
buurt. Later is Overdijk verhuisd
naar de Nieuwe Schrans, waar hij
achter z'n huis een klein melkwin-
keltje liet bouwen.
De stallen van Zetstra en Hiemstra
waren dus op de Hollanderdijk. We
zijn daar menig keer geweest, als
Twijnstra de paarden moest voeren.
Twijnstra was voerman en hij
woonde tegenover ons.
HOLLANDERHUIS
Als je doorliep kwam je bij de
boerderij Het Hollanderhuis. die in
1928 is afgebroken - nu staan er op
die plaats leuke huisjes met de
slagerij van Glas.
In die "tijd was de jeugd niet veel
beter dan die van nu, want ook toen
kon een leegstaand gebouw, waar
van men wist, dat het zou worden
gesloopt, niet met hele ruiten blij
ven staan. Losse stenen waren daar
dan ook moeilijk te vinden - iedere
keer als we er langs gingen was het
even mikken en. vaak raak!
Tot politie Schaafsma, die in het
derde huis op de Hollanderdijk
woonde, mij in de gaten kreeg.
Gewaarschuwd door de jongens zet
te ik het op mijn klompjes op een
lopen. Schaafsma op sokken achter
me aan de Halbertsmastraat in.
WOEDEND
Ik stoof op huis af en deed nog
netjes het hekje dicht, de schuif er
op. Toen dook Schaafsma over het
hekje heen. hij had niet in de gaten,
dat het vast zat. Daarna vloog hij
achter me aan ons huis in. woedend,
dat hij me niet kon krijgen en nog
kwader, omdat hij op dat hekje was
gebotst.
Ik hoor het mijn moeder nog zeg
gen: "Wat mut dat hier? Groate
Ooye, bist niet wiezer? Vooruit, uut
mien huus!"
Buitendeur praatten ze verder en na
wat heen en weer geklets droop
Schaafsma af, nagelachen door de
hele buurt. Want een politie op
sokken achter een jongen van negen
jaar aan, was wel iets heel bijzon
ders, wat je niet elke dag kon
meemaken.
We moesten dus altijd langs die
oude boerderij Het Hollanderhuis
en in mijn eerste schooljaren volg
den we dan de Noorderstraat en
liepen op Pniël aan - daarnaast
stond de school.
Maar Pniël was er in de eerste
schooljaren ook nog niet. Die stond,
waar nu het autoverhuurbedrijf van
Schuhmacher is. in het begin van de
Schrans.
De Mesdagstraat liep dood op het
land. Ook de Bosboomstraat, die
toen nog Zeestraat heette. De Ver
lengde Noorderstraat was er nog
niet. Die huizen zijn ook in mijn
schooljaren gebouwd. Er achter was
nog allemaal land.
Wat kon je toen mooi polsspringen!
Het eerste slootje was de "Pink-
sloot". dan kreeg je een bredere
sloot, dat was "De Batte" en dan
kwam "De Brede". Die laatste was
ook breed en menigeen heeft daar in
de onderwal gezeten om z'n sokken
uit te wringen.
KINDERSPELEN
Dat polsspringen had z'n vaste tijd.
Hoe het kwam. dat bepaalde kinder
spelen een vaste>ijd hadden, weet ik
niet. maar opeens was het zover.
Neem bijvoorbeeld het knikkeren.
Plotseling was iedereen met knikke
ren bezig en dat gebeurde dan ook
op een vaste plaats rond het plant
soen van de toenmalige Nieuweweg
- Noorderstraat - Sint Jansstraat.
Na schooltijd was het daar dan
zwart van de kinderen uit heel
Huizum en de Hollanderwijk.
Kijkdozen, knikkerspelen, pompen
in de klompen, van alles was er te
doen. Maar opeens was het ook
weer afgelopen. Dan had je plotse
ling weer "Steken voor een speld".
Dit gebeurde dan in je eigen buurt.
Dan liep ieder kind met een oud
boek met uitgeknipte plaatjes of
ansichtkaarten. Stak je met een
speld in het dichtgeslagen boek. dan
had je een mooie of minder mooie
kaart en mocht je de speld houden.
Maar prikte je mis. dan was je ook
de speld kwijt.
Zo kreeg je ook de tijd van hinkelen,
bokjespringen. "Lepel, skeer of
hakkio" en "bakketskiete".
Wat je het hele jaar door deed was
"karrieantsje" (hoe kwamen ze aan
die naam?), "boefke speule" en
"verstopperke".
GEZELLIGE BUURT
De Hollanderwijk was een gezellige
en kinderrijke buurt. Vooral op
zomeravonden zaten de mensen
veel voor aan de straat met elkaar
een babbeltje te maken. De jeugd
mocht dan nog wat buiten spelen en
ieder kind. groot of klein, deed dan
mee.
Zwetend van het harde lopen was
het vaak: "Moeke, ma 'k een bitsje
water?" en dan maar weer verder.
Tot het tijd werd om naar binnen en
naar bed te gaan. Meestal was het
dan: "Nou al? We binne net so
lekker an 't speulen".
Toen de mensen er nog geen idee
van hadden etenswaren kunstmatig
in te vriezen werden erin wintertijd
naarstig blokken ijs uit de grachten
gezaagd. Dat ijs werd als het ware in
houtzaagmeel verpakt en bleef be
waard voorde warmere tijden in het
jaar.
De bewaarplaats van die blokken ijs
stond hier als De Ijskelder bekend.
Er heeft zo n Liskelder gestaan op
de hoek van de Nieuwestad en het
Heerenwaltje, waar de nu de mode
zaak P. S. Bakker is. Later is er nog
een Uskelder aan de westkant van
de Kleine Hoogstraat geweest, in
het pand nummer 15.
min
De namen van de bewoners van de
Halbertsmastraat en tegenover ons
in het begin van de Hollanderstraat
weet ik nog allemaal uit de lijd. toen
ik zo'n jaar of acht. negen was.
BEWONERS
Eerst had je politie De Leeuw; dit
waren de ouders van Andries de
Leeuw,, die op de Nieuweburen de
Leeuwarder Muziekschool had.
Dan de families Steneker en Van der
Heide. De laatste was expediteur en
reed met een Fordje door Leeuwar
den. In de vakanties ben ik menig
maal meegeweest en dat was dan
eenfeest. Eens per jaar ging Van der
Heide 's avonds op een mooie
zomerdag met alle kinderen uit de
buurt een ritje maken. Alle kinderen
plat op het gat achter in de bak. Een
oudere erbij voor het toezicht en dan
gingen we luid zingend op weg.
Meestal ging het naar Wcidum en
via Deinum en Marssum weer naar
de stad terug. Dat was prachtig en
Van der Heide steeg in de hele buurt
in aanzien.
Op nummer 7 woonde de familie
Hoogeveen. Hij had een smederij in
de Blokhuissteeg. Daarnaast woon
de de familie Van der Veen. Die
werkte bij Bottema's kaashandel
aan het Zuiderplein. Daarnaast
woonden mijn ouders: mijn vader
werkte bij de Houthandel Overmeer
op Schenkenschans.
Dan, op nummer 13, Fokkens. die
liep met een karretje met koffie en
thee. Verder de familie Schuhma
cher. naar ik meen stucadoor. de
wed. Van der Wal, een lief oud
vrouwtje dat met een broodkar liep
en de familie Westerdijk. Hij was
vervolg op pag. 11
Een hoogst lachwekkende vergis
sing had onlangs te Wildbad plaats.
Uit Calw ontvingen men den 27sten
April een "diensttelegram", lui
dende: "KÖNIG KOMMT! -
De stationschef haastte zich zijn
gala uniform, met steek en degen,
aan te schieten en der overheid van
's konings bezoek kennis te geven.
Onverwijld werd een buitengewone
vergadering van den gemeenteraad
belegd en daarop besloten al het
mogelijke te doen, om Z. M. be
hoorlijk te ontvangen. Ettelijke
honderden denneboomen werden
geveld, de stad werd in allerijl in het
groen gestoken, men legde de hand
aan twee eerebogen, een kostelijk
banket werd besteld, de logement
houders sloegen allerlei eet- en
drinkwaren in, de bakkers bakten
onverdroten, de confiseurs wisten
met de hun toestroomende orders
geen raad. Den volgenden ochtend
vroeg was de gansche bevolking op
de been: geheel Wildbad verkeerde
in ongewone drukte. Van lieverlede
echter, toen de koninklijke trein
steeds uitbleef, begon men ongedul
dig te worden en werd eindelijk aan
den minister van binnenlandse za
ken te Stuttgart geseind. Aldaar was
echter van een togt des konings naar
Wildbad niets bekend; men telegra-
pheerde naar Calw en zie, tegen 3
uur 's namiddags kwam niet de
koning, maar. de hulpconduc
teur König aan. 1879)
Als je doorliep kwam je bij de boerderij Het Hollanderhuis, die in 1928 is afgebroken'
