0
VOORGOED VERLEDEN TIJD
ZOETE HERINNERINGEN
AAN OUDE NOORDERKERK
RUZIE OP BODEM
REGENWATERPUT
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
Iedere rechtgeaarde Leeuwarder
behoort te weten dat in het hartje
van de binnenstad, om zo te
zeggen in de schaduw van de
Grote Kerk, nota bene in de
daarnaar genoemde straat, de
Noorderkerk staat. Ooit een ge
reformeerde kerk volgens de ou
de principes, echter na de split
sing ook eerst nog synodaal,
maar veel later vrijgemaakt gere
formeerd art. 31
Mijn eerste kennismaking met de
Noorderkerk was in 1943, hartje
oorlog, toen koster Laverman
was overleden en mijn vader in
die functie benoemd werd.
In de Tweede Wereldoorlog was
deze kerk, die wat achteraf
stond, maar meerdere uitgangen
had, vooral aan de achterzijde,
een geliefd oord voor de samen
komsten van de ondergrondse.
Ook onder het mom van een
luchtbeschermingspost gebeurde
daar nogal het een en ander.
Direct na de oorlog waren de
kerken overvol op zondag. Een
gevoel van dankbaarheid en op
luchting deed veel mensen de
gang naar de kerk maken, zeker
twee keer per zon- of feestdag.
AFGELADEN
Preekte er een bekende dominee
of professor, ik herinner me prof.
Bakker uit Kampen, dan was de
kerk afgeladen met wel honder
den mensen, men zat in de pa
den! Het orgel werd zeer degelijk
bespeeld door de heer Havinga,
bekend als leraar aan analisten
cursussen, en met wat meer
"schwung" door de heet Pasma,
mulo-leraar. Bij de laatste meen
den we vaak' in het voor- of
naspel populaire liedjes te horen
in de trant van Vera Lynn, op
heterdaad aan'toon'baar wel,
maar niet bewijsbaar. Eerlijk
heidshalve moet ik vermelden
dat we er op uit waren om iets
dergelijks te horen!
Tot de vaste prekers behoorden
de dominees Van der Woude, die
altijd onderaan de preekstoel een
hand voor zijn ogen deed tijdens
het bidden, Hagen die het record
had van het zgn. "Lange gebed",
en wel ruim elf minuten; Aalders
die was gepromoveerd op Gog en
Magog waarvan wij onder elkaar
zeiden Vincent en zijn moeder;
Prins die zo mooi kon voordra
gen en Mak, waarvoor we een
zwak hadden omdat hij in een
Jappenkamp had gezeten.
Het feit dat mijn vader koster
was geworden maakte mij al
Koster Van der Kooi in actie bij
een huwelijksplechtigheid. De
bruid was een dochter van de
heer C. van Raaij, ambtenaar
van de Burgerlijke Stand te
Leeuwarden.
vroeg vertrouwd met alles wat
des dominees was. Op zaterdag
moest ik verplicht de zgn. tekst-
briefjes halen, je moest dan soms
tijden wachten. Ze moesten soms
nog gemaakt worden en het leek
net of men zaterdagavond nog
niet wist waar men zondag over
zou preken. Hoewel er telefoon
was wilde men de dominee zo
niet lastig vallen; persoonlijke
service hoorde er bij
De kosters van de andere kerken
kwamen dan bij ons de briefjes
ophalen. De Vries van de Peli-
kaankerk, de Jong later Hoeks-
ma van de Oosterkerk en Over-
wijk van de Koepelkerk.
GEEN GEINTJES
Dan moesten de tekstbriefjes
"vertaald" worden naar de grote
tekstborden in de kerk. Steeds
maar weer proberen een geintje
op die borden te krijgen, maar
vader hield controle, er mocht
niets mis gaan op de zondag.
Er werd in die tijd ook ontzettend
veel vergaderd en hoewel de
tegenwoordige tijd zegt, dat ver
gaderen voor de talentlozen is,
werd er toen daardoor een hart
verwarmende eenheid ten toon
gespreid.
Er ging geen dag voorbij of er
werd wel druk vergaderd in de
Noorderkerk. 's Morgens veelal
deputaten-vergaderingen voor
de meest uiteenlopende doelen,
's middags iets dergelijks of clas-
sisvergadering en 's avonds het
bloeiende verenigingsleven van
mannen, vrouwen, jongens en
meisjes. Het kostersechtpaar had
geen dag vrij. Mijn moeder zucht
nog altijd als ik haar zie, dat ze te
weinig tijd aan haar kinderen
heeft kunnen besteden, wat ze
daar ook mee mag bedoelen, en
dat ze hoopt dat haar kinderen
die fout niet zullen maken. Toch
was ze met hart en ziel kosteres.
Daar werd ze nog weer eens bij
bepaald toen ik een oude krante
foto zag van eèn recrutendag.
RECRUTENDAG
Hoewel ik nu zelf aan mijn kinde
ren moet uitleggen wat een re-
cruut is, was in die tijd zo'n
recrutendag een begrip. Een paar
honderd dienstplichtige jonge
mensen werden voorgelicht over
het leven in militaire dienst. Ze
werden in de kerk gevoed en
gelaafd en daarvoor stond het
kostersechtpaar al een dag van
tevoren broodjes te smeren. Er
was dan soms ook geen tijd vqor
de eigen kinderen.
Goeie oude Noorderkerk, waar
elke keer na het Avondmaal de
kosterskinderen met hun vrien
den moesten werken als paarden
om de kerk voor de middagdienst
weer z'n normale aanzien te ge
ven. Waar het Avondmaalszil-
ver, na afgesponsd te zijn, weer
in een prachtige gevoerde kist
werd opgeborgen om de volgen
de dag weer naar de Midden
standsbankkluis te worden ge
bracht. Per bakfiets.
De gulle gaven van de collectes,
er was toen nog geen sprake van
het éne offer, werden per kerk in
geldkistjes opgeslagen en per
kostersfiets naar de Noorderkerk
gebracht. Daar werden op maan
dagavond de groene kistjes ge
leegd onder het wakend oog van
de diakenen en op dinsdag de
bruine kistjes door de commissie
van beheer.
Koster Van der Kooi had de
weegschaal en woog, per soort
geld, de bedragen af die aan het
postkantoor konden worden af
geleverd. Het geld werd dus niet
geteld, maar gewogen. Wat is er
veel met hem gegokt of het al dan
niet zou kloppen. Hij was nooit
mis. Ook in het tellen met de
hand stond hij zijn mannetje, ik
zal nooit de telwedstrijd verge
ten die hij hield met Wouter de
Vries, een gerenommeerd siga
renhandelaar aan de Put. De
laatste had geen kans, het was
een ongelijke strijd, 's Woens
dags gingen alle geldzakjes, die
keurig waren dichtgelakt met ro
de zegellak, stempel G.K., naar
het postkantoor perkosters-
fiets. Dit ging totdat mijn vader in
de Korfmakersstraat, dus in 't
zicht van de haven, onderuit
ging. Er sneuvelde een grote pa
pieren zak en de daarin zittende
linnen zakjes bleven niet alle
maal heel. Veel mensen schoten
toe om hem te helpen en tot op de
dag van vandaag ben ik onderste
boven van het feit dat er prac-
tisch niets vermist werd. Vanaf
die dag ging hij, zonder bewa-
king(!), met een handkar.
DOODZONDE
Doodzonde dat op grond van
modernisering de preekstoel uit
de Noorderkerk moest verdwij
nen om plaats te maken voor een
veredeld kathedertje. De oude
preekstoel waar dominee Van
Harmeien uit Garijp niet uit kon
tijdens een doopdienst.
Ouderling Stellingwerd zou hem
wel even helpen en sloeg het
deurtje zo vast dat het helemaal
niet meer open wilde. Ook voor
deze zaken is er een koster, die
van achter uit de kerk onder
doodse stilte kwam aangeschre-
den, om ook eens een andere
deur open te doen dan de
hoofdpoort.
Tegelijk met de vervanging van
de preekstoel werd de kerk ver
kleind door het ophangen van
tussengordijnen. Het minder
wordende kerkbezoek kon toen
nog worden verklaard door de
ontvolking van de binnen
stad.
Overigens staat er gelukkig nu
weer een passende houten broek
in.
BEKENDE NAMEN
De Noorderkerk was een kerk
waar veel mensen met bekende
namen kerkten, Tjepkema, Gan-
zevoort, Venema, Van Wieren
(2x), P. S. Bakker en noem maar
op. Een kerk met een hart.
Het brak echter mijn vaders hart
toen de kerkeraad besloot de
kerk te sluiten en te verkopen.
Het was zijn leven.
Bij mijn moeder thuis hangt nog
steeds een schilderij van de
Noorderkerk zoals je hem zag
wanneer je onder de poort van
peijsion Althuis doorliep. Zo
hebben veel bezoekers deze
kerk gezien en zo kunnen ze hem
nog steeds zien en dat is tenslotte
meer dan je van de Oosterkerk
kunt zeggen.
Heerenveen
Ing. G. v. d. Kooi
AT WIJ DUKE NAAR DE BOOl-
EM VANNE STROOM VAN GE
NOEGENS. SALLE WE MEER
MODDER DAN PARELS NAAR
BOVEN BRENGE
DE BESTE SELFVODOEN1NG
KRIJE WE, WANNEER WE
VANDAAG HERSTELLE. WAT
WE GISTER VERSUUMD OF
MISDEEN HEWWE.
IEDER MEENS SOEKT NAAR
GELUK, MAR DE MEESTEN
SOEKE DAAR, WAART NIET
TE VIENEN IS
Dit is een foto van een recrutendag of van een J.V.-meeting in de Noorderkerk. De dame met witte schort,
die juist soep opschept, is mevrouw Van der Kooi. Derde van rechts achteraan het vroegere eerste kamerlid
en hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, Hendrik Algra.
Het is al heel lang geleden, maar
wellicht zijn er in Witmarsum en
omgeving nog wel mensen, die er
van hebben gehoord. Daar moet
eens onenigheid zijn ontstaan
tussen een stel werklieden op de
bodem van een diepe regenwa
terbak!
Het was ook toen, in het midden
van de vorige eeuw, al gewoonte,
dat de werklui bij het opleveren
van bouwwerken een tractatie.
kregen, bestaande uit koek en
jenever.
Na het gereedkomen van de
diepe regenwaterbak leek het de
heren werkers wel origineel de
lekkernijen te nuttigen op de
bodem van de put; alzo gingen er
stoelen en een tafeltje naar bene
den en daar maakten de mannen
het zich gemakkelijk.
De dankbare eigenaar van de put
wist wel van inschenken en zo
ontstond er in de diepte een
vrolijk feest. Tot de mannen hei
bel kregen en een van hen, een
zekere Job Zevenkoek, woedend
opsprong en riep: "Astou blik
sems net ophaldste, dan donder
ik dy fjouwerkant troch de glê-
zen
Wélke ramen die aangebrande
Job bedoelde vertelde hij er niet
bij
AANRIJDING
Hedennacht is een auto, bestuurd
door den heer Lont, een reiziger van
de firma Duyvis, bij de halte Leeu
warden aan den Harlingerstraatweg
op een auto van den heer Faber ge
reden, die op 't zien van de lichten
van de auto van den heer Lont, den
wagen aan den kant van den weg
had geplaatst.
Er hadden geen persoonlijke onge
lukken plaats en de auto's konden
op eigen kracht nog de garages be
reiken.
(1925)
