'T KLEINE I
KRANTSJE
DE DORPSSCHOOLMEESTER l
voor Leeuwarden en de wij
de wereld er omheen.
Een uitgave van Fenno
Schoustra's Publiciteits-
kantoor.
Verschijnt éénmaal in de
veertien dagen.
Abonnementenadministratie
tie: Postbus 858, 8901 BR
Leeuwarden.
Abonnementsgelden Post
giro: 98 10 62.
Redactie en advertentie-af
deling: Vredeman de Vries-
straat 1, 8921 BP Leeuwar
den.
Telefoon (058) 120302
Geopend:van dinsdag tot
en met donderdag, uit
sluitend 's morgens van 9
tot 12 uur.
's Middags en van vrijdag
tot en met maandag ge
sloten.
Abonnementsprijs:
voor Nederland 27,50 per
jaar; voor het buitenland:
50,- per jaar.
Losse nummers afgehaald
1,75 per stuk. Per giro be
steld (Postgiro 98 10 62):
2,75 voor 1 ex., 4,75
voor 2 ex.; 6,25 voor 3 ex.
Het lidmaatschap van 't
Kleine Krantsje is alleen
mogelijk voor lezers, die
akkoord gaan met de be
paling, dat het abonne
mentsgeld vooruit moet
worden voldaan.
Op de 1e februari dient het
abonnementsgeld voor het
dan lopende jaar te zijn be
taald.
Geschenk-abonnementen
en abonnementen van le
zers in het buitenland
moeten op de 31e decem
ber van het voorafgaande
jaar zijn betaald.
Lezers, die zich per giro
overschrijving als abonnee
aanmelden moeten op het
girostrookje vermelden:
NIEUWE ABONNEE.
Abonnees, die zijn ver
huisd, dienen er op te letten,
dat hun giro-overschrij-
vingskaart het nieuwe adres
vermeldt - het oude adres
moet worden doorgehaald.
Wie het abonnementsgeld
voor een ander betaalt,
dient duidelijk de naam en
het adres te vermelden van
de abonnee, voor wie wordt
betaald.
Adreswijzigingen moeten
minstens 10 dagen voor het
verhuizen schriftelijk wor
den doorgegeven: Postbus
858, 8901 BR Leeuwarden.
Abonnementen, die niet
vóór 1 december schriftelijk
zijn opgezegd (Postbus
858, 8901 BR Leeuwarden)
worden automatisch ver
lengd
Is het ooit zo geweest, dat onze
fotoprijsvraag "Leewadders,
waar is dit?" door geen enkele
abonnee werd opgelost? Wij me
nen van niet. Maar nu is dat dan
toch gebeurd. Werkelijk nie
mand bleek in staat te zijn de ge
velsteen te vinden, waarvan wij
vier weken geleden een plaatje
afdrukten in de krant. Welnu, het
was de steen van "Boer Tiam-
kes" en die is te vinden in de
Ossekop. Ziet u nog maar eens!
UIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALBUM
Tweebaksmarkt'staat er op deze door GAmsing te Leeuwarden uitgegeven prentbriefkaart, maar het is grotendeels de Turfmarkt,
die we hier zien. Links, op de hoek van de Koningsstraat, het Fries Museum, rechts de Kanselarij en op de hoek van het Droevendal het
Ritske Boelema Gasthuis. De beide huizen rechts zijn er niet meer - op dezelfde plaats staat nu het kantoorgebouw van het
telefoondistrict. Op de voorgrond links een echte ouderwetse peerdewagen, waarvan er in vroeger jaren zoveel in Leeuwarden zijn
geweest.
dat aan de muur hing en luidden
als volgt:
Geen Kind mag zonder verlof uit
de School blijven.
Geen Kind mag te laat op School
komen.
Elk kind moet gewasschen, ge
kamd en zuiver gekleed zyn.
Een Kind moet vriendelijk en
beleefd zyn jegens ieder een.
Op School moet men stil zyn en
niemand storen.
functie of liever gezegd functies
bij. In die tijd was er nog een
sterke band tussen kerk. althans
de ned. herv. kerk, en het onder
wijs.
Het hoofd van de school woonde
vaak in een woning van de kerk,
bespeelde het orgel bij de dien
sten, hield het grafregister bij en
was heel vroeger zelfs nog wel
koster ook, in welke functie hij
o.m. de klok moest luiden, voor
de verwarming in de kerk moest
zorgen, enz.
De band tussen kerk en school
heeft nog lang bestaan maar ver
dween meer en meer. De kerk
had in vroeger dagen ook vaak
taken die nu bij de gemeente
behoren zoals de straatverlich
ting, de dorpsreiniging, biblio
theekvoorziening.
De heer Bastiaans schrijft o.m.
dat meester de leerlingen met
zachte hand regeerde als het kon,
maar ook de roede niet spaarde.
Ja, de gezagsverhoudingen lagen
toen anders dan nu, dat gold in
het algemeen en zeker bij het
onderwijs. De meester was ie
mand met gezag en autoriteit.
Hoe autoritair het schoolwezen
in vroeger dagen wel was, blijkt
wel uit de in de 19de eeuw
geldende schoolwetten, zoals be
schreven staat in het boekje van
Ph. Breuker "Skoalmasters fan
Boazum". Die schoolwetten
stonden op een stuk bordpapier
Men moet oplettend zyn, wan
neer andere leeren, en onthou
den, wat men in de Schoolboek
jes leest, of van den Meester
hoort.
Men moet zyne boeken en papie
ren zuiver bewaren.
Men moet niet vragen om naar
buiten te gaan, dan wanneer het
volstrekt noodig is, en dan ook
terstond weêr binnen komen.
Men mag nooit liegen.
Wanneer men iets vindt, moet
men het aan den Meester bren
gen.
De Kinderen moeten met orden
uit de School gaan, en zich ook
op straat of by den weg vreed
zaam en zedig gedragen."
In dit alles is grote verandering
gekomen met name in de laatste
jaren. De sterk hiërarchische we
reld, waarin het gezag van de
ouder en de onderwijzer werd
geaccepteerd, ging verdwijnen.
Er kwamen stromingen van de
mocratisering, die ook aan het
onderwijs niet voorbij gingen.
Zo is wel eens gesteld dat men op
scholen voor voorbereidend ho
ger en middelbaar onderwijs le
raren bij de voornaam ging noe
men.
Dat er een democratisering als
reactie op het autoritaire gezag
op gang kwam is begrijpelijk,
maar het kan wel het gevaar met
zich brengen, dat men te ver
doorslaat. De gulden middenweg
is nog altijd een goede richtlijn of
zoals een Fries gezegde het uit
drukt: „Tuskenbeiden is ek rom-
te."
Mantgum W. Goinga
In 't Kleine Krantsje van 30 april
jl. staat een lezenswaardig artikel
van de heer J. Bastiaans over de
dorpsschoolmeester van een
honderd jaar geleden.
De situatie die hij daarin be
schrijft heeft nog lang voortge
duurd. Ook in de eerste helft van
deze eeuw was de situatie nog zo,
dat "meester", zo werd hij veelal
genoemd, de raadgever in het
dorp was en in het bestuur van
vele dorpsverenigingen zat. Dat
werd ook van hem verwacht en
bij het inwinnen van inlichtingen
bij zijn sollicitaties werd dan ook
steevast geïnformeerd naar zijn
activiteiten in het verenigingsle
ven.
Het vroegere hoofd van de
school had er nog een belangrijke
