WILHELMINABAAN EENS
SPORTCENTRUM STAD
IN VROEGER JAREN
NIEUWESTAD 49
STADSNIEUWS
VAN VROEGER
r~
Geldt bij het huwelijk niets dan nekt.
In plaats van liefde alleen.
Dan is de duivel bruiloftsgast.
En daagse gast meteen.
Een dwaasheid te begaan,
Is nog het ergste nier.
Als men hel dwaze ervan
Te rechter tijd nog ziet.
En dan 't gezond verstand
Opnieuw de toegang biedt.
J
den Hempenserdijk gaf de bestuur
der het voertuig een richting iets uit
den koers, wat Doetjes aanleiding
gaf den raad te geven te stoppen,
waarna hij om den wagen heen liep
en een onderzoek instelde. Kort
daarop vervolgde men den tocht, tot
bij de komende bocht gebeurde, wat
niemand voorzien had. Doetjes, die
nog juist gelegenheid had naar het
stuur te grijpen, lag, voor hij het kon
vermoeden, in de sloot onder de
gekantelde auto: Smit zat nog voor
in de auto. Na veel moeite wrong
Doetjes zich uit zijn benarde positie
en had nog de tegenwoordigheid
van geest, het raampje aan den
bovenkant te openen, zodat ook
Smit bevrijd kon worden.
Vriendelijke menschen uit een na-
bijstaande woning deden alles wat
ze konden om de twee mannen bij tc
staan. Hedenochtend is de auto op
het droge gehaald.
Bij ons bezoek aan Doetjes bleek,
dat de man nog zeer onder den
indruk van het geval is: hij was niet
behoorlijk in staat een onafgebro
ken verslag van het gebeurde te
doen. In zooverre is het ongeluk
goed afgeloopen. dat geen van bei
den lichamelijk letsel kreeg.
(1926)
In vroeger jaren heeft er op het
Vliet in Leeuwarden een ver
maarde kaartlegster gewoond,
die wijd en zijd bekend stond
onder de naam Akke van 't Vliet
- ook echter werd zij wel Akke
Kaart genoemd.
Akke Kaart werd zeer veel ge
raadpleegd, niet alleen door de
Leeuwarders, maar ook door
mensen van het platteland. Voor
al dienstmeisjes maakten een be
langrijk deel uit van de klandizie
van Akke van 't Vliet.
Geruchten wilden, dat de vrouw
ook vaak in het geheim ontboden
werd door de aanzienlijke bur
gers van de stad.
Toen Akke Kaart op hoge leeftijd
ernstig ziek werd en niet lang
meer te leven had, gebeurden er
zulke vreemde dingen in haar
bedstee, dat de buren, die haar
wilden helpen, in paniek het huis
uitvluchtten.
Toen ze het na een poosje waag
den terug te keren, vonden ze
Akke dood met het hoofd achter
stevoren op de romp. 'De duivel
heeft haar de nek omgedraaid'
zeiden de mensen toen.
Tientallen jaren later waren er in
Leeuwarden vrouwen, die nóg
moesten huiveren bij het horen
van Akke's naam.
GRAFSCHRIFT
Rust gaf mij zondaar
Als God mij wekte
Aan schuld ontdekte
Golgotha's kruis;
Eens roept mij Jezus
Stem tot verrijzen,
Mag ik hem prijzen
Altijd tehuis.
(Rients Agesma, Wommels,
1809-1875)
AUTO TE WATER
Toen de transportauto van de Coö
peratieve Zuivelfabriek alhier gis
terochtend wei en karnemelk naar
Hempens zou vervoeren om melk
mee terug te nemen, gebeurde er
onderweg een ongeluk.
Aan het stuur zat Smit, die in alle
opzichten nog niet het vak onder de
knie heeft, naast hem S. Doetjes,
een ervaren bezadigd rijder.
Bij den draai van den hoofdweg op
In 1934 is deze foto gemaakt van het fraaie herenhuis
Nieuzvestad 49, toen het zijn bestemming als woonhuis verloor
en zou worden ingericht als politiebureau. Nu, bijna een halve
eeuw later, kwam het gebouw weer in het nieuws omdat het
werd aangekocht door de heer Berend Bronger van Brongers
Automatiek Bedrijf. Wellicht krijgt het pand nu een bestem
ming voor de sector horeca en dat is wel heel wat anders dan de
dienst, die het vier decennia lang herbergde.
Wie in vroeger jaren het sport
centrum van Leeuwarden wilde
zien, moest naar de Wilhelmina-
baan. Alle grote sportevenemen
ten uit die tijd vonden daar
plaats.
In felle draverijen trad daar een
keur van paarden aan. Op het
grote concours hippique was heel
Friesland trots op het fiere zes
span van Ritske Velstra. Een rijk
onderdeel van die concoursen
was ook altijd het echte Friese
ringsteken vanuit de echte Friese
sjees, bespannen met dat prachti
ge zwarte Friese paard.
Dan ging het om het paard, maar
het oog werd vaak geboeid door
de Friese vrouw, die vanuit die
sjees in haar Friese dracht met
het oor-ijzer van goud, haar vas
te hand moest tonen.
Eén concours zal 'k nooit verge
ten. Het was augustus 1914, toen
in Europa naar dat boeiende
boek van Barbara Tuchman, de
"kanonnen van augustus" ston
den opgesteld. Op 't hoogtepunt
van het concours op de Wilhelmi-
nabaan kwam de mededeling,
dat de mobilisatie was afgekon
digd. De baan stroomde metéén
leeg, ieder ging bedrukt naar
huis. De oorlogsdreiging was. in
eens heel dichtbij gekomen.
CONCOURS HIPPIQUE
Na de eerste wereldoorlog is het
concours hippique weer in de
oude eer hersteld. Waar ze ge
houden worden, weet ik niet. 'k
Vermoed, dat de Frieslandhal nu
het decor vormt. Friesland zon
der concours hippique lijkt mij
haast onmogelijk.
In de twintiger jaren heeft Fries
land daar op die Wilhelminabaan
de Kozakken zien rijden. Dat
was een zeer bijzonder concours
hippique. Die Kozakken konden
blijkbaar ook nog iets anders dan
het Wolgalied zingen. Op hun
kleine paarden vertoonden zij in
Het kampioenselftal van Frisia van 1925 met o.a. Lammert en Henk
Steinvoorde, Theo Kingma, Piet Visser en Anton Dalhuysen en,
geheel rechts, Wim Overmeer, 'de tijger in het doel'.
vliegende galop de meest onge
looflijke staalt]es van rijkunst,
zelfs door de vlammen heen van
opgestookte vuren. Als hoogte
punt van hun demonstratie
bouwden zij op vier naast elkaar
voortdravende paarden een py-
ramide, waarbij de éne kozak op
de schouders van de andere
stond. Wij vonden het machtig!
HEERLIJKE LUCHT
De Wilhelminabaan was voor
enkele scholen ook het terrein
van hun gymnastiek- en atletiek-
onderwijs. Het moest dan wel
mooi weer zijn. We wisten dan
niet hoe snel we uit onze warme
leslokalen weg konden komen
om op die Wilhelminabaan in de
heerlijke, nog onbezoedelde
lucht ons te trainen voor hockey
en slingerbalwedstrijden, voor
hardlopen: 100 meterloop was
favoriet, vèrspringen en speer
werpen. Wij van het gymnasium
voelden ons op die baan hele
maal thuis, waanden ons dan in
het klassieke gymnasion, waar de
Griekse jongens zich trainden
voor de Olympische Spelen.
Nooit was het voller op de baan,
dan wanneer koning voetbal het
veld beheerste. De Wilhelmina
baan was het centrum van Frisia,
dè voetbalclub van Leeuwarden
en van heel Friesland. Enkele
namen van de favorieten uit die
tijd zijn me bijgebleven met
excuus aan de atnderen. Maar
Theo Kingma, Dalhuysen en niet
het minst Wim Overmeer - de
tijger in het doel waren voor
ons de sterren van het veld.
Nu zie ik af en toe ook nog wel
eens een wedstrijd van wat ze
dan voetbal noemen. Voor mijn
besef kan, wat ons nu op dit
gebied wordt geboden, in de
verste verte niet halen bij het
sportieve open spel, dat op de
Wilhelminabaan te zien was, als
Frisia tussen de lijnen stond.
Zelfs wanneer de strijd ging te
gen Be Quick uit Groningen -
waarbij altijd chauvinistische
sentimenten mee gingen spelen.
Friezen tegen Groningers, bleef
het voor alles: fair play. Ook dan
als Frisia de nederlaag leed zoals
vaker tegen Be Quick met z'n
internationale spelers: de Bul-
Jers en Max Tetzner. Jammer dat
het spel van Frisia niet kon wor
den vastgelegd op een video
recorder. Heel wat bekende elf
tallen in ons land zouden daar
van nog iets kunnen leren.
De Wilhelminabaan was in die
vroegere jaren voor de sportieve
ontwikkeling van komende ge
neraties van de grootste beteke
nis. 'k Weet niet goed wat er in
het moderne Leeuwarden aan
sport en athletiek wordt gedaan.
Flet fietsen zal populair zijn als in
andere provincies. De racefiets is
in.
Maar als ik ze zie spurten, ge
kromd over hun stuur, met hun
verbeten koppen, dan denk 'k
altijd nog met vreugde aan de
uren op de Wilhelminabaan,
waar we all-round getraind wer
den in de beheersing van bewe
gingen van heel het lichaam.
Dan verbeeld ik me ook nog
graag, dat die uren op de baan me
hebben geholpen om de steeple
chase van het leven aan te kun
nen.
Amersfoort
J. v. d. L.
J
