"ONTWIKKELING" LOKTE
ARBEIDERS IN SCHOUWBURG
GOEIE OPLOSSING
VOOR 'T BARRE
VOETBALVANDALISME
FROUKJE TIEMERSMA AAN DE PRAAT
Was "De Harmonie" in de afgelopen periode alleen gereserveerd voor een selecte
groep stadgenoten, die zich voor een fors bedrag het genot van goed toneel verzekerde?
Dat mocht misschien gelden voor verenigingen als "De Harmonie" en "Kunst aan
allen", die ervoor zorgden dat het beroepstoneel stukken uit het culturele Westen op de
planken bracht - de arbeiderstoneel-vereniging "Ontwikkeling" lokte de arbeiders
naar de schouwburg. Natuurlijk kostte dat wel moeiteDaarover weet mevrouw
Tiemersma, Froukje voor de toneelvrienden, het hare te vertellen in een gesprek, dat ik
met haar mocht hebben naar aanleiding van het artikeltje over "De Harmonie" in een
vorig nummer.
Zij was van 1922 tot 1952
werkend lid van "Ontwikkeling"
en maakte alle ups en downs
mee. Dank zij een schare vaste
contribuerende leden werd het
mogelijk jaarlijks een serie van
vier toneelstukken op de planken
te brengen.
Maar een kwartje per maand was
in de dertiger jaren niet altijd bij
elkaar te schrapen voor zoiets en
de bestuursleden, die zelf de
inning verzorgden, moesten wel
eens een keer terugkomen, om
dat de huisvrouw het niet kon
missen!
Toch slaagde de ploeg erin ruim
tachtig uitvoeringen te verzor
gen in die tussenliggende jaren!
Froukje heeft alle recensies in
een schrift verzameld en zo
Maurits van Kollem: hij wist het
uiterste te bereiken.
GRAFSCHRIFT
God was haar steun in al haar
lijden,
Haar toevlucht in den nagsten
nood,
God deed haar ziel en lichaam
wijden,
Aan't offer van des Heeren dood,
Ontsliep zoo zacht bij
Englenstem
Tot in het nieuw Jeruzalem.
Froukje Tiemersma in één van
haar glansrollen.
vormt zich een goede indruk van
het werk, dat in die jaren is
verzet. Regisseur Van Kollem
drukte zijn stempel op de keuze
van het repertoir en de uitbeel
ding van de karakters in de diver
se stukken. Heyermans was- er
bijna jaarlijks bij met een stuk:
geen wonder, want daarin von
den de toeschouwers veel terug
van hetgeen hen bezielde of
verontrustte.
MOEILIJKE ROLLEN
Moeilijke rollen, zoals "Knier
tje" in "Op Hoop van Zegen" en
"Eva Bonheur", waarin bij het
beroepstoneel Esther de Boer-
van Rijk schitterde, kreeg Frouk
je toebedeeld en zij wist er vol
gens de recencies wat goeds van
te maken.
Hou zij al die lange clausen in
haar hoofd stampte?
Wel, heel eenvoudig bij het wrij
ven van linoleum in de ouderlijke
woning in de Bagijnestraat, met
het boekje naast zich op de
grond! Als een van ouderen in
een groot gezin moest zij al jong
haar moeder helpen in de huis
houding, maar voor haar hobby:
het toneel, wist zij toch tijd te
vinden.
De heer Van Kollem wist het
uiterste te bereiken, ook al moes
ten de leden bij de aankleding
van de stukken de smokings en
andere requisieten bij vrienden
lenen, de verzorging liet niets te
wensen.
Durf in de keuze der stukken was
er zeker en zo komen wij bij een
foto, waarop een negermeisje
ons vriendelijk toelacht: het is
een opname uit 1930 van Frouk
je, die toen de rol vervulde van
Tondeleyo in "Blanke Ballast",
gewijd aan het rassen-vraagstuk,
destijds een glansrol van de be
kende toneelspeelster Julia de
Gruyter! Froukje zette haar op
de planken met succes, iets waar
toe toneelkapper Wiebe Kinder
mans ook het zijne had bijgedra
gen.
Het schrift vermeldt veel wetens
waardigs: in 1928 verwelkomt
voorzitter Nauta een groep lood
gieters in hun twintigste stakings-
week, in 1929 kan voorzitter
Prinsen een vlag onthullen, ont
worpen door het lid M. Eve
raarts, in de oorlogsjaren wordt
onder dreiging van de Kultuurka
mer het werk gestaakt, maar in
1945 weer hervat.
Dan viert in 1947 Froukje haar
vijfentwintigjarig jubileum door
de vertolking van de rol van
"Moeke" in "Vanouds de Mor
genster" van Heyermans. Regis
seur van Kollem is dan opge
volgd door de heer Bosma en
deze later door de heer Zuidema.
Jammer dat "Ontwikkeling" in
1952 verdween. Oorzaak was de
verhoging van de Gemeentelijke
Vermakelijkheidsbelasting, maar
door de opkomst van radio en
t.v. was de publieke belangstel
ling inmiddels ook verminderd.
Van de werkende leden zijn er
volgens mejTiemersma nog acht
in leven: de dames Kingma-v.d.
Meulen, Westerhof-Gemser,
Wedman en v.d. Zee-Oetsma,
het echtpaar Sj. Schaaf en de
heren G. v.d. Bogert en Sj. Ellens.
De liefde voor het toneel is bij
Froukje nog steeds aanwezig, al
is zij nu tweeëntachtig, toch heeft
zij voor dit seizoen weer zes
toneelvoorstellingen uitgezocht,
die zij beslist niet wil missen!
Leeuwarden H. T. ten Have
Inne kranten hier stonnen uut-
voerige berichten over de skade
diet anricht wudde deur de 'on
dersteuners' van Den Haag an 't
Cambuur Stadion an de bussen, 't
Grouwster station en nog meer
wat de Duutsers noeme 'Grober
Unfug'. Overigus is dit mar ien
van de veule rapportages over
vandalisme inne sport. Sport,
wud annomen, werkt positief,
opvoedend en verhelderend.
Mar de manier waar op ut nou
deur de 'sportbegeesterden' 'be
geleid' wud, make 't wel tot een
kostbaar 'nasjonaal gebeuren'.
stadsgenoten een speciaal adres.
Misschien dat de besoekers pro-
testere. Mar dan kan je rustig
antwoorde dat as sij alweer rustig
bij Moeke achter de koffie zitte,
wij met betraande ogen naar de
skade sitte te kieken. En se hoeve
niet te kommen. Beter dat se
wegblieve. Dat spaart een hoop
kosten en verdriet.
Met dit systeem, dat, omdat het
vandalisme landelijk is, landelijk
toepast wudde kan vang je 'n
hoop vliegen in één klap. De
KNVB su 't in beheer nimme
Behalve de bovenbeskreven rot
zooi binne daar oek nog vaak de
gewonden, de kapotte ruten inne
stad, 'herbouwde' cafés, beledig
de burgers. Je kan 't hast niet op
een klein stukje papier neerskrie-
ve wat 'n ellende d'r in een paar
uur tot stand bracht wud deur
een troep vandalen die't nog
nooit wat positiefs presteert he-
we.
Ik docht dat een eenvoudig mid
del het volgende weze sude:
Cambuur krijt bevoorbld Den
Haag op besoek en krijt 't ver
soek om 500 kaatsjes te leveren
voor de met de klub metkom-
mende 'ondersteuners'. Dan sü ik
antwoorde: We kanne d'r van op
an dat per man voor minstens
honderd gulden verinneweerd
wud. Dus stuur inklesief de toe-
gangspries maar 60.000,- -
sestigduzend gulden - en jimme
krije jim kaatsjes per omgaande.
Dan kanne d'r twee dingen ge-
beure: se komme niet en dan krij
je oek gien skade of se komme
wel, mar dan houwe se de piepen
wel inne sak want nou mutte se
'tsels betale en dat salie se niet
leuk fiene.
Miskien dat 'r mensen binne die't
segge: maar dan komme se op
eigen houtsje. Goed, dan sluut je
de kaatsjesverkoop op 'neerder
tiedstip en voor clubleden en
mutte as onpartiedige instansje
so as oek de garantiesommen. En
eventuele schaderegelingen,
deur KNVB-mensen opmaakt.
- Verder, d'r gaat een preventie
ve werking van uut omdat in de
ondersteunersclubs de belhamels
uutschakelt wudde omdat de
overige leden betale mutte voor
wat de belhamels kapot make.
- As 'r gien skade is wud de
garantie terugbetaald.
- De pliesie krijt 't veul makke
lijker, omdat de lastpakken niet
metkomme,
- De burgerij het minder last,
- Gien schadevergoeding
processen omdat skade deur de
KNVB afhandeld wud.
- Misskien dat je d'r 'n vlugge
sanering bereike van de teuges-
woordige fatale ontwikkelingen.
'T druust toch teugen elk rechts
gevoel in dat de gewone man
betale mut voor de rotzooi die't
een paar niksnutten elke week
weer 'onder het motto sport'
anrichte.
- 'T Wud hoog tied dat de gewo
ne man weer met plezier naar
een voetbalwedstried kieken
gaan kan.
Eindhoven
Y. L. Hidma
Esther de Boer-van Rijk als
"Kniertje".
EEN AANGENAAM UTERLIJK
HELPT VAAK MEER IN'T LE
VEN AS EEN EERLIJK GESICHT
EEN SOAD CRITICI BLUSSE
HET LICHT VAN ANDEREN
UUT OM SELS BETER SKIENE
TE KANNEN
PENNEVRUCHTEN KANNE
KREK AS BOOMVRUCHTEN
ONRIEP EN DAARDEUR SKA-
DELIJK WEZE
EEN ONTSTEMDE PIEP BE
DERFT HET HELE ORGEL
