VAN ALLES EN NOG WAT OVER
MIEN MOOIE JONGESJAREN
OP SKOOLINNE
V/D AKKER
van den Akker's
platen, daar
draait 't om!
FOTO-
PRIJSVRAAG
Ik nim de draad van 't verhaal
maar weer op waar'khem losla
ten hew en dat is op de Schranser
Openbare Lagere School an de
Schoolstraat waar't we een skat
van herinneringen an hewe. De
omstandigheden rond de skool
waren oek erg gunstig. D'r was
een grote speulplaats waar'tje
sjotte konnen met tennisballen
welke meestal afkomstig waren
van de tennisbaan van Rengers
bij de meulen op 't Hollander-
diekje. Jongens die 't daar de
ballen opzochten kregen wel's
afkeurde ballen. Mogelijk staken
ze oek wel's ééntsje inne buusse.
SJOTTERS
Hoe dan oek, deze tennisballen
binne het voornaamste ontwik
kelingsmateriaal weest voor deur
de Schrans leverde sjotuutblin-
kers as Sippe en Harmen Bokje,
die'tal op 't skoolplein rustig met
sun bal gogele konnen. Dan wa
ren er de kachelgatten, nissen in
de muur bij elke in de klas
plaatste kolomkachel, denkelijk
om voor afdoende luchttoevoer
te zorgen. In die kachelnissen
konnen je lekker zitte uutte wien
en regen. D'r waren natuurlijk op
de speulplaats allerlei soorten
speltsjes mooglik en daardeur
wudde't 't ontmoetingsplak van
alle kiender's uut de volkrieke
buurten. We hewe d'r wat af-
pompt, regeltsje schoten, potsje-
priengeld, knikkerd, bikkeld,
bakkerdsschoten, bokjesprongen
en nog veul meer. Streekjegooi-
en deden we oek wel maar omdat
dat met centen gebeurde must't
stiekum omdat onze Vaders en
Moekes dat niet graag zagen.
Meestal zochten we daarvoor
een aflegen plakje uut achter de
huzen. Een streep inne klei van
een goeie Meter. Twee kantstre-
pen en een hoedsje op'e streep.
Vanaf een Meter of 2,5 gooiden
we dan met centen naar de streep
met de bedoeling so dicht moog-
lijk d'r bij of liever nog in het
hoedsje. Dan had je n.l. alles. Je
mochten 3 cent lappe, achterme
kaar of om beurten. As 'r gieneen
in 't hoedsje lég was die 't dichtst
bij de streep lag de winnaar. So
kwamen oek de schulden onder
mekaar want het was een opwin
dend spultsje en je zakcenten
waren heel gauw op. En dan
musten je bij je maats terecht,
omdat, elke gokker weet dat,
stoppen d'r niet bij is.
KLOMPEREKKEN
De hardstenen stoep op kwamen
je deur de grote voordeur in het
portaal vanne skool waart an
weers-sieden de klompenrekken
stonden en dan must ik altied
denke an 'tverhaal van mien
Vader diet Harlinger was en dat
ging over het schulen in de Har
linger haven van de in de Noord
zee, het Noorden van de Suder-
zee en de Wadden vissende Ur-
kers wanneer d'r storm weer was
of op komst. As ze dan 's avens
anne kade lagen hadden ze niks
anders te doen dan het bijwonen
van een kerkdienst in de Haven-
kerk waar't de Dominé enne
Ouderling inne haast één en an
der inmekaar flanst hadden. De
vissers zetten dan hun klompen
in nette rijen in het portaal vanne
Meiske een skriembui ontlokte.
En wat mij noopte om hardop
'Beul' teugen de juffrouw te roe
pen. Daar kon ze niet teugen en
ze zei: "We spreken mekaar
straks nader. Als de anderen
gaan blijf je zitten". Ze had mie
veul beter een flats omme oren
geve kannen want nou wudde't
een één lang en tweebreed partij
De "meiden" an het Hollanderdiekje, een bekend punt in onse
buurt.
kerk. En as de dienst dan anne
gang was kwam de Harlinger
jeugd de klompen deurmekaar
smieten en later luusteren wat de
Urkerks na de dienst mekaar
hierover te vertellen hadden en
dat was niet so mals.
Deur het portaal kwamen je in
gangen links en rechts naar de
schoollokalen en naar het kolen
hok. D'r waren in de winter heel
wat kolen nodig want in elk
lokaal stond een grote Salaman
der kolomkachel. Mien entré op-
pe skool was overiges nietso den
derend. We kwamen vanne be
waarschool van juffrouw Heeres
inne Huzumerlaan naar de eerste
klas van juffr. Halbertsma, een
vrijgeselske uut de Schrans. Eén
vanne eerste dagen must ik al
schoolblieve en niet al te kort
sodat mien Moeke, verontrust,
mie van school halen kwam. De
juffrouw had namelijk op één
van onze kameraadsjes Sietske,
een - so hiet dat teugeswoordig -
korreksie toepast, wat bij dat
en as ik wat segge wu, dan kreeg
ik 'n teken dat ik mien mon
houwe must. Totdat mien Moeke
kwam en die't 'tverhaal te horen
kreeg. Bliekens de aktiegroep die
'tmien vader en Moeke tuus
vormden over het gebeurde wa
ren die 'toek niet met mie eens
onder het motto: "Die't wat ver
dient mut 't hewe".
Asje nou op de zaak terugsien en
uutpluze dan vraag je je af wat
Meester Bekius in sun geval deen
hewe sude. Ik denk nou dat ie
even lacht en seid had: Krummel,
leuk dast voor dien vriendinsje
opkomst, maar dou must niet
overdrieve". En daarmee was de
kous af weest. 'tZal wel dudelijk
weze dat ik nooit een dikke vrind
van juffrouw Halbertsma wud-
den bin.
JUF ZENDIJK
Ik kon beter opschiete met juf
frouw Zendijk die't oek Franse
les gaf. Hoe 'tze d'r bijkomen
binne om kienders in de derde
klas toen al Franse les te geven is
onbegriepelijk want je waren je
eigen taal nog nauwlijks machtig.
We schreven schriften vol met
"onregelmatige werkwoorden".
De Franse les was trouwens al
leen voor die't later naar 'tver-
volgonderwies gingen. Juf Zen-
diek was een erg aardig, levendig
mens die 't in de klas uutstekend
haar plaats wist te handhaven.
Rotstreekjes wudden niet duld.
Ze was overigens heel goed in
staat om 'r raad te weten. Ze
kwam op één van de toen nog
weinige fietsen en het was een
heel voorrecht als je die in het
kolenhok zette mochten. Ze
moest heiendal van de Put kom-
me waar't ze woonde en dus was
de verschiening van de fiets in't
verkeer voor haar een uutkomst.
SCHAPEKEUTELS
Uut de derde klas herinner ik mie
dat we daar een jonge hadden,
een seun van een boer waar'twe
na schooltied vraagt wudden om
met te helpen de schapekeutels
uut sien Vaders' land te zoeken
Schapekeutels binne nog al
branderig so as jimme wel wete
en brenge, as ze leggen blieve,
kale plekken inne greiden. Wij
deden graag met an sun karweike
omdat de boerin, as we d'r klaar
met waren, pannekoeken voor
ons bakte. En achter de deur
oppe stal stond altied een emmer
suup, want de boerin karnde seis
en ons Moeke kocht vaak butter
bij hur voor, al naar 'tjaargetied,
30 tot 35 cent een kop - met een
mooi rooske bovenop en geribd -
van ongeveer een pond. Hele
lekkere butter met een frisse
suupsmaak. Wij vroegen dap een
paar meiskes om oek met te gaan
want die musten dan, as wij met
de hannen de keutels van de
grond krabden, d'r skolken op-
houe en dan deponeerden we die
daarin. As we't karwei klaard
hadden leegden we de scholken
oppe mesthoop en de hoofd
schuddende boerin probeerde
dan met warm water en veul
zeep grond inne groenanslagen
skolken te krijen wat nog welles
lukte oek. Dusse boer had een
broer in Amerika en op een
zekere keer had deze hem een
gramofoon stuurd, een vierkant
kastje met een hoorn d'r an en
een horizontale celinder d'r op,
die't deur 'n uurwerk an 't draai
en brocht wudde. Oek een paar
brune wasrollen die't oppe cilin
der schoven wudde. Dan wudde
't uurwerk opdraaid met een
soort slinger, een naald in de, so
noemden ze dat, öpnimmer zet
en disse op 'e wasrol die begon te
draaien en dan hoorden je mu
ziek, voor zover ik mie herinnere
'kan, marsen van één Souza. Erg
skel en daardeur meer een won
der dan muzikaal.
Eindhoven
J. L. Hidma
Lezers klommen in de pen
(vervolg van pag. 4)
den kan men spreken van een
erfelij kheidskwestie
Alzo: rood en blauw waren bepa
lend in ons leventje, want de
ellende van het drankmisbruik is
onze deur niet voorbij gegaan.
Toen dan ook jaren voor de
oorlog Mussert en zijn zwarte
troep de brutaliteit hadden om
een openbare vergadering te be
leggen in de Harmonie werden
wij witheet.
Wij als jongens werden de zaal
uitgezet wegens ordeverstoring!
Wat nu gedaan? Wij wisten dat
de zwarte troep na afloop rich
ting Groningen zou vertrekken,
dus op naar de Groningerstraat
weg! Daar lagen we een paar
uren in de berm langs de weg te
wachten op de auto's van Mus
sert, die langs zouden komen.
Inmiddels hadden we een hoop
stenen verzameld om als projec
tielen te gebruiken op die
N.S.B.'ers. Maar al wat kwam,
geen Mussert. In later jaren heb
ik wel eens gedacht: wat zou er
gebeurd zijn als we raak had
den kunnen gooien? Ik geloof
niet dat wij de geschiedenis had
den gewijzigd
Onder de invloed die het abnor
male drankgebruik onze familie
en omgeving had getroffen zijn
Grammofoonplatenspeciaalzaak
Nieuwestad 39 - Leeuwarden
Tel. 126337
wij al jong bij de blauwe knoop
beland en werden dus aktieve
drankbestrijders. Een heerlijke
tijd in de J.G.O.B., meisjes en
jongens met een vast ideaal,
landdagen, kampeerweekends in
de vrije natuur enz.! Wij keken
een beetje neer op hen, die dit
ideaal nog niet hadden.
Het was een lange periode die
ons leven vulde. Jaren later had
ik andere vrinden, ook beste
jongens, die er van gènoten om
elk weekend naar de kermis te
gaan, je had in de zomer toen
elke week wel een kermis ergens
in Friesland in stad of dorp waar
we op de fiets naar toe gingen.
Ook weer een gezellige tijd op de
boerekermissen met de frisse
boerefammen! Zo komen we van
de kermis in Sneek laat in de
nacht, want na afloop ga je met
de meid naar huis om een beetje
te jounpiezeljen en er staat koffie
en koek klaar voor de vrijer!
Drie kameraden wachten op een
afgesproken plek op elkaar en
dan fietsen naar Leeuwarden!
Maar plots krijgt Peke een lekke
band en niemand heeft plaksel bij
zich. We zitten in de berm en
ineens haalt Jan een fles tevoor
schijn met ouwe klare
Maar geen van ons is een sterke
drankliefhebber, toch: dorst doet
ons voorzichtig drinken, hoe het
verder gaat is niet bekend, maar
na een uur liggen drie kameraden
dronken en kotsmisselijk in het
gras!
Hoe we thuis zijn gekomen weet
ik niet meer maar het was een
belevenis om nooit te vergeten.
Nu ik oud ben en grijs denk ik
daar nog wel eens aan: aan rood
en blauw en nu grijs. Herinnerin
gen!
Amsterdam
SCHOOLFOTO
Enne Rozema
Tegen gemaakte kosten zou ik
graag in het bezit willen komen
van een exemplaar van de foto
van de Groen van Prinsterer-
school, die in nummer 412 van 't
Kleine Krantsje heeft gestaan.
Leeuwarden
Ritsko van Vliet senior
vervolg van pag. 3
muur, als ze er aan het ballen
waren
De heer H. Weyer te Leeuwar
den weet ons nog te melden,
waarom de huizen en het poortje
eigenlijk moesten verdwijnen:
"door de geweldige uitbreiding
van het Machine- en Constructie
bedrijf van de firma Douna"
We komen toe aan de prijswin
naar. Of beter gezegd de winna
res: mevrouw S. Bakker-
Rauwerda, Hiddingastraat 13 te
Heerenveen. Zij krijgt een exem
plaar thuisgestuurd van het foto
boekje "Leeuwarden, ach ja, zo
was het.
