BRAND
BLUST
ZICH
ZELF
IN MEMORIAM MR. JESSO
GOOCHELAAR-TELEPAAT-HYPNOTISEUR
inn
In februari overleed op 78-jarige
leeftijd de heer Jetze H. Schram.
Hij woonde sedert 1970 in de
Huizumerstraat te Leeuwarden.
Jetze Schram werd geboren op 1
juni 1904 te Arum. Weinig van
zijn buurtbewoners zullen gewe
ten hebben, dat Schram tussen
1935 en 1950 een bekend goo
chelaar, telepaath en hypnoti
seur geweest is.
Tussen 1935 en 1938 heeft
Schram een kiosk gehad in Rijs,
waar hij allerlei souvenirs ver
kocht. Zijn ouders zijn in het
bezit geweest van Hotel Jans in
Rijs; het kan ook zijn, dat ze dit
hotel gepacht hadden. Maar Jet-
ze Schram, wiens hart naar to
neel en antiek trok, heeft niet
lang in deze zaak gezeten, van
daar later die kiosk, en nog later
zijn vestiging in Leeuwarden.
Velen zullen hem ook van de
postzegel-handel kennen, want
Schram heeft jaren in postzegels
en munten gehandeld.
DUO JESSO ALTO
Zijn eerste voorstellingen heeft
hij in Sneek en Gaasterland gege
ven. Hij moet het vak hebben
geleerd van een buitenlandse
hypnotiseur, die in een hotel in
Scheveningen woonde en daar
ook les gaf. Tijdens de mobilisa
tie van 1939-1940 is hij veel voor
militairen opgetreden.
Vanaf 1940 heeft Schram samen
met Rinke Eekhof onder de
naam: duo Jesso-Alto, gehele
avonden verzorgd. De eerste
keer, dat ik hen zag optreden,
was in oktober 1940 in het
Leo-gebouw aan de Nieuwebu-
ren. Voor de pauze werd een
goochelshow gegeven in de vorm
van een schets; na de pauze
kwam het opsporen van een
voorwerp, dat door iemand van
het pubhek, ergens in de zaal of
aan een persoon verstopt was;
hypnose, en ook katalepsie.
Schram liet zijn gehele lichaam
stijf worden en zich vervolgens
op twee stoelleuningen leggen
door twee helpers uit het publiek
en dan mocht iemand op hem
staan, ten bewijze, dat hij zich in
een kalateleptische toestand be
vond.
Er is eens iemand met een on
zorgvuldige sprong van zijn li
chaam gesprongen met het ge
volg, dat Schram zijn gehele le
ven pijn aan zijn onderbuik heeft
gehad.
Van alle telepathen, die Friesland
rijk was, heb ik nog nooit iemand
gezien, die zo vlug er in slaagde
een voorwerp op te sporen of een
opdracht uit te voeren. Hij was
ook zeer goed bespraakt. Hij
oefende dit vak uit in een tijd, dat
Van Keulen (Kara el Hammed),
Jan Riemersma uit Grouw ("de
Friesche fakir - Jean Rimèra")
volle zalen trokken. Jan Rie
mersma was enige tijd uit Austra
lië in Grouw met verlof; ik neem
aan, dat hij al weer vertrokken is.
Hij is dus "de laatste der Friese
telepathen".
Het compagnonschap tussen
Eekhof (Alto en Schram (Jesso)
zou tot ongeveer 1943 duren. Zij
werkten in de drie Noordelijke
provincies. Hebben ook met het
gezelschap van Henk Stuurop
("Dieseltrein-Cabaret", later
Metro-Vatiété) gewerkt.
Schram weigerde lid van de Kul
tuurkamer te worden, kon toen
alleen nog stiekem optreden en
moest nog later onderduiken.
Schram, die een Theosofische
(Blavatski, Okott, Krisnamurti)
en Antroposofische (Rudolf Stei-
ner) levensovertuiging was toe
gedaan, was een tegenstander
van het Nationaal Socialisme. Hij
stopte dus eind 1943 met het
artiestenvak. Ook Eekhof is later
gaan onderduiken en werkte na
de oorlog onder de naam Morini.
Na de oorlog heeft Jetze Schram
onder zijn toneelnaam Mr. Jesso
nog enkele jaren gewerkt, maar
het ging na 1945 met het variété
bergafwaarts. Er waren ook nog
nieuwe "telepatische sterren" en
"Wondermensen" bij gekomen.
Het is wel vreemd, dat Friesland
altijd goed voorzien is geweest
van deze amusements
kunstenaars, want meer waren
zij niet tenslotte. Ik noem hier
nog Joop Fenstra, die met zijn
vrouw, onder de naam Ligando
Annelies optrad; Joop Ree-
nalda, die onder de naam Rinaldo
optrad. Hun nummers waren
goed en zij hebben nog enkele
jaren volle zalen getrokken, ook
bij de matinées op de dorpen,
waar kermis gehouden werd.
Kara-el-Hammed is wel de meest
bekende van hen geweest, maar
dat kwam ook door zijn aparte
manier van brengen. Hij was de
eerste in Friesland, die er mee
begon, en is zelfs voor Faveur in
de Zuidelijke provincies op tour-
née geweest. Jetze Schram heeft
ook jaren volle zalen getrokken
en hij vulde een gehele avond. In
1948 is Schram naar Amsterdam
vertrokken en heeft daar tot zijn
pensionering bij de huishoudelij
ke dienst van de K.L.M. op Schip
hol gewerkt.
Maar zijn hart trok altijd naar het
circus, de revue en het variété.
Jarenlang had ik de bokkepruik
op. Tot groot verdriet van mijn
vrouw en kinderen. Niets hielp
om er af te komen. Zelfs het
aanschaffen van een echte bok
baatte niet. En bij welke kapper
ik me ook liet knippen, de bokke
pruik bleef. Maar toen ik me het
vorige jaar op 't Kleine Krantsje
abonneerde, raakte ik hem plot
seling kwijt. Nooit heb ik meer
de bokkepruik op gehad. Tot
groot genoegen van mijn gezin.
Dank zij 't Kleine Krantsje.
(F. F. te F.)
Op deze foto zien we de Friese Fakir Jan Riemersma in actie. Nou ja, actie
Het was een kunststukje, dat ook Mr. Jesso wel uithaalde.
Hij ligt hier zo stijf als een plank uitgestrekt op twee stoelen.
Velen heeft hij met raad en daad
bijgestaan. Het is hem de laatste
jaren zeer aan het hart gegaan,
dat het "vak" zo aftakelde.
Schram kon altijd iets missen,
was eigenlijk geen zakenman,
had alles voor een ander over.
De laatste jaren was hij erg doof
geworden, hij had al eens een
operatie ondergaan; verloor eni
ge jaren geleden zijn huisgenoot
en leefde de laatste tijd erg terug
getrokken. Schram werkte in een
tijd, dat er nog geen televisie was,
dat de mensen nog heel graag
uitgingen, en ik zie hem in ge
dachten nog altijd werken in het
Leo-gebouw op de Nieuwe-
buren (ook al lang verdwenen!),
met een begeleiding van een
man, met een zgn. eenmans-
orkest, de bekende Sikke de
Vries, die drumde en trompet
speelde. Waren er nog maar van
die leuke feestavonden!
Het gordijn is nu helemaal geval
len, maar de herinnering blijft
aan een eminente collega en
mensenvriend. Rust in vrede!
Leeuwarden
Ritsko J. van Vliet senior
Eens heeft zich in Leeuwarden
het zeldzame geval voorgedaan
van een brand, die zich zelf
bluste. Dat gebeurde in het begin
van mei 1931, toen er in een
nacht, terwijl de bewoners afwe
zig waren, brand uitbrak in de
keuken van een bovenwoning
aan de Bagijnestraat.
Het vuur deed de waterleiding
smelten, waardoor het water
door de keuken stroomde en
de brand bluste.
Niemand ontdekte het onheil,
ook al omdat het benedenhuis
geen woning, maar een werk
plaats was.
Pas de volgende morgen ontdek
ten arbeiders, die in de werk
plaats kwamen, de overstroming.
Toen ze naar de oorzaak zoch
ten, zagen ze dat er in de boven
woning een fikse brand had ge
woed.
